Du lịch di sản Văn hoá - kinh nghiệm ở Phúc Kiến

Khai thác giá trị di sản văn hóa để tạo dựng thương hiệu du lịch là cách làm thành công của Phúc Kiến (Trung Quốc). Điều này được chúng tôi cảm nhận khá rõ ràng qua chuyến khảo sát thực tế trong khóa học về văn hóa nghệ thuật của Đoàn cán bộ tỉnh Quảng Ninh tại tỉnh Phúc Kiến vào cuối năm 2018...

Từ văn hóa xây dựng thương hiệu du lịch

Du khách tham quan khu phố cổ Tam phường thất hạng tại Phúc Châu, Phúc Kiến (Trung Quốc).

Nói rằng từ giá trị văn hóa làm nên thương hiệu du lịch Phúc Kiến thực không sai. Bởi lẽ, Phúc Kiến rất giàu có về hệ thống di sản văn hóa với nhiều di sản được công nhận ở tầm thế giới, hơn thế, các di sản nơi đây cũng là những điểm đến hút khách bậc nhất của địa phương.

Nằm giữa thành phố thủ phủ hiện đại của Phúc Kiến là TP Phúc Châu, khu phố cổ Tam phường thất hạng được xem là nơi tập trung tinh hoa văn hóa Phúc Kiến. Mặc dù chỉ là “3 phường, 7 ngõ” nhưng thực tế các ngôi nhà cổ rộng lớn và vô số con ngõ lát đá nơi đây có thể khiến bạn lạc lối khi tự do khám phá. Và không chỉ ban đêm mà ban ngày, nơi đây cũng thu hút dòng khách du lịch lớn đổ về tham quan, mua sắm, vui chơi.

Các di sản khác cũng đặc biệt hút khách. Như chùa Khai Nguyên - biểu tượng đặc biệt của cổ thành Tuyền Châu, với 2 tháp đá cao hơn 40m, là báu vật kiến trúc bằng đá thời cổ ở Trung Quốc. Như Vũ Di Sơn, khu thắng cảnh “2 trong 1” vào mùa cao điểm du lịch có thể thu hút tới hàng nghìn khách mỗi ngày tham quan trên các bè tre theo dòng suối vòng quanh các dãy núi đá lớn của di sản.

Và vở thực cảnh Đại Hồng Bào quảng bá cho loại trà nổi tiếng của Phúc Kiến, trình diễn tại đây trên sân khấu tự động quay tròn 1999 chỗ ngồi, thường xuyên đông kín khách, dù mức giá lên tới cả triệu đồng/người tính theo tiền Việt, các suất diễn thu về hàng triệu NDT/đêm.

Một số kiến trúc cổ tại khu Thổ Lâu Nam Tịnh (Phúc Kiến, Trung Quốc).

Phúc Kiến cũng đặc biệt nổi tiếng với Thổ lâu Nam Tịnh, gồm các tòa nhà quây thành hình vuông hoặc hình tròn cao từ 3-5 tầng, được xây dựng từ thế kỷ 12 - 19 bằng đất và tre nứa. Du khách có thể đi dạo mỏi chân vẫn chưa khám phá hết các thổ lâu độc đáo ở đây.

Còn hòn đảo Cổ Lãng nổi tiếng, nơi còn hiện hữu tới ngày nay 13 trụ sở lãnh sự quán nước ngoài và hơn 600 tòa nhà di sản, là một trong những điểm thu hút khách du lịch bậc nhất Trung Quốc. Ước tính, hàng tháng Cổ Lãng đón tầm 40.000 du khách, gấp đôi số lượng dân cư trên hòn đảo chỉ cỡ 2km² này.

Nhà nước đóng vai trò dẫn dắt, định hướng

“Mãn nhãn” chiêm ngưỡng các di sản văn hóa của Phúc Kiến có thể khiến du khách choáng ngợp bởi quy mô rộng lớn, bề dày văn hóa, sự độc đáo của những kiến trúc cổ xưa. Tuy nhiên, ngay khi đó thì bật ra trong đầu chúng tôi chính là câu hỏi về việc gìn giữ, bảo tồn và cách quản lý, phát huy giá trị di sản của địa phương như thế nào?

Qua tìm hiểu từ các nhà nghiên cứu, chuyên gia là các giảng viên của khóa học và thực tế khi khảo sát các di sản, chúng tôi nhận thấy, các di sản đã được đầu tư tu bổ, tôn tạo cũng như gìn giữ khá tốt. Nguồn lực đầu tư có thể từ nhiều nguồn khác nhau, cách thức đầu tư cũng đa dạng, tùy theo thực tế mỗi di sản nhưng nguồn lực từ chính quyền địa phương là lớn nhất, đi đầu, có tính dẫn dắt, định hướng quan trọng.

Các di sản văn hóa là điểm đến hút khách của Phúc Kiến. Ảnh chụp tại khu Di sản - danh thắng Vũ Di Sơn.

