Kết quả và những vấn đề cần quan tâm trong thực hiện chính sách cử tuyển

Ban Văn hoá - Xã hội, HĐND tỉnh vừa tiến hành đợt giám sát việc thực hiện Nghị định 134/2006/NĐ-CP về chế độ cử tuyển vào các cơ sở giáo dục trình độ ĐH, CĐ, TCCN thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Qua giám sát đã ghi nhận những kết quả đạt được, đồng thời cũng thấy được những hạn chế, thiếu sót và các khó khăn, bất cập cần được quan tâm khắc phục thời gian tới.

Quảng Ninh là tỉnh miền núi, biên giới, biển đảo với 14 đơn vị hành chính gồm 4 thành phố, 1 thị xã và 9 huyện, với 186 xã, phường, thị trấn. Vùng dân tộc, miền núi của tỉnh gồm 112 xã, trong đó có 54 xã thuộc vùng khó khăn, có 21/54 xã thuộc diện xã đặc biệt khó khăn. Dân số Quảng Ninh hơn 1,14 triệu người với 22 thành phần dân tộc, trong đó có 21 thành phần dân tộc thiểu số, chiếm khoảng 12,5% dân số.

Những năm qua, các cấp, ngành, địa phương của tỉnh đã có nhiều cố gắng, nỗ lực trong việc thực hiện công tác cử tuyển, bố trí việc làm cho HS tốt nghiệp hệ cử tuyển. Theo báo cáo của Sở GD-ĐT, giai đoạn 2007-2013, số HS dân tộc thiểu số được cử tuyển vào các trường ĐH, CĐ là 145 em, đạt 98% so với chỉ tiêu. Số dân tộc có lượng HS cử tuyển cao là: Dao (39,23%), Tày (28,46%), Sán Chỉ (19,23%). Số HS, SV cử tuyển được bố trí vào học tại các trường ĐH, CĐ chủ yếu ở các ngành sư phạm, y tế, kỹ thuật, kinh tế, nông lâm... Đến nay, có 61 em được bố trí việc làm trên tổng số 91 em đã tốt nghiệp ĐH, CĐ, chiếm 67%.

Sinh viên Trường Cao đẳng Y Quảng Ninh trong giờ học ngoại ngữ. Ảnh: Ngọc Hà

Qua giám sát của Ban Văn hoá - Xã hội, HĐND tỉnh cho thấy: Tỉnh đã thực hiện nghiêm túc việc ký kết hợp đồng đào tạo cử tuyển với các trường ĐH, CĐ; chi trả kịp thời chế độ, chính sách cho HS, SV diện cử tuyển... Việc thực hiện chính sách cử tuyển đã cơ bản đảm bảo sự công khai, dân chủ, minh bạch. Thông qua công tác cử tuyển, sự chênh lệch về nguồn nhân lực có tri thức ở các thành phần dân tộc, khu vực và vùng miền cũng được rút ngắn, tạo sự hợp lý trong phân bổ cơ cấu lao động.

Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân cả chủ quan lẫn khách quan, nên quá trình thực hiện đã và đang phát sinh những bất cập, dẫn đến hiệu quả thực tiễn chưa được như mong đợi.

Một là, chất lượng SV từ nguồn cử tuyển còn thấp. Nguyên nhân là do những HS nằm trong diện được cử tuyển không phải tham gia các kỳ thi tuyển sinh mà chỉ cần được địa phương lựa chọn, gửi danh sách lên các trường là theo học bình thường cùng với các SV khác. Bên cạnh đó, việc chọn ngành học của SV cử tuyển do địa phương xác định, do đó không phù hợp với năng lực thực tế của các SV là tình trạng rất phổ biến. Thêm nữa, ngành học cử tuyển những năm qua phần lớn là những ngành đòi hỏi HS ở trình độ khá, giỏi và cả khả năng học ngoại ngữ như sư phạm, y dược… Đây là những điều kiện mà SV cử tuyển rất khó đáp ứng do xuất phát điểm thấp. Tại một số đơn vị, qua giám sát cũng có ý kiến tỉnh cũng cần xem xét, cân nhắc không nên áp dụng hình thức cử tuyển đối với lĩnh vực y tế và giáo dục. Bởi vì, thực tế cho thấy, chất lượng đầu ra của SV cử tuyển thấp sẽ ảnh hưởng đến chất lượng công việc của cả hệ thống ngành, thậm chí cả thế hệ học trò hoặc tính mạng, sức khoẻ người dân.

