Về lại Sơn Dương

Năm xưa, với vị trí “đắc địa”, xã Sơn Dương (Hoành Bồ) đã được chọn làm khu căn cứ cách mạng và khu sơ tán của nhiều cơ quan, đoàn thể của tỉnh Quảng Ninh... Trở lại Sơn Dương hôm nay, bên cạnh những dấu tích còn để lại qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, chống đế quốc Mỹ ác liệt, chúng tôi còn cảm nhận rõ sự thay da, đổi thịt của vùng đất giàu truyền thống cách mạng này... 

Ông Lục Văn Lường, Trưởng ban Mặt trận thôn Hà Lùng, xã Sơn Dương dẫn chúng tôi thăm lại khu sơ tán an toàn của Tỉnh uỷ, các cơ quan, ban, ngành của tỉnh trong thời kỳ chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ từ năm 1964-1968. Nơi này vẫn được người dân gọi là hang Tỉnh uỷ. Hang nằm cách trung tâm xã gần 5 cây số nhưng có đến gần 1 cây số phải lội bộ men theo đường bờ ruộng. Ông Lường chia sẻ: “May hôm nay trời nắng, đường khô ráo nên dễ đi, chứ vào những hôm trời mưa, bùn nhầy nhụa, trơn trượt khó đi lắm”.

Ông Lục Văn Lường, Trưởng ban Mặt trận thôn Hà Lùng, xã Sơn Dương giới thiệu di tích hang Tỉnh uỷ.

Tuy đã gần 50 năm trôi qua nhưng hang Tỉnh uỷ vẫn còn lưu giữ được nhiều dấu tích của những năm tháng khối Văn phòng Tỉnh uỷ tới đây sơ tán. Chỉ vào vài bức tường sừng sững đứng giữa hang, ông Lường bảo: “Lúc sơ tán, mọi người trong khối Văn phòng Tỉnh uỷ đã dựng tạm những bức tường này để làm trụ căng bạt, dựng lều ở”. Qua hồi ức của ông Lường, những kỉ niệm, tình cảm của người dân thôn Hà Lùng dành cho những thành viên trong khối Văn phòng Tỉnh uỷ khi tới sơ tán dường như vẫn rất nồng ấm, đầy “chất lửa”. Đó là mối quan hệ đoàn kết, gắn bó máu thịt, sẵn sàng “nhường trâu, sẻ ruộng”, “nhường giường, sẻ chiếu” cho nhau...

Ông Vương Thanh Bình, Bí thư Đảng uỷ xã Sơn Dương cho biết, Sơn Dương có địa hình đồi núi lẫn đồng bằng xen kẽ lại nằm tương đối gần Hòn Gai. Vì vậy, trong cả 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Sơn Dương đều được chọn làm khu căn cứ cách mạng và khu sơ tán của nhiều cơ quan, đoàn thể của tỉnh Quảng Ninh. Có thể kể những địa danh quen thuộc như: thôn Vườn Rậm, xã Sơn Dương- nơi Đại đội Hồ Chí Minh - đơn vị vũ trang đầu tiên của Khu mỏ được thành lập. Tại đó, tháng 1-1947, Đại đội Hồ Chí Minh đã chiến đấu anh dũng, 34 chiến sĩ đã anh dũng ngã xuống để bảo vệ an toàn cho cơ quan đầu não đặc khu. Bên cạnh đó, Sơn Dương còn là căn cứ cách mạng của huyện Hoành Bồ trong suốt 9 năm trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp. Rồi trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ từ 1964- 1968, Sơn Dương còn là điểm sơ tán an toàn của huyện Hoành Bồ và Bộ Tư lệnh Quân chủng Hải quân, Quân khu Đông Bắc... Năm 2005, xã Sơn Dương đã được UBND tỉnh cấp bằng di tích lịch sử Khu căn cứ cách mạng cấp tỉnh. Tháng 12-2010, xã Sơn Dương vinh dự được đón nhận danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Tiếp nối truyền thống của vùng quê cách mạng, chính quyền và nhân dân xã Sơn Dương đã vượt qua những khó khăn, phát huy nội lực, tạo cho mình những bứt phá để xây dựng một diện mạo mới tươi sáng hơn. Xã đã và đang đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, mở rộng diện tích cây trồng vụ đông, tuyên truyền vận động nhân dân duy trì, mở rộng những cánh đồng cho thu nhập trên 100 triệu đồng... Năm 2012, tổng giá trị thu nhập trên địa bàn xã đạt trên 70 tỷ đồng, tăng 39,7% so với năm trước. Nhiều công trình hạ tầng thiết yếu được xây dựng đáp ứng nhu cầu của người dân. Hệ thống đường giao thông nông thôn đã được xã chú trọng đầu tư. Tiếp đến là hai nhà văn hoá tại thôn Đồng Đạng, Đồng Bé được xây mới; nhiều công trình được nâng cấp và tu bổ. Đáng nói là người dân trong xã luôn sẵn sàng chung tay, góp công sức, tiền của để làm thay đổi diện mạo của mảnh đất này.

Hiện nay, cấp uỷ, chính quyền xã Sơn Dương đang có kế hoạch nâng cấp, trùng tu lại khu di tích nhà bia tưởng niệm tại thôn Vườn Rậm. Đây sẽ là nhân chứng lịch sử, bài học thực tế để giáo dục thế hệ con cháu truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc; truyền thống cách mạng của cha anh... Bà con nhân dân trong xã cũng mong muốn tỉnh quan tâm, hỗ trợ, đầu tư con đường qua 3 thôn (Đồng Đạng, Hà Lùng và Vườn Rậm) để vào khu căn cứ cách mạng, qua đó, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho địa phương trong việc bảo quản, gìn giữ, khai thác và phát huy giá trị của khu di tích, đưa Sơn Dương tiếp tục phát triển, khẳng định giá trị của vùng đất giàu truyền thống cách mạng.

Lưu Linh