Tất cả chuyên mục
Thứ Sáu, 29/03/2024 03:15 (GMT +7)
Thợ khoan thăm dò than
Chủ nhật, 08/01/2012 | 00:08:57 [GMT +7] A A
Tôi chọn hai thời điểm mà tôi cho là hai trong những thời điểm khắc nghiệt để đến với thợ khoan thăm dò than của Vinacomin. Đó là những ngày mưa và khi lỗ khoan đang gặp sự cố...
1. Mùa mưa ngâu năm nay, đúng như kinh nghiệm đúc rút của người xưa, nếu mồng một đầu tháng có mưa, sẽ mưa dầm dề suốt cả tháng. Quả là thế. Nhưng mùa mưa ngâu năm nay còn tệ hơn, bởi nó ảnh hưởng liên tiếp mấy cơn bão, thành thử, những cơn mưa không nhỏ, mà chúng lớn như mưa rào, không rả rích, mà ào ạt, lúc suốt đêm, lúc suốt ngày. Thông tin trên đài, báo về nạn lở đất, lũ lụt gây chết người... Giữa lúc đó, tôi chợt nhớ đến các thợ khoan thăm dò than; không biết nơi những lều bạt tạm ở công trường họ sống thế nào. Nhân mưa bão thế này, đi một chuyến xem sao...
5 rưỡi sáng có xe buýt, tôi vội vã đội mưa ra bắt xe đi từ Hạ Long về Đông Triều. Đến Xí nghiệp địa chất Đông Triều đầu giờ sáng. Chờ khá lâu thì vừa may có chiếc xe tải xí nghiệp chở vật tư đến một tổ khoan. Lãnh đạo xí nghiệp bố trí tôi đến luôn tổ khoan đó. Họ bảo, mùa mưa chẳng có xe nào đến tổ khoan được ngoài xe tải. Chiếc xe tải bon ngược trở lại Hạ Long. “Sao anh không đón luôn ở Hạ Long, mà về tận Đông Triều để giờ lại quay lại?” - Anh Ngô Văn Duẩn, Tổ trưởng tổ khoan ngồi cùng xe hỏi. “Nào biết đi tổ khoan nào. Thấy bảo Xí nghiệp các anh có những 22 tổ khoan, khoan khắp vùng Quảng Ninh, biết Xí nghiệp cho đi đâu, đành phải đến Xí nghiệp trước”. “Anh chờ xe hơi lâu, vì phải chờ văn thư Xí nghiệp lục tìm giấy phép đi vào đường mỏ của Núi Béo. Vì đường đi qua mỏ Hà Lầm, mưa đêm qua làm sạt lở không đi được”.
Tháp khoan thăm dò than trong đêm. |
Đường trên khai trường mỏ chằng chịt. Buổi sáng Duẩn đã đi xe máy qua một lần để về Xí nghiệp nhận thêm vật tư, mà giờ ngồi trên xe ô tô xi nhan vẫn lạc. Đến chỗ nước đang chảy như suối, Duẩn chỉ, nói buổi sáng tưởng xe máy không qua được. May mà có cái cẩu xích đi ngang qua, rẽ nước mới bám nhờ theo mà lần qua. Xe tải đi trên những con đường ngập ngụa bùn đất, xỉn một màu than đen, vòng vèo rất lâu mới đến được chỗ khoan. Tổ khoan đang trên một ngọn đồi, chẳng rõ có tên gì, họ gọi là đồi pháo binh, vì gần đó có ụ pháo. Lỗ khoan có số hiệu 579, khoan sâu tiêu chuẩn đến 600m, bằng máy khoan XY42 của Trung Quốc; khoan cần đơn kéo thả lấy mẫu. Hôm tôi đến, tổ đã khoan qua 620m, yêu cầu khoan đến 640m. Duẩn bảo, nếu không có gì trục trặc, khoan 2-3 ngày nữa thì hoàn tất, nếu không có yêu cầu khoan sâu nữa, tức sẽ khoan hết 2 tháng 22 ngày. Trời hửng được một chút lại rả rích mưa. Kíp khoan đang kéo cần lấy mẫu. Cứ cách 2 đoạn cần khoan đã nối chắc, dài 9m, lại tháo một lần. 620m, tức 69 lần tháo. 1 người điều khiển máy khoan, 1 người tháo cần ngay mặt lỗ khoan ở mặt đất đồng thời làm sạch cần khoan bằng cách vuốt giẻ nhúng nước, 1 người đứng chênh vênh trên đỉnh tháp khoan, đỡ cần, tháo cần phía trên, đưa cần cùng người phía dưới xếp vào giá. Ba người phối hợp với nhau, họ làm thuần thục như máy đã lập trình. Tháo ống mẫu, gõ cho mẫu chuồi ra, rửa mẫu, xếp mẫu vào khuôn chứa. Xong, lại bắt đầu thả cần khoan, một quy trình ngược lại, 69 lần các cần khoan ráp nối với nhau, trở xuống độ sâu 620m. Tất cả mất gần 2 tiếng đồng hồ. Trời không ngớt mưa, nhớp nháp, họ đội mưa, cặm cụi làm trong mưa. Tiếng máy khoan chạy ỳ ỳ suốt ngày đêm trong rả rích mưa nghe thật cô quạnh, thật buồn, nhất là về đêm.
