Tiến sĩ, nhà văn Lê Thị Bích Hồng

Quê quán tại Thừa Thiên - Huế, nhưng Tiến sĩ Lê Thị Bích Hồng sinh ra, lớn lên và có nhiều năm gắn bó với vùng đất Quảng Ninh. Vùng mỏ là một phần máu thịt của cuộc đời chị.

Nhà văn Lê Thị Bích Hồng chia sẻ: Tôi sinh ra từ Vùng mỏ Hồng Quảng, là kết quả tình yêu của ba mẹ tôi - hai người đến từ hai vùng quê: Kinh đô Huế và Kinh Bắc (Bắc Ninh). Ba mẹ tôi đặt tên đứa con gái đầu lòng là Hồng (trong chữ Hồng Quảng) để ghi dấu ấn của miền quê mới của ba mẹ tôi.

Nhà văn Lê Thị Bích Hồng nhận giải ba cuộc thi văn học do Hội Nhà văn Việt Nam và TKV tổ chức năm 2016.

Tốt nghiệp phổ thông, chị Hồng vào học Khoa Ngữ văn, Đại học Sư phạm Hà Nội, sau đó về làm giáo viên cấp 3 ở Hạ Long một thời gian. Đến năm 1997, chị trở lại Hà Nội học cao học Khoa Ngữ văn rồi định cư ở đó. Chị đã và đang đảm nhận các chức vụ: Phó Vụ trưởng Vụ Văn hoá - Văn nghệ (Ban Tuyên giáo Trung ương), Giảng viên Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội, giảng viên Đại học Văn hoá - Nghệ thuật Quân đội.

Từ trước đến nay, Lê Thị Bích Hồng vẫn xuất hiện với vai trò một nhà phê bình văn học. Chị đã công bố chuyên luận “Thơ với cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước”  và tập tiểu luận, phê bình “Chúng tôi làm thơ ghi lấy cuộc đời mình”. Là người nghiên cứu văn học, Lê Thị Bích Hồng rất ý thức tiếp cận nội dung sáng tác về vùng dân tộc thiểu số. Chị vừa tập hợp những bài viết đó để ra mắt bạn đọc tập tiểu luận phê bình “Những người tự đục đá kê cao quê hương” (NXB Văn hoá dân tộc, năm 2016).

Không ít người lầm tưởng rằng, với công việc chuyên môn và vị trí công tác là Phó Vụ trưởng Vụ Văn hoá - Văn nghệ, Bích Hồng có thể sẽ viết những gì mang tính công thức, trường quy. Vậy nhưng, chị đã khiến nhiều người từ chỗ ngạc nhiên đến trầm trồ thán phục khi có nhiều bút ký, truyện ngắn và cả tiểu thuyết giàu nội lực. Thực ra, chị vốn là học sinh tham gia đội tuyển văn toàn quốc và đã âm thầm sáng tác từ khi là học sinh Trường THPT Hòn Gai. Văn của Bích Hồng được đánh giá là có lối viết trẻ trung, giàu kịch tính và ngôn ngữ mềm mại, giàu chất thơ.

Sáng tác văn xuôi của chị tập trung trong cuốn truyện ký “Vệ đê trong đêm trăng” (NXB Công an nhân dân, 2015) lấy đề tài chiến tranh cách mạng. Nhân vật trong tiểu thuyết của chị phong phú, nhiều thế hệ, nhiều giai tầng xã hội, nhưng đều có một điểm chung là có nhân cách cao cả, sống có lý tưởng, giàu đức hy sinh, lãng mạn và yêu đời. “Vệ đê trong đêm trăng” gồm 9 truyện ngắn và 3 bút ký đã đi sâu khai thác số phận những người phụ nữ kiên cường, thủy chung, tình nghĩa và đeo đẳng nỗi đau hậu chiến. Bên cạnh đó, Tiến sĩ Lê Thị Bích Hồng còn chuyên tâm nghiên cứu văn hoá các dân tộc. Chị là tác giả của hàng loạt bài viết về văn hoá, văn học các dân tộc thiểu số và cũng đã viết một số sách về văn hoá, đáng chú ý nhất là “Lễ hội Việt Nam trước tác động của cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế”.

Tiến sĩ Lê Thị Bích Hồng đã nhận các giải thưởng văn học: Giải nhì cuộc thi viết về bộ đội biên phòng do Hội Nhà văn Việt Nam và Bộ Tư lệnh Bộ đội biên phòng tổ chức; giải nhì cuộc vận động sáng tác “Những kỷ niệm sâu sắc” do Ban Tuyên giáo Trung ương tổ chức; giải phong cách đặc biệt cuộc thi “Nước Anh trong mắt tôi”; giải C cuộc thi viết về gia đình, trẻ em; giải nhất cuộc thi viết truyện ngắn “Xếp bút nghiên lên đường chiến đấu”, giải ba cuộc thi văn học của Tập đoàn Công nghiệp Than -  Khoáng sản Việt Nam (TKV) phối hợp với Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức năm 2016.v.v..

Dành tình cảm đặc biệt cho quê hương Quảng Ninh, Bích Hồng thường xuyên đến với các chiến sĩ biên phòng, công nhân ngành Than, bà con người Dao ở Bình Liêu.v.v. để tìm tư liệu nghiên cứu văn hoá và tìm cảm hứng sáng tác mới. Năm 2014, lần đầu tiên một trại sáng tác VHNT cấp xã được mở tại xã Đồng Rui (Tiên Yên). Tiến sĩ Bích Hồng không những hăng hái tham gia, mà còn mời nhiều nhà văn, nhà thơ là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam đến dự. Từ Đồng Rui, hàng loạt trại sáng tác cấp xã khác được mở tại Tiên Yên. Kết quả là Tiên Yên năm đó đã có được một vụ mùa VHNT bội thu. Chỉ riêng trại sáng tác ở Đồng Rui diễn ra trong vài ngày ngắn ngủi, nhưng đã thu được trên 50 tác phẩm, trong đó có những truyện ngắn, bút ký của nhà văn Lê Thị Bích Hồng.

Về dự định trong tương lai, nhà văn Lê Thị Bích Hồng cho biết: “Tới đây, tôi sẽ xuất bản cuốn tiểu thuyết “Người đàn ông của mẹ” viết riêng về Quảng Ninh. Nguyên mẫu chính là người mẹ của tác giả. Bối cảnh của cuốn tiểu thuyết này chính là Vùng mỏ Quảng Ninh trải dài suốt những năm giữa và cuối thế kỷ XX”.

Huỳnh Đăng