Hai là, đến nay vẫn còn một lượng SV đã tốt nghiệp, nhưng chưa bố trí được việc làm. Toàn tỉnh hiện còn 30 SV hệ cử tuyển đã tốt nghiệp ĐH, CĐ, nhưng chưa được bố trí việc làm (chiếm 33%). Trong khi đó, số lượng SV cử tuyển đang theo học còn 54 em. Nguyên nhân, trong quá trình triển khai, một số nơi việc xác định nhu cầu ngành nghề, trình độ đào tạo và chuẩn bị nguồn tuyển chưa phù hợp với yêu cầu phát triển và tình hình thực tế của địa phương. Nguyên nhân nữa là do vì nhu cầu công việc, các địa phương đã áp dụng hình thức tuyển dụng khác, nên khi SV hệ cử tuyển học xong được phân về thì địa phương không có nhu cầu sử dụng nữa, bởi  các vị trí đã được bố trí đủ theo chỉ tiêu biên chế được giao. Thêm nữa, SV tốt nghiệp hệ cử tuyển do chất lượng thấp, không vượt qua được kỳ thi tuyển công chức đối với các chỉ tiêu đòi hỏi phải thông qua thi tuyển, mặc dù tỉnh đã có chính sách ưu tiên cộng điểm cho đối tượng cử tuyển. Bên cạnh đó, cũng có một số SV ra trường không về địa phương mà ở lại Hà Nội hoặc các địa phương khác để tìm việc làm.

Để công tác cử tuyển của tỉnh đạt kết quả tốt hơn và khắc phục những hạn chế, thiếu sót nêu trên, qua giám sát, Ban Văn hoá - Xã hội, HĐND tỉnh, có một số đề xuất, kiến nghị sau:

Một là, UBND tỉnh và các địa phương, đơn vị trong tỉnh khi cử HS đi học cần rà soát kỹ nguồn nhân lực của đơn vị mình; chú trọng những lĩnh vực, ngành nghề đặc thù để phục vụ phát triển KT-XH của địa phương; cân nhắc kỹ tránh việc đăng ký những nhóm ngành quá khó hoặc đang bão hoà hiện nay (như sư phạm, y dược…). Đồng thời, khi phân bổ chỉ tiêu cử tuyển xuống cấp huyện, xã, tỉnh cần yêu cầu những địa phương nào có nhu cầu cử người đi học phải làm cam kết sẽ bố trí việc làm cho những người đi học sau khi tốt nghiệp.

Hai là, khi lập và thực hiện kế hoạch cử tuyển hàng năm, UBND tỉnh cần đảm bảo đúng đối tượng, đúng quy trình xét tuyển; gắn cử tuyển với địa chỉ sử dụng; ưu tiên cử tuyển HS trường phổ thông dân tộc nội trú vào các trường ĐH, CĐ; có chính sách ưu tiên trong việc tuyển dụng công chức, viên chức đối với các SV hệ cử tuyển.

Ba là, có biện pháp phối hợp với các trường ĐH, CĐ thực hiện định kỳ thông báo kết quả học tập của SV cử tuyển theo học kỳ, theo năm học để  tỉnh kịp thời nắm bắt thông tin, đồng thời phối hợp với các trường trong công tác giáo dục, quản lý SV đạt hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cử tuyển của tỉnh.

Bốn là, Sở Nội vụ cần chủ trì và phối hợp với các cơ quan liên quan, các địa phương rà soát, tổng hợp và có báo cáo cụ thể phương án bố trí đối với số HS đã cử đi học và tốt nghiệp, nhưng chưa có việc làm, hoặc chuẩn bị tốt nghiệp; tạm dừng cử tuyển đối với lĩnh vực, ngành nghề chưa thật sự cần thiết tại địa phương, qua đó đề xuất tập trung lĩnh vực ưu tiên phải đào tạo, cử tuyển.

Năm là, UBND tỉnh sớm tổ chức sơ kết, đánh giá kết quả 5 năm thực hiện Nghị định 134/2006/NĐ-CP, để từ đó có cơ sở đề xuất các giải pháp thực hiện tốt hơn chính sách này trong thời gian tới.

Châu Hoài Thu (CTV)