Các thợ khoan trao đổi công việc ngay tại chân công trình. |
11 con người, ở với nhau chắc đã lâu, họ ít trao đổi chuyện với nhau. Thấy họ, số đông, mỗi người một điện thoại di động, dán mắt vào màn hình, luôn tay bấm phím. Chắc họ đang chơi trò chơi trên máy hoặc nhắn tin cho ai đó. Có chiếc ti vi mở, chẳng mấy người xem. Các tấm phản kê làm giường nối liền nhau trong nhà lều chật chội, dài khoảng 6m, rộng 2m. Nhà lều lợp bằng những tấm cót ép màu thẫm, nay thẫm màu hơn và nặng trịch vì sũng nước mưa. Tường xung quanh cũng những tấm cót ép, có chỗ quây bằng vải mưa. Ướt át và ẩm. Chăn chiếu đều ẩm ướt. Đêm đó họ phải trải một cái mền bông ra, tôi và hai người nữa nằm lên đó cho đỡ ẩm. Ai cũng hiểu công việc của mình. Các kíp thợ tự động thay phiên nhau làm việc suốt ngày đêm, như một lập trình đã định sẵn. Cứ nhìn thấy họ mặc quần áo bảo hộ vào, tức là sắp đổi phiên. Còn ai chưa đến phiên thì đi chợ, nấu cơm hoặc nằm nghỉ ngơi chơi điện thoại. Cơm nấu xong, việc đầu tiên là sắp một mâm đầy đặn che áo mưa đưa ra cho những người đang làm ngoài tháp khoan... Tôi ở mãi đến trưa hôm sau mới về được, vì trời cứ mưa suốt, lúc đó hửng lên một tí. Duẩn dùng xe máy đưa đi. Đường mỏ ngập ngụa bùn. Tôi ngồi sau chỉ sợ ngã, vì xe cứ chệch choạc, Duẩn phải dùng hai chân liên tục đỡ bên này bên kia. Mình ngã, không sợ bẩn, nhưng lo cho cái máy ảnh đeo bên mình. Duẩn chia tay tôi khi xuống đến đường nhựa ở phố mỏ Hà Lầm. Tôi bỗng nhìn đôi chân anh chống hai bên xe máy mà động lòng: Nó là hai đống bùn, trong đó là giày da, khá đẹp.
2. Lỗ khoan Suối Lại 02 bị sự cố kẹt gây gãy cần khoan, khắc phục đã suốt mấy tháng chưa xong. Anh Dương Văn Cường, Tổ trưởng Tổ khoan cho biết, lỗ khoan Suối Lại 02 này khoan sâu thăm dò than đến mức 1.150m. Lúc đầu dùng máy khoan của Canada (máy CS3001) khoan đến độ sâu 500m thì phải thay máy khoan của Trung Quốc (máy XY44). Máy CS3001 hiện đại hơn, điều khiển bằng cách bấm nút chứ không gạt cần như máy XY44. “Thế cái máy CS3001 ấy đâu rồi? Nó bị sự cố à?”. “Vâng. Nó bị hỏng xích quay cần khoan. Vả lại, nó đang trong thời kỳ bảo dưỡng, tiện thể nó được đưa đi bảo dưỡng luôn. Nó có từ 3 năm nay, chạy sà sã từ bấy cho đến lúc ấy. Lại như vùng địa tầng Suối Lại này không hợp với nó lắm. Nó khoan rất năng suất, nhưng chỉ khoan tốt ở địa tầng không phức tạp”. “Lỗ khoan của các anh đang gặp sự cố, đúng không?”.
“Sự cố à, nhiều đấy. Hồi cái máy Canada, nó bị cháy mũi khoan”. “Sao bị cháy?”. “Máy bơm dung dịch bị kênh. Chỉ rất nhanh, mũi khoan không được làm mát bằng dung dịch, máy không dừng kịp là cháy. Máy này có tốc độ vòng quay lớn, 300 vòng/phút. Làm nghề này chúng tôi có câu dành cho kíp trưởng: Mắt phải (tinh) như mắt mèo, tai phải (thính) như tai chó. Nhảy xông vào đạp là trúng côn ngay (chứ không phải trúng thợ phụ). Đạp trúng côn là để dừng máy, chứ lúc đó đạp bắn anh thợ phụ đi cũng chẳng ích gì. Sau đó nó lại một lần bị kẹt, chưa gãy cần. Mỗi lần như thế giải quyết sự cố cũng mất mươi ngày”.
