Tất cả chuyên mục
Thứ Năm, 25/04/2024 13:33 (GMT +7)
Vinh danh lễ hội đền Cửa Ông
Thứ 2, 18/07/2016 | 04:19:27 [GMT +7] A A
Quảng Ninh hiện có 2 di sản được đưa vào danh mục Di sản văn hoá phi vật thể cấp quốc gia, đó là Then nghi lễ của người Tày và Hát nhà tơ - Hát, múa cửa đình. Nối tiếp đó, di sản Lễ hội đền Cửa Ông (TP Cẩm Phả) hiện đang được lập hồ sơ đề nghị Bộ VH,TT&DL đưa vào danh mục này, nhằm vinh danh một lễ hội truyền thống có tiếng của Quảng Ninh.
Lễ hội đền Cửa Ông gắn liền với không gian văn hoá của đền Cửa Ông. Theo các ghi chép thì ngày xưa, đền chỉ là một am, miếu nhỏ dựng dưới gốc cây cổ thụ, bên bờ Cửa Suốt thờ Khâm sai Đông Đạo tiết chế Hoàng Cần - một thủ lĩnh người địa phương có công dẹp giặc bảo vệ dân làng trong vùng. Sau này, cùng với Hoàng Cần, đền thờ thêm Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng, con trai thứ ba của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, người trấn giữ Cửa Suốt và có nhiều công lớn trong 2 cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông. Ngoài 2 vị thần chủ của đền, đền còn thờ gia thất nhà Trần và các nhân thần là những dũng tướng tài ba, thao lược thời nhà Trần như: Yết Kiêu, Dã Tượng, Trần Khánh Dư, Đỗ Khắc Chung, Phạm Ngũ Lão, Lê Phụ Trần...
Trình diễn tái hiện công lao của Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng gắn với người dân vùng Cửa Suốt tại điểm dừng chân vi hành của đoàn rước trong Lễ hội đền Cửa Ông. |
Đền được xây cất lại vào đầu thế kỷ XX, có 3 khu (đền Hạ, đền Trung, đền Thượng), phân bố theo chiều lên cao dần, tạo thành một quần thể kiến trúc hình chân vạc trông ra Vịnh Bái Tử Long. Đền nổi tiếng là linh thiêng trong vùng, không chỉ nhân dân trong vùng mà thuyền bè qua lại vùng sông nước này đều ghé vào dâng lễ. Xưa kia, mỗi dịp đầu xuân, từ mồng 2 Tết hằng năm, vùng Cửa Ông đã bắt đầu nhộn nhịp. Người dân qua lại, lên đền cầu cúng Đức Ông phù hộ độ trì cho một năm mới làm ăn phát đạt, gặp nhiều điều lành. Quang cảnh đền tấp nập từ đó cho đến ngày mồng 3-2 âm lịch (chính hội), ai cũng mong đến ngày mở hội đền.
Việc mở hội được các vị chức sắc địa phương đứng ra lo liệu. Lý trưởng của làng chịu trách nhiệm chính trong cuộc lễ. Sáng mồng 3-2 âm lịch, đoàn rước xuất phát từ đình Bình Chung (xứ vườn nhãn, huyện Cẩm Phả, nay thuộc xóm Bình An, phường Cẩm Phú, cách đền hiện nay khoảng 3km) đi rước ngai từ đền Cửa Ông về đình Bình Chung để cúng tế. Hôm sau, đoàn rước lại rước bài vị Đức Ông trở lại đền Cửa Ông để khách thập phương cúng lễ. Khi bài vị Đức Ông được an bài trở lại đền, cũng là lúc các trò chơi dân gian được diễn ra như đua thuyền, chọi gà, cờ người, kéo co, tổ tôm, tam cúc...
Hội đền Cửa Ông sau này có nhiều thay đổi so với ban đầu, lần phục dựng gần đây nhất là vào năm 2002. Lễ hội đã được tiết giảm đi nhiều nghi thức nhưng nghi lễ rước kiệu Đức Ông vẫn được duy trì, là phần nghi lễ hết sức quan trọng và thu hút hàng ngàn lượt người tham gia. Cuộc rước kéo dài nhiều giờ, vừa đi vừa diễn lại các sự tích, sự kiện lịch sử liên quan đến Hưng Nhượng Đại vương Trần Quốc Tảng, mô phỏng tượng trưng cho cuộc tuần du vùng biển Đông Bắc của ngài. Đoàn rước đi đến đâu, dân chúng hoà theo đến đấy. Cảnh tượng đám rước thật hoành tráng, bốn chiếc kiệu lớn sơn son thiếp vàng cùng cờ, hoa, tàn, lọng như trôi trên biển người màu rực rỡ, tiếng nhạc, tiếng chiêng, trống rộn ràng… tạo nên tâm thế hội hết sức ấn tượng.
Sau khi nghi lễ rước Đức Ông hoàn cung đền Thượng hoàn tất vào buổi trưa, từ chiều ngày chính hội và kéo dài sang hôm sau, cùng với nghi thức tế lễ tại đền Thượng, các không gian khác của đền Cửa Ông diễn ra nhiều trò vui như: Thi chọi gà, thi đấu cờ người, cờ tướng, cờ bỏi, kéo co, tổ tôm điếm, thi soạn lễ, thổi cơm, múa rồng, lân, sư tử, đấu vật... Ban Tổ chức hội sắp xếp chương trình một cách chặt chẽ, tất cả các nghi thức tế lễ, các trò chơi có quy định rất cụ thể và đều biến thành các cuộc thi.
Lễ hội đền từ lâu đã trở thành nhu cầu không thể thiếu trong đời sống văn hoá tinh thần của người dân, có sức lan toả rộng lớn, không chỉ thu hút đông đảo người dân trong vùng tham gia mà cả người dân, du khách từ các địa phương khác của Quảng Ninh và các tỉnh, thành lân cận. Nếu như năm 1996, số lượng nhân dân và du khách đến tham dự lễ hội chưa đến 10 vạn lượt người thì đến năm 2015, đã tăng lên 60 vạn; nguồn thu công đức từ 500 triệu đồng nay tăng lên trên 34 tỷ đồng. Từ nguồn thu này, TP Cẩm Phả đã đầu tư quy hoạch, tôn tạo lại tổng thể không gian lễ hội rất khang trang, thoáng đãng, đưa vào phục vụ người dân, du khách từ mùa lễ hội xuân năm nay, nhận được sự đồng tình, ủng hộ của đông đảo khách hành hương...
Ngọc Mai
Liên kết website
Ý kiến ()