Những khó khăn trong công tác quản lý đô thị ở Hạ Long

Những năm gần đây trước tác động của quá trình đô thị hoá và tốc độ tăng dân số ngày một cao, nhu cầu nhà ở của người dân càng bức thiết dẫn đến nhiều vi phạm trong lĩnh vực về đất đai, xây dựng, gây không ít khó khăn, vướng mắc cho công tác quản lý của địa phương.

Theo số liệu thống kê của Đội Thanh tra Xây dựng và Trật tự đô thị (TTXD&TTĐT) TP Hạ Long, trong 4 năm (2009-2012), Đội đã phát hiện và xử lý 453 trường hợp vi phạm về đất đai, xây dựng. Các hành vi vi phạm chủ yếu là lấn, chiếm, san gạt đất trái phép, xây dựng công trình không phép, sai phép, chuyển nhượng đất trái pháp luật… Nếu như năm 2009, Đội phát hiện và xử lý 72 trường hợp thì đến năm 2010 con số đó là 154 trường hợp (tăng hơn 2 lần). Các năm tiếp theo số vụ vi phạm bị phát hiện và xử lý tuy có giảm nhưng không đáng kể, năm 2011 với 138 trường hợp và năm 2012 là 130 trường hợp. Riêng trong tháng 2-2013 vừa qua, Đội đã lập biên bản xử lý 8 trường hợp vi phạm về đất đai, xây dựng.

Ảnh minh hoạ (ảnh Internet).

Theo đánh giá của các cơ quan chức năng TP Hạ Long thì các hành vi lấn chiếm đất đai rất khó bị phát hiện, hành vi này chỉ bị phát hiện khi đi kèm với các hành vi vi phạm khác như xây dựng công trình. Các vi phạm chủ yếu xảy ra ở khu vực xa trung tâm như phường Hà Tu, Hà Trung, Hà Khánh, Việt Hưng… là nơi người dân nhận thức về pháp luật đất đai và xây dựng còn hạn chế. Tại các khu vực trên, đa số các hộ dân có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, quỹ đất tự nhiên rộng, dẫn đến tình trạng lấn chiếm đất đồi, đất lâm nghiệp để xây dựng, chuyển nhượng đất không theo quy định còn diễn ra nhiều. Trong lĩnh vực xây dựng, các hành vi xây dựng không phép cũng chủ yếu xảy ra ở khu vực này. Ngoài các nguyên nhân trên, còn phải kể đến năng lực của cán bộ phụ trách tại cơ sở còn nhiều hạn chế, thiếu kinh nghiệm trong quản lý; lãnh đạo một số địa phương phụ trách khối xây dựng không được đào tạo đúng chuyên ngành về quản lý xây dựng do đó việc lãnh đạo, chỉ đạo chưa chính xác, kịp thời.

Trong khi đó, các hành vi xây dựng sai nội dung giấy phép như sai chiều cao tầng, cốt nền, mật độ xây dựng… lại xảy ra chủ yếu ở các phường trung tâm nơi có các dự án lớn. Nhóm lỗi này chiếm 85 đến 90% số quyết định về xử phạt sai phép. Đối với các vi phạm trên, UBND TP Hạ Long đã có văn bản đề nghị các chủ dự án điều chỉnh quy hoạch về mật độ, chiều cao tầng 1. Các hành vi có lỗi nghiêm trọng hơn như vi phạm chỉ giới xây dựng, chỉ giới đường đỏ… chiếm tỉ lệ nhỏ hơn. Đối với các vi phạm này, Đội TTXD&TTĐT đã tham mưu cho TP Hạ Long ban hành quyết định cưỡng chế phá dỡ công trình. Tuy nhiên, tính đến hết tháng 12-2012, các phường mới tổ chức phá dỡ được 19 công trình, đạt 36,5%, trong đó có 13 công trình là vận động các hộ dân tự tháo dỡ. Công tác xử lý các vi phạm, cưỡng chế phá dỡ cũng gặp nhiều khó khăn bởi lực lượng mỏng, chi phí cao và vấn đề an toàn khi phá dỡ…

Bên cạnh đó, Nghị định 64/2012/NĐ-CP của Chính phủ quy định về việc cấp giấy phép xây dựng có hiệu lực thi hành từ ngày 20-10-2012. Theo đó, Nghị định quy định về điều kiện riêng để được cấp giấy phép xây dựng đối với các loại công trình xây dựng và nhà ở riêng lẻ là phải phù hợp với quy hoạch chi tiết xây dựng, quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc đô thị, thiết kế đô thị được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt. Đối với công trình xây dựng ở khu vực, tuyến phố trong đô thị đã ổn định nhưng chưa có quy hoạch chi tiết thì phải phù hợp với quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc đô thị hoặc thiết kế đô thị được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành. Nếu áp dụng ngay các quy định về cấp giấy phép xây dựng theo Nghị định 64/2012 sẽ nảy sinh không ít bất cập và càng gây khó khăn hơn cho cơ quan chức năng trong quá trình quản lý. Bởi, trên địa bàn TP Hạ Long hiện nay, mật độ quy hoạch chi tiết còn thấp, chưa có quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc đô thị; chưa có thiết kế đô thị riêng tại các khu vực, các tuyến phố đã ổn định. Nếu căn cứ theo quy định trên thì nhiều gia đình, cá nhân sẽ không đủ điều kiện để cấp phép xây dựng, trong khi đó nhu cầu về nhà ở của người dân trên địa bàn ngày càng lớn và bức thiết và do vậy việc vi phạm là điều khó tránh khỏi.

Được biết, TP Hạ Long đã có văn bản báo cáo và đề nghị UBND tỉnh xem xét, tiếp tục cho phép UBND TP Hạ Long vẫn áp dụng các quy định đã ban hành theo Quyết định 2399/2010/QĐ-UBND của UBND TP Hạ Long ban hành quy định cải tạo, xây dựng nhà ở riêng lẻ tại các khu dân cư cũ chưa có quy hoạch chi tiết trong thời gian chưa có Thông tư hướng dẫn thực hiện Nghị định 64/2012 của Chính phủ.

Chủ trương trên phần nào đã tháo gỡ được các vướng mắc, khó khăn về cơ sở pháp lý để cấp giấy phép xây dựng cho người dân, tránh tình trạng vì nhu cầu mà làm liều. Tuy nhiên, để chấm dứt tình trạng xây dựng công trình vi phạm quy hoạch, lấn chiếm đất đai, sử dụng đất sai mục đích, xây dựng trái phép, không phép… cần sự vào cuộc tích cực hơn nữa của các cấp, ngành địa phương. Các đơn vị chức năng cần thường xuyên kiểm tra, rà soát, phát hiện kịp thời các hành vi lấn chiếm đất đai, xây dựng công trình không đúng quy định của pháp luật; tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong việc xử lý các công trình vi phạm, đôn đốc các tổ chức, cá nhân thực hiện quyết định nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện của chế tài xử phạt. Các phường, đơn vị cũng cần tăng cường đối thoại, vận động, tuyên truyền chính sách về quản lý đất đai, xây dựng tới quần chúng nhân dân, đặc biệt là các khu vực xa trung tâm góp phần nâng cao nhận thức của người dân thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật.

Thanh Hoa