“Hai sự cố ấy, lý do chủ quan, khách quan thế nào?”. “Nói chủ quan cũng được, khách quan cũng được. Cháy mũi khoan yếu tố chủ quan nhiều hơn. Anh thiếu kiểm tra thiết bị bơm dung dịch; khi điều khiển máy khoan anh chỉ một phút lơ là... Còn kẹt cần khoan thì do địa tầng trong lòng đất trương nở, sụt lở nó làm kẹt”. “Thế còn sự cố sang cái máy Trung Quốc này?”. “Máy Canada khoan lấy mẫu đến độ sâu 500m thì ỳ ra, không khoan được nữa. Đất đá trương nở, sụt lở bóp nghẹt mũi khoan. Chúng tôi phải rút lên để làm công tác khoan lại, doa lại, mở rộng thành lỗ khoan mới khoan đi sâu tiếp được. Máy Trung Quốc được thay thế, lắp dựng mất 1 tuần. Khoan xuống độ sâu 500m bằng mũi khoan có đường kính 77,5mm, nay doa lại, mũi khoan có đường kính lớn hơn, loại 112mm. Doa đến độ sâu khoảng 420m thì hết đoạn địa tầng sụt lở. Chúng tôi đặt thử ống chống sụt lở, nhưng ống chỉ xuống đến 300m là tắc, vì lỗ khoan mới doa lại đã bị trương nở. Phải rút ống lên. Tiếp tục dùng mũi khoan có đường kính lớn hơn, loại 132mm, doa tiếp mở rộng lỗ khoan. Lần doa này đang đến độ sâu 307m thì bị kẹt, gãy cần khoan. Khắc phục sự cố, chúng tôi đưa tiếp mũi khoan 132mm nữa xuống đục perekhot (khớp nối giữa cần khoan và bộ dụng cụ khoan) để đưa bộ dụng cụ khoan bị gãy cần lên. Nhưng nó lại tiếp tục bị kẹt, gãy cần, ở độ sâu 182m...
Sự cố chồng lên sự cố. Không làm cách nào để đốt cháy giai đoạn được, phải giải quyết sự cố lần lượt. Thế là suốt gần 3 tháng nay chúng tôi tập trung doa lại lỗ khoan và khắc phục sự cố, không khoan được mét khoan đi nào. Hôm nay mới chụp đục đến bộ khoan trên, lấy được đầu perekhot lên rồi, sau đó còn phải bào phá bộ dụng cụ khoan, hết nó mới đến bộ khoan còn mắc kẹt phía dưới. Vẫn tiếp tục bằng biện pháp doa - đục như vậy. “Liệu bao giờ thì xong?”. “Khó mà đoán trước được. Có thể chỉ một tuần, vài ba tuần; có khi cả tháng, thậm chí cả năm không biết chừng. Làm việc với Âm phủ khó tính lắm”. “Sự cố kẹt, gãy cần khoan như thế này các anh có hay gặp không?”. “Thường xuyên. Chỉ có điều lần này nó kẹt liên tục quá”. “Các anh có cảm giác như thế nào khi bị sự cố?”. “Lúc đầu thì cũng bình thường. Nhưng khắc phục kéo dài thế này dần cũng thấy hơi mệt… Ăn lương theo sản phẩm mét khoan; vậy mà gần 3 tháng nay có mét khoan đi nào đâu. Mệt là mệt như thế. Khoan (doa) lại khắc phục sự cố, không được tính. Địa chất vùng Suối Lại này cực kỳ phức tạp. Dân khoan địa chất trong Than có câu: “Suối Lại khoan đi rồi khoan lại. Khoan lại rồi mới lại khoan đi. Khoan đi (tiếp) lúc nào đây”...
Tôi đến làm khách của họ một ngày đêm, trong những ngày họ đang khắc phục sự cố. Máy khoan đang tiến đến bào bỏ bộ ống khoan đang bị sự cố. Không biết đã từ bao lâu, nhưng đến chừng 10 giờ đêm hôm ấy, lấy được cái ramoc (khớp nối giữa cần khoan và bộ dụng cụ khoan) đã bị bào mòn lên, nó méo mó. Tôi ngồi ở cái phản cạnh lều máy khoan xem thợ khoan vận hành. Vì đang trong lúc giải quyết sự cố, họ luôn phải đứng ngay chỗ điều khiển để điều khiển và theo dõi khoan. Các cần gạt, núm vặn... thường họ luôn thao tác, điều chỉnh. Tiếng máy nổ của máy khoan nổ to, khó chịu. Thỉnh thoảng thấy máy khoan đang chạy êm bất ngờ lại bật phát lên những tiếng va đập kiểu của sắt nghiến vào với sắt hay đá, nghe cành cạch, ken két ghê người. Anh Cường bảo, đó là mũi khoan đang bị vấp, xóc, nghiến vào sắt đá ở dưới đó phát lên tiếng kêu như vậy. Anh lại bảo, nghề này trực khoan mà có thể ngồi pha trà nhâm nhi thì có tiền, còn bận rộn, vất vả, người lấm lem, lúc nào cũng túc trực bên máy thì ngược lại…
Tôi hỏi anh Cường trước khi ra về: Sự cố liệu có khắc phục được không? “Khả năng có thể được, vì đang thấy tiến triển tốt”. “Bao lâu thì xong, để có thể tiếp tục khoan đi?”. “Khó nói trước được”. “Chúc các anh từ nay chỉ liên tục khoan đi mà không phải khoan lại”. “Thế thì tuyệt quá. Xin cảm ơn”
Trần Giang Nam
Liên kết website
Ý kiến ()