Khai quật khảo cổ di tích lăng mộ vua Trần Hiến Tông

Ngày 7-8 vừa qua, UBND TX Đông Triều phối hợp với Khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) và Ban Quản lý Di tích và danh thắng tỉnh tổ chức khai quật khảo cổ di tích lăng Ngải Sơn (Ngải Sơn lăng) - lăng mộ vua Trần Hiến Tông, tại thôn Trại Lốc 2, xã An Sinh, TX Đông Triều.

Lăng Ngải Sơn - lăng mộ vua Trần Hiến Tông được tôn tạo năm 2002.

Lăng Ngải Sơn - là nơi an táng đức vua Trần Hiến Tông, vị vua thứ 6 của nhà Trần. Lăng toạ lạc tại chân đồi, thuộc khu vực Ao Bèo của thôn Trại Lốc 2, xã An Sinh, gồm công trình lăng tẩm và miếu thờ, được xây dựng năm 1381. Vua Trần Hiến Tông được chính sử ghi: Trần Hiến Tông tên huý là Trần Vượng, sinh ngày 17-5-1319, là con thứ 4 của vua Trần Minh Tông, mẹ là Minh Từ Hoàng Thái Phi Lê Thị. Ông làm vua năm 10 tuổi, tự xưng là Triết Hoàng, tôn hiệu là Thể nguyên Ngự Cực Duệ Thánh Chí Hiếu Hoàng Đế, ở ngôi 13 năm. Vua tư chất anh minh, sáng suốt, vận nước thái bình. Ông mất ngày 11-6-1341, thọ 23 tuổi. Ngày 15-8-1344 táng vào An Lăng ở Kiến Xương, Miếu hiệu Hiến Tông. Năm 1381 chuyển về Ngải Sơn lăng ở đất An Sinh, Đông Triều, Quảng Ninh.

Theo sách Trần triều thánh tổ các xứ địa đồ thì lăng có quy mô khá lớn, gồm: “Tường gạch phía sau dài 23 trượng (76m); từ phần mộ đến tường dài 5 trượng 5 (18,2m); từ nền đến bia dài 2 trượng 8 (9,24m); đoạn tường dài 2 trượng 2 (4m), dày 5 thước (1,65m)…”. Bên cạnh việc mô tả vị trí, mặt bằng, sách này cũng cho chúng ta thấy các hiện vật cổ như: Bia ký, rùa, tượng quan hầu, ngựa, dê, chó… với chất liệu bằng đá, là những cổ vật thời Trần (thế kỷ XIV) vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Trải qua thời gian, Ngải Sơn lăng chỉ còn là những dấu tích, năm 2002 để tri ân công đức các vua Trần, UBND TX Đông Triều đã huy động nguồn công đức của Công ty Than Mạo Khê đầu tư kinh phí tôn tạo lại lăng mộ với quy mô khiêm tốn trong khuôn viên cũ của di tích.

Đây cũng là lần thứ 2 lăng Ngải Sơn được tổ chức khai quật khảo cổ. Lăng được khai quật lần đầu vào năm 2014, để phục vụ cho việc khai quật, đoàn khai quật đã tổ chức mở 7 hố thám sát. Từ kết quả đó cho chúng ta thấy bước đầu rõ hơn về vị trí, quy mô và hình dung được một phần các cấu trúc của khu lăng tẩm này, với sự xuất hiện các dấu vết tường bao, đường lát gạch, nền tháp, các kỹ thuật xây dựng của thời xưa, các hiện vật được tìm thấy của thời Trần với gạch, ngói đất nung, mảnh tháp, mảnh mô hình kiến trúc, đồ gốm sứ… Việc tổ chức khai quật khảo cổ Ngải Sơn lăng lần thứ 2 này là cơ sở cung cấp đầy đủ những cứ liệu khoa học cho việc nghiên cứu, đánh giá vị trí, vai trò của di tích trong hệ thống các di tích nhà Trần tại Đông Triều. Từ đó tiến hành lập dự án đầu tư tu tổ, tôn tạo và phục hồi di tích trong thời gian tới.

Nguyễn Văn Sơn (Phòng VHTT TX Đông Triều)