Đặc sắc Khu Bảo tồn văn hóa người Dao Thanh Y

Khu Bảo tồn văn hoá người Dao Thanh Y (xã Bằng Cả, TP Hạ Long) là một trong những công trình văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số được xây dựng sớm nhất ở Quảng Ninh, đã và đang phát huy tốt hiệu quả sau đầu tư.

Nơi đây không chỉ là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Dao Thanh Y mà còn trở thành địa điểm sinh hoạt văn hóa cộng đồng bổ ích, thiết thực, góp phần giáo dục truyền thống, gắn kết tình cảm và làm lan tỏa những nét đẹp văn hóa của đồng bào dân tộc nơi đây.

Nhà sinh hoạt văn hoá truyền thống được làm theo lối kiến trúc nhà sàn ở Khu Bảo tồn văn hoá người Dao Thanh Y.

Khu Bảo tồn văn hoá người Dao Thanh Y nằm tại thôn Chín Gian, xã Bằng Cả, được xây dựng từ năm 2009 với tổng diện tích trên 5ha. Công trình bao gồm 1 nhà sinh hoạt văn hoá truyền thống được làm theo lối kiến trúc nhà sàn và 2 nhà mẫu phục dựng nhằm mô phỏng nhà ở của đồng bào Dao Thanh Y. Ngoài ra còn có sân vận động để tổ chức lễ hội, vui chơi.

Trong khoảng 5 năm trở lại đây, huyện Hoành Bồ (nay là TP Hạ Long) đã dành ngân sách gần 4 tỷ đồng để xây dựng các hạng mục bổ sung, duy trì các lễ hội truyền thống tại đây, nhằm đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu sinh hoạt, hưởng thụ văn hóa của nhân dân địa phương. Đồng thời, thực hiện mục tiêu đưa Khu bảo tồn văn hoá người Dao Thanh Y trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn, gắn với các hoạt động trải nghiệm văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số để thu hút du khách đến tham quan, tìm hiểu.

Đưa chúng tôi đi tham quan Khu bảo tồn, nghệ nhân dân gian Đặng Thanh Lương, chia sẻ: Không chỉ là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa độc đáo riêng biệt của đồng bào dân tộc Dao Thanh Y, như: Nhà ở, đồ dùng sinh hoạt, dụng cụ lao động, trang phục truyền thống, nghề truyền thống... Khu bảo tồn còn là nơi tổ chức hội làng Bằng Cả hằng năm.

Đặc biệt vào dịp hè, nhà sinh hoạt cộng đồng ở Khu Bảo tồn còn trở thành lớp học chữ Nôm Dao, nghề thêu truyền thống, hát giao duyên... cho các cháu học sinh do chính các nghệ nhân của xã truyền dạy. Đối với mỗi người dân tộc Dao Thanh Y nơi đây, khu bảo tồn dường như đã trở thành ngôi nhà thứ hai, trở thành một phần thân thuộc nhất để ai đi xa cũng nhớ về, thôi thúc mỗi người dân luôn sống gắn bó, đùm bọc, nghĩa tình để cùng nhau gìn giữ, vun đắp nét đẹp văn hóa ngàn đời.

Nghệ nhân dân gian Đặng Thanh Lương giới thiệu về trang phục truyền thống được trưng bày tại Khu Bảo tồn văn hoá người Dao Thanh Y.

Hơn 10 năm xây dựng và đi vào hoạt động, công trình Khu bảo tồn văn hóa của người Dao Thanh Y ở xã Bằng Cả cũng đã nhuốm màu thời gian với đôi chỗ không còn vẹn nguyên, song dường như lại đang được lấp đầy bởi tinh thần trách nhiệm, ý thức gìn giữ nét văn hóa, phong tục truyền thống quê hương của đồng bào dân tộc nơi đây.

Chẳng vì thế mà những ngày hội làng ai ai cũng háo hức tham gia, gác lại mọi công việc gia đình để cùng đến đây quây quần bên mâm cơm truyền thống, cùng nhau đắm mình trong những làn điệu giao duyên đằm thắm, mượt mà với những mong ước giản dị về một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, cuộc sống bình an. Bởi vậy, nếu đến Bằng Cả đúng dịp lễ hội của đồng bào Dao Thanh Y, du khách còn có cơ hội hoà mình vào những không gian văn hoá đậm đà bản sắc của đồng bào.

Hội làng Bằng Cả được tổ chức tại Nhà sinh hoạt cộng đồng trong Khu bảo tồn vào các dịp lễ, tết 3 tháng/lần; hội ngày cấp sắc vào