Nét đẹp văn hoá trong đám cưới người Sán Chỉ

Người Sán Chỉ ở huyện Bình Liêu thường làm đám cưới khi mùa lúa vàng chín rộ, nhiều màu sắc trên các thửa ruộng bậc thang. Từ lúc yêu nhau đến khi cưới nhau, những đôi trai gái luôn dập dìu trong những câu hát.

Hầu như người Sán Chỉ nào cũng biết hát soóng cọ, bởi trong cuộc sống của họ không biết hát cũng đồng nghĩa họ sẽ bị yếu thế nhiều mặt, nhất là chuyện tìm bạn đời. Các chàng trai, cô gái thường tìm đến nhau qua các buổi hò hẹn, hát hò. Cuộc sống của người Sán Chỉ khó có thể tách rời những vạt rừng, thửa ruộng, khe suối vì đó là những nơi họ trao cho nhau từng câu hát, khi lời hát đã đủ hòa nhịp ăn ý, họ có thể đến với nhau rồi đi với nhau suốt cuộc đời.

Húc Động và Lục Hồn là các xã có đông người Sán Chỉ ở huyện Bình Liêu. Người Sán Chỉ của cả 2 xã này cùng chung nhau núi Cao Ly, trải dài trên diện tích 40km2. Núi còn có ranh giới tự nhiên giáp với các xã Đồng Văn, Hoành Mô, Đồng Tâm và một số xã của các huyện Hải Hà, Đầm Hà. Trên núi có tài nguyên rừng phong phú, với diện tích rừng phòng hộ đầu nguồn lớn nên khí hậu rất trong lành mát mẻ. Xen kẽ với các triền núi cao có nhiều bãi trống có thể tụ tập được đông người vui chơi. Vậy là quanh năm, nhất là vào dịp mùa thu đông thời tiết hanh khô mát mẻ, không có nhiều ngày mưa như các tháng khác trong năm, nam thanh, nữ tú người Sán Chỉ lại rủ nhau từng tốp lên núi hò hẹn, hát soóng cọ. Núi Cao Ly nơi đã chứng kiến và se duyên cho nhiều đôi trai gái.

Bên nhà trai và nhà gái hát đối nhau trong đám cưới của dân tộc Sán Chỉ tại Tuần Văn hóa - Du lịch Bình Liêu 2020

Đầu tháng 11 năm nay, huyện Bình Liêu tổ chức Tuần Văn hóa - Du lịch Bình Liêu năm 2020 thời gian thực hiện đến hết năm 2020. Qua đó, xã Lục Hồn cũng tái hiện đám cưới Sán Chỉ tại thôn Ngàn Pạt. Đón dâu trong nghi lễ cưới của dân tộc Sán Chỉ là một hoạt động thể hiện sự trân trọng, tôn vinh người phụ nữ trong ngày lễ trọng đại của cuộc đời, đồng thời là cách chúc phúc cho đôi bạn trẻ, tạo hành trang vững chắc cho cuộc sống mới, cuộc sống vợ chồng hạnh phúc, gắn bó trọn đời. Tham gia trong nghi lễ đó không chỉ có người thân, họ hàng – những người được lựa chọn để đại diện cho hai họ mà còn có sự tham gia của cả cộng đồng. Điều đó làm tăng thêm sự tươi vui, phấn khởi, tạo cho sự gắn kết cộng đồng bền chặt…

Khi đám cưới tổ chức, đôi bên cũng vẫn phải biết hò hát. Bên nhà gái chọn ra những người hát giỏi, bên nhà trai ngoài những người biết hát, còn phải biết đối đáp giỏi để cùng đi với đoàn nhà trai của mình.

Cô dâu trong trang phục áo dài, thắt lưng hoa cùng đoàn phù dâu về nhà chồng.

Ban đầu, đoàn nhà trai đến nhà gái, nhà gái cử người ra đón. Nhà trai hát đối trình bày công việc đến xin đón cô dâu. Nhà gái ra lời đố để nhà trai trả lời. Để công việc được thuận hòa, tốt đẹp, thì nhà gái cũng đưa ra những câu đối dễ để nhà trai đối được, sau đó nhà gái hát mời nhà trai vào.

Đoàn đưa dâu đưa cô dâu về nhà chồng đi theo đúng thứ tự, số người tham gia luôn là số chẵn. Cô dâu mặc áo dài, thắt lưng hoa, khăn đội đầu cũng có hoa, các cô gái khác mặc áo có màu xanh đặc trưng của người Sán Chỉ. Đoàn rước dâu ra ngoài đường, việc hò hát vẫn tiếp tục. Có hai người chăng dây ngang đường đi (dây là chiếc thắt lưng của người phụ nữ). Đoàn phải dừng lại, nghe hai người chăng dây hát, đoàn đáp lại bằng lời hát xin đường, gửi bánh lại cho hai người và tiếp tục đi.

Khi đã thành đôi, vợ chồng về sinh sống với nhau, người Sán Chỉ cũng vẫn thường xuyên hò hát. Hàng năm, vào tháng 3 âm lịch, tại xã Húc Động thường diễn ra Hội hát soóng cọ. Đây là ngày hội lớn nhất trong năm của người Sán Chỉ, thu hút đông đảo người dân và du khách trong và ngoài huyện đến tham gia. Các ngày bình thường khác, người Sán Chỉ cũng vẫn tự tổ chức thành đám hát với nhau. Vậy là lối hát soóng cọ đã theo suốt cuộc đời người Sán Chỉ, giúp họ vượt qua nhiều khó khăn của cuộc sống vất vả những năm trước đây và thêm hăng hái phát triển sản xuất ngay cả khi cuộc sống đã đủ đầy.

                                                                                                                                               Công Thành