Quản lý đô thị và xây dựng: Những bất cập cần khắc phục

Thời gian qua công tác quản lý và quy hoạch đô thị trên địa bàn tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực, bộ mặt các đô thị thay đổi đáng kể; nhiều khu đô thị mới, khu công nghiệp, du lịch được hình thành... góp phần to lớn vào quá trình tăng trưởng kinh tế, nâng cao đời sống người dân tại đô thị, tạo đà để nông thôn phát triển, góp phần phát triển kinh tế - xã hội chung của tỉnh.

Khu đô thị mới Cột 5 - Cột 8 (TP Hạ Long).

Có thể thấy việc triển khai lập quy hoạch đô thị và thực hiện xây dựng đô thị đã có sự tiến bộ rõ rệt. Trước hết việc lập quy hoạch xây dựng đô thị luôn tuân thủ theo định hướng của Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Điều này đã phần nào thúc đẩy nhanh sự phát triển kinh tế - xã hội, làm thay đổi quan trọng môi trường sống và không gian đô thị. Trong những năm qua các thành phố, thị xã, thị trấn trên địa bàn tỉnh đã được lập quy hoạch chi tiết sử dụng đất 1:2000. Đây là cơ sở quan trọng về pháp lý cho việc thực hiện xây dựng đô thị theo quy hoạch. Nhiều khu đô thị mới, đường phố trung tâm đô thị đã được xây dựng theo quy hoạch, theo hướng hiện đại hoá, công nghiệp hoá, có cơ sở hạ tầng đồng bộ như: Cột 5 - Cột 8, Hùng Thắng - Cái Dăm, Tuần Châu, Vựng Đâng. Bước đầu những khu đô thị mới đã đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, sản xuất và cải thiện môi trường sống cho nhân dân. Đặc biệt, tại các khu đô thị mới đã ban hành nhiều điều lệ quản lý quy hoạch xây dựng làm cơ sở để quản lý quy hoạch và kiến trúc đô thị.

Xác định công tác quy hoạch xây dựng đô thị ngày càng đóng một vai trò quan trọng trong quá trình lập dự báo phát triển kinh tế, trong công tác quản lý đô thị, hàng năm tỉnh đã dành hàng chục tỷ đồng cho công tác lập quy hoạch. Đến nay đã triển khai lập và phê duyệt xong quy hoạch chung xây dựng cho 15 đô thị (đạt 100%). Tổng số có 15 đô thị, tỷ lệ đô thị hoá hiện tại của tỉnh đạt trên 50%. Ngoài ra, đã lập và phê duyệt được quy hoạch chi tiết xây dựng các khu chức năng quan trọng, các khu trung tâm tại các thành phố, thị xã, thị trấn như: Trung tâm thị trấn Bình Liêu, Đông Triều, Trới, Ba Chẽ, Tiên Yên, Cô Tô, Quảng Hà, Quảng Yên, các khu chức năng Khu kinh tế Vân Đồn…). Để phù hợp với tình hình phát triển trong giai đoạn tới, hiện nay các đô thị đang được xem xét điều chỉnh quy hoạch để phù hợp gồm: Hạ Long, Móng Cái, Cẩm Phả. Mặt khác đang nghiên cứu quy hoạch liên vùng Móng Cái - Hải Hà - Vân Đồn, liên vùng Quảng Ninh - Hải Phòng (dọc tuyến QL18 với đường cao tốc 5B). Cùng với việc lập quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết xây dựng thì công tác cải tạo, xây dựng các công trình đơn lẻ trong đô thị, xen kẽ trong các khu dân cư đã được xem xét chặt chẽ từ các khâu địa điểm, cấp chứng chỉ quy hoạch, cấp phép xây dựng, thẩm định dự án, thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật... trên cơ sở căn cứ vào quy hoạch, tiêu chuẩn quy phạm, khoảng cách an toàn... được xem xét các tác động trước khi triển khai. Đáng chú ý khu vực nội thị tại các đô thị đã lập xong bản đồ địa chính, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận QSDĐ đạt khoảng 90-95%. Bên cạnh đó, công tác quy hoạch và quản lý đất đai đô thị đã cơ bản thống nhất với quy hoạch xây dựng đô thị, đáp ứng được yêu cầu phát triển trong từng giai đoạn.

Công tác quản lý xây dựng đô thị thời gian qua đã có nhiều chuyển biến, nhận thức về đô thị, kiến trúc trong nền kinh tế thị trường đã được nâng cao. Quy trình kiểm soát, phát triển đô thị đã được thiết lập từ khâu xét duyệt quy hoạch, giới thiệu địa điểm xây dựng, cấp chứng chỉ quy hoạch, thẩm định kiến trúc, xét duyệt dự án đầu tư, cấp phép xây dựng. Những yếu tố này đã góp phần đưa công tác quản lý quy hoạch, quản lý đô thị vào nền nếp, tạo lập bộ mặt kiến trúc mới, đa dạng, trật tự cảnh quan đô thị được đảm bảo đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế của địa phương. Tuy nhiên, việc xây dựng trái phép không theo quy hoạch vẫn xảy ra. Đây là thực trạng đã tồn tại nhiều năm qua và cũng là vấn đề nan giải cho tất cả các đô thị trên cả nước nói chung. Hiện tượng này là vi phạm trật tự quản lý xây dựng đô thị, dẫn đến sự phá vỡ cảnh quan xây dựng đô thị, gây lãng phí về đầu tư (không đồng bộ) dẫn đến ô nhiễm môi trường: Ách tắc giao thông, lụt lội; môi trường văn hoá đô thị, thẩm mỹ đô thị bị ảnh hưởng. Đặc biệt, một số dự án lớn có quy hoạch, có thiết kế đồng bộ nhưng việc thực hiện xây dựng lại không theo quy trình nghiêm ngặt cũng gây hậu quả như bồi lắng dòng chảy, gây ngập úng cho khu vực lân cận, đặc biệt gây bụi do đào bới, san lấp mặt bằng. Bên cạnh đó, việc xây dựng các công trình xen kẽ, cải tạo, xây mới trong những khu phố cũ do tự phát và cũng là nhu cầu đòi hỏi của nhân dân phần nào phá vỡ cảnh quan chung do không được quy hoạch, chỉnh trang hoặc không theo quy hoạch cũng như thiết kế đồng bộ. Đối với một số địa phương do thiếu đội ngũ cán bộ quản lý, đặc biệt là cán bộ quản lý xây dựng ở cấp phường, xã vừa thiếu, vừa yếu nên mặc dù có quy hoạch được duyệt vẫn không triển khai quản lý được việc thực hiện xây dựng theo quy hoạch. Các hộ dân tự thiết kế, tự thi công không xin phép, cũng không tuân thủ các quy trình của quy hoạch đô thị dẫn tới sự lộn xộn của cảnh quan đô thị.

Để khắc phục những hiện tượng trên đòi hỏi sự nỗ lực của các cơ quan quản lý đô thị các cấp, các ngành và có cả ý thức trách nhiệm của mỗi người dân. Qua đó, nâng cao công tác quản lý đô thị và xây dựng góp phần tạo ra diện mạo đô thị ngày càng văn minh, hiện đại.

Trang Thu