Cụ thể, Phúc Kiến đã chi tới 4 tỷ NDT ngay từ đợt trùng tu đầu tiên, sau này đã nâng lên tới 5 – 6 tỷ NDT để trùng tu lại các kiến trúc của Tam phường thất hạng. Sau này, khi đưa vào khai thác thì mới lấy nguồn thu của các doanh nghiệp kinh doanh tại đây để đầu tư trở lại cho di sản. Bên cạnh đó, địa phương cũng tìm cách phát triển các đoàn nghệ thuật đến biểu diễn nghiệp dư tại đây để thu hút khách du lịch.

Với Vũ Di Sơn, bên cạnh vẻ đẹp tự nhiên sẵn có, để tạo sức hút cho khu du lịch này, TP Vũ Di Sơn đã đặt hàng đạo diễn nổi tiếng Trương Nghệ Mưu dàn dựng vở thực cảnh “Ấn tượng Đại Hồng Bào” rất hoành tráng. Xin nói thêm là vở thực cảnh chỉ để quảng bá cho sản phẩm trà Đại Hồng Bào nổi tiếng của Phúc Kiến mà Vũ Di Sơn chính là vùng nguyên liệu của loại trà này.

Còn đảo Cổ Lãng, nơi có diện tích nhỏ nhưng đón lượng khách lớn, lại cách trở với đất liền, nên ngân sách đã đầu tư cho hệ thống xử lý rác, nước thải ngay tại chỗ. Về mặt cảm quan, chúng tôi nhận thấy cảnh quan đảo sạch sẽ, hầu như không có rác trên các tuyến đường.

Tạo sinh kế cho người dân

Các điểm bán hàng phục vụ du khách của người dân địa phương tại khu Thổ Lâu Nam Tịnh.

Điều đáng nói nữa là, nhà nước đầu tư cho di sản nhưng cộng đồng dân cư nơi có di sản vẫn “sống” cùng di sản, cộng đồng về quyền lợi và trách nhiệm trong gìn giữ cũng như khai thác di sản. Thổ Lâu, đảo Cổ Lãng, Vũ Di Sơn đều tạo sinh kế cho người dân địa phương khi họ sinh sống, trực tiếp phục vụ khách du lịch ngay tại di sản.

Đặc biệt như với Thổ Lâu Nam Tịnh, cả khu vực chính là khu làng nơi sinh sống của cộng đồng dân cư nơi đây. Mỗi Thổ Lâu chính là một ngôi nhà lớn của nhiều gia đình, các phòng ở mỗi Thổ Lâu vẫn có sự ngăn cách riêng nhưng các khu thờ cúng, giếng nước… vẫn là nơi sinh hoạt chung. Tầng 1 của Thổ Lâu dành cho việc bán hàng lưu niệm, sản phẩm đặc trưng địa phương, còn các tầng khác là chỗ ở của người dân, du khách có thể tham quan bên ngoài trên các hành lang…

Người dân rất có ý thức khi gìn giữ di sản cũng chính là gìn giữ sinh kế của gia đình và cộng đồng. Vì vậy, không chỉ là vấn đề vệ sinh môi trường mà chính là các di sản – kiến trúc cổ lâu đời hàng trăm năm, dù là sở hữu của người dân vẫn được bảo tồn gần như nguyên gốc ở Thổ Lâu và các dinh thự trên đảo Cổ Lãng.

Chính quyền đã di dời người dân sinh sống ra khỏi khu vực Vũ Di Sơn để bảo vệ môi trường di sản. Ảnh: Người dân đẩy bè tre đưa du khách tham quan trên dòng suối dưới chân Vũ Di Sơn.

Vai trò can thiệp, điều tiết của chính quyền thể hiện rõ nét, mang tính bao quát chung, đặc biệt đối với vấn đề bảo vệ môi trường tự nhiên, văn hóa của di sản. Vũ Di Sơn là khu danh thắng tự nhiên với rừng cây, núi đá, suối nước trên một phạm vi rộng lớn. Để bảo vệ môi trường tự nhiên nơi đây, chính quyền đã di dời người dân sinh sống ra khỏi khu vực di sản, có quy định về việc cấm đánh bắt cá suối.

Du khách đi thuyền ngắm cảnh có thể nhìn thấy rõ lòng suối với những viên đá cuội đen, nước trong, cá bơi tự nhiên rất thú vị. Với dòng suối lớn, quanh co kéo dài hàng cây số, vì vậy việc chèo đò chở khách cũng được quy định cụ thể, giới hạn 2 chuyến/ngày với mỗi lao động chèo đò.

Như vậy có thể thấy, Phúc Kiến đã có cách làm bài bản trong đầu tư, gìn giữ và khai thác các giá trị di sản cho phát triển du lịch văn hóa địa phương, đem lại nguồn lợi lớn cho kinh tế địa phương. Các di sản văn hóa cũng chính là những điểm đến hút khách du lịch của Phúc Kiến, qua đó tính quảng bá về văn hóa có tính lan tỏa tự nhiên rất lớn.

Bài toán bảo tồn và phát triển các giá trị di sản văn hóa không phải không còn những điểm khuyết nhưng rõ ràng đã đạt được sự hài hòa nhất định. Sinh kế của người dân trong khu vực di sản được coi trọng, đảm bảo. Việc bảo tồn các giá trị văn hóa luôn được đặt lên hàng đầu, được duy trì thường xuyên trong suốt quá trình khai thác giá trị di sản phục vụ cho phát triển du lịch địa phương…

Phan Hằng