Một vở chèo hay về đề tài thợ mỏ

Đoàn Nghệ thuật chèo Quảng Ninh vừa được Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam tặng bằng khen cho vở diễn xuất sắc về đề tài chiến tranh cách mạng tại Hội diễn nghệ thuật sân khấu chèo toàn quốc năm 2016 diễn ra ở Ninh Bình. Mang tên “Tình người thợ mỏ”, vở diễn đã đem đến cho khán giả một cái nhìn mới về những người thợ mỏ tham gia cách mạng, tiêu biểu nhất là Vũ Văn Hiếu, Bí thư đầu tiên của Đặc khu uỷ Khu mỏ Quảng Ninh.

Một cảnh diễn trong vở chèo “Tình người thợ mỏ”.

Vở chèo “Tình người thợ mỏ” do NSND Lê Hùng đạo diễn, kịch bản của 2 tác giả là nhà văn Nguyễn Hiếu và soạn giả chèo Mai Văn Lạng. Chỉ đạo nghệ thuật là NSƯT Hoàng Diễn, Trưởng Đoàn Nghệ thuật chèo Quảng Ninh. Trước đó, đạo diễn NSND Lê Hùng là người đã thực hiện một vở chèo khác cũng viết về đồng chí Vũ Văn Hiếu, tập trung vào quãng đời ở nhà tù Côn Đảo. Đến vở diễn này, nhân vật Vũ Văn Hiếu (nghệ sĩ Ngọc Long thủ vai) được khai thác chủ yếu ở quãng đời tuổi trẻ, sinh ra lớn lên ở Nam Định và hoạt động cách mạng ở khu mỏ Quảng Ninh.

Về nội dung, vở diễn ca ngợi những người thợ mỏ cần cù sáng tạo, sống với nhau yêu thương đùm bọc, rất đỗi nghĩa tình. Người thợ mỏ tiêu biểu nhất trong hệ thống các nhân vật này là đồng chí Vũ Văn Hiếu. Đồng chí không chỉ là một người thợ nghĩa tình mà còn biết cách khai thác cái tình của người thợ với nhau để tập hợp họ lại tuyên truyền giác ngộ lý tưởng cách mạng. Từ đây, phong trào đấu tranh cách mạng của công nhân mỏ đã có tính chất tổ chức hơn, chuyển từ đấu tranh tự phát sang tự giác hơn nữa.

Không chỉ dừng lại ở đó, cái tình của người thợ mỏ gắn bó chặt chẽ với tình cảm giai cấp và lý tưởng cách mạng. Chi tiết tiêu biểu và đắt giá nhất về nội dung này là hành động của đồng chí Vũ Văn Hiếu, người thợ mỏ hoạt động cách mạng bị cầm tù, trước lúc hy sinh đã cởi chiếc áo cuối cùng và duy nhất của mình trao lại cho người bạn tù, người đồng chí Lê Duẩn.

Bên cạnh đó, vở diễn còn xây dựng hệ thống nhân vật nữ, những người tiêu biểu cho phẩm chất kiên trung, bất khuất và đảm đang của phụ nữ Việt Nam trong những năm tháng đấu tranh cách mạng như: Chắt (nghệ sĩ Phương Lan thủ vai), Chút (nghệ sĩ Lệ Quyên thủ vai), bà Thân (nghệ sĩ Thuý Ngần thủ vai) v.v.. Hai tuyến nhân vật đó đã bổ sung, soi chiếu cho nhau, quan hệ chặt chẽ với nhau để làm sáng rõ tư tưởng chủ đề của tác phẩm.  

Trao đổi với chúng tôi, NSƯT Hoàng Văn Diễn, Trưởng Đoàn Nghệ thuật chèo Quảng Ninh, cho biết, để làm được vở diễn thành công, nhóm ê-kíp thực hiện đã gặp nhiều khó khăn về tư liệu lịch sử, nhân lực biểu diễn, kinh phí v.v.. Đoàn đã phải đi tìm tư liệu ở các bảo tàng, thư viện, các nhân chứng v.v.. Tuy nhiên, với phương châm đem đến cho khán giả một vở diễn hay về đề tài thợ mỏ nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Truyền thống công nhân Vùng mỏ - Truyền thống ngành Than 12-11 (1936-2016), tập thể nghệ sĩ, diễn viên trong đoàn đã cố gắng hết mình, vượt qua mọi khó khăn thử thách.

Như vậy, việc tổ chức tập luyện, xây dựng vở và biểu diễn thành công vở “Tình người thợ mỏ”, Đoàn Nghệ thuật chèo Quảng Ninh đã góp phần làm mới chèo, loại hình nghệ thuật vốn gắn bó với đời sống nông nghiệp và những đề tài nông thôn với nhịp điệu chậm chạp. Chuyển tải phần đời hoạt động cách mạng sôi nổi của đồng chí Vũ Văn Hiếu tại vùng đất công nghiệp năng động bằng ngôn ngữ chèo, các diễn viên đã mở rộng biên độ bao chứa nội dung đề tài của thứ nghệ thuật sân khấu độc đáo này. Ngôn ngữ chèo ở “Tình người thợ mỏ” có tính chất khoẻ khoắn, nhịp điệu nhanh phù hợp với đời sống công nghiệp.

Trong thành công chung đó của toàn đoàn, có những đóng góp xuất sắc của cá nhân một số diễn viên. Tại lễ tổng kết hội diễn nghệ thuật sân khấu chèo toàn quốc, Đoàn nghệ thuật Quảng Ninh có diễn viên Phương Lan được tặng huy chương vàng, 3 diễn viên được tặng huy chương bạc là NSƯT Phạm Thanh Bình, Nghệ sĩ Vùng mỏ Ngọc Long và nghệ sĩ Thuý Ngần. Vở chèo “Tình người thợ mỏ” sẽ được công diễn vào tối ngày 12-11 tại Cung Văn hoá lao động Việt - Nhật (TP Hạ Long) để phục vụ cán bộ, nhân dân, thợ mỏ Quảng Ninh và những khán giả yêu chèo.

ĐĂNG HUỲNH