Hải Hà - Lao động qua đào tạo vẫn“bí” việc làm

Hải Hà còn rất ít các khu công nghiệp, các làng nghề truyền thống để thu hút được nhiều lao động. Do vậy, thời gian tới Hải Hà cần đẩy mạnh phát triển các làng nghề.

Mấy năm gần đây, huyện Hải Hà đã tích cực đào tạo nghề cho lao động nông thôn. Do vậy, tỷ lệ nông dân có nghề ở huyện đạt cao so với một số địa phương khác trong tỉnh. Riêng năm 2011, toàn huyện có 630 lao động nông thôn được học nghề, nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo của huyện lên 22%; Theo khảo sát của huyện, sau khi tham gia các lớp đào tạo nghề, khoảng 60% các học viên tự tổ chức việc làm tại gia đình; 25% tìm được việc làm trong các cơ sở sản xuất, kinh doanh bên ngoài bằng các nghề đã được đào tạo. Chẳng hạn lớp dạy chế biến món ăn được tổ chức tại các xã Quảng Chính, Quảng Minh, Quảng Long, nhiều chị em đã chủ động sử dụng kiến thức được học mở các nhà hàng, quán ăn dịch vụ, tạo được thu nhập ổn định như: Nhà hàng Yến Nhi (xã Quảng Minh), Nhà hàng Thanh Hoá (xã Quảng Chính); các lớp học trồng nấm linh chi ở xã Đường Hoa, nhiều hộ đã tự tạo việc làm tại gia đình. Chúng tôi đến thăm gia đình anh Đinh Khắc Long, thôn 3, xã Đường Hoa là hộ đã mạnh dạn đầu tư hơn 100 triệu đồng vào việc trồng nấm linh chi quy mô. Vào mùa nấm, anh Long rất bận rộn. Anh bảo: “Trước đây tôi cũng nuôi nấm rơm, nấm mỡ và cũng đã từng bị thất thu. Nhưng bây giờ nuôi nấm linh chi thì khỏi phải lo, vì nấm dễ bảo quản, dễ vận chuyển khi mang đi xa. Sản phẩm nấm làm ra chẳng phải mang đi đâu, lái thương tự tìm đến mua, có bao nhiêu cũng bán hết”. Từ trồng nấm, anh Long tạo công ăn việc làm cho 4 lao động với thu nhập 2 triệu đồng/người/ tháng theo thời vụ.

Cơ sở nuôi nấm linh chi của gia đình anh Đinh Khắc Long, thôn 3, xã Đường Hoa còn tạo việc làm cho vài lao động ở xã.

Thế nhưng, số lao động nông thôn được đào tạo nghề; số người “dám nghĩ, dám làm” như những trường hợp kể trên so với thực tế ở Hải Hà vẫn còn rất khiêm tốn. Theo số liệu điều tra của huyện năm 2010, toàn huyện có 2.623 người có nhu cầu học nghề; trong khi đó, số người được tham gia các lớp đào tạo nghề mới chỉ chiếm chưa đầy 1/4. Và sau khi qua đào tạo, cũng chỉ khoảng 3/4 số này tự tạo được việc làm hoặc tự tìm được việc làm đúng với các nghề mình đã học. Lý do chủ yếu vẫn là do người qua đào tạo thiếu vốn, chưa chủ động được nguồn vốn, hoặc còn trông chờ nhiều vào những sự hỗ trợ đầu tư của nhà nước mà chưa tự lực cánh sinh.

Qua tìm hiểu được biết, năm 2010, Hải Hà có 450 người lao động được đào tạo các nghề phục vụ cho Khu Kinh tế Cảng biển Hải Hà (do Tập đoàn Kinh tế Vinashin làm chủ đầu tư). Tuy nhiên, khi Tập đoàn này bị đổ bể, 450 lao động giữa chừng đã phải dừng khoá đào tạo. Mọi phí tổn của sự “đem con bỏ chợ ấy” huyện phải gánh chịu. Ngay sau đó, Sở Khoa học và Công nghệ đã kịp thời tư vấn, tập huấn kỹ thuật trồng nấm linh chi cho vài chục hộ nông dân ở xã Đường Hoa. Mặc dù nguyên liệu để làm nấm linh chi ở đây rất sẵn (Đường Hoa có những khu rừng bạt ngàn trồng keo tai tượng). Thêm nữa, việc trồng loại nấm này cũng không khó (gỗ cành, keo non thải loại được cắt nhỏ thành đoạn dài khoảng 10cm, đem hấp để khử nhựa và vi khuẩn, sau đó được bọc trong túi ni lông. Người trồng nấm chỉ việc thường xuyên tưới ẩm cho các túi nấm, sau mấy ngày sẽ tạo thành nấm); người dân trồng nấm còn được huyện hỗ trợ từ 50-100% tiền lãi suất, khi vay vốn sản xuất trong thời gian 3 năm theo Dự án áp dụng KHKT vào các mô hình sản xuất của huyện Hải Hà. Thế nhưng, số hộ thực hiện mô hình này lại không nhiều. Nguyên nhân là bởi, người dân không có vốn (mỗi mô hình này đòi hỏi đầu tư vốn từ vài chục đến hơn 100 triệu đồng). Cùng với đó là tâm lý e ngại của nhiều hộ vì chưa có thị trường tiêu thụ và đã từng gặp thất bại từ mô hình trồng nấm rơm, nấm mỡ…

Ở Hải Hà, hiện nay có xã Tiến Tới được coi là nơi phát triển tốt mô hình làng nghề. Toàn xã có 350 tàu thuyền đánh cá lớn nhỏ, hàng năm phải tiêu thụ rất nhiều sản phẩm lưới đánh cá. Trước đây, mỗi khi lưới hỏng ngư dân thường bỏ lưới cũ, mua lưới mới vừa tốn kém, lại vừa ảnh hưởng đến môi trường. Nhưng từ khi Tiến Tới được đầu tư phát triển thành làng nghề đan lưới, hàng trăm lao động nhàn rỗi trong xã đã có công ăn việc làm, cho thu nhập và thân thiện với môi trường. Nghề đánh cá ở Tiến Tới còn tạo việc làm cho 4 cơ sở đóng tàu và hàng trăm lao động làm việc trong các cơ sở này. Từ chuyện ở Tiến Tới có thể gợi mở hướng đi cho việc đào tạo nghề  ở nông thôn. Thiết nghĩ, Hải Hà nên chú trọng gắn đào tạo nghề với phát triển các làng nghề. Có vậy, người dân mới có nhiều cơ hội tìm việc làm hơn. Và đây chính là lời giải bài toán “đầu ra” trong đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở Hải Hà.

Anh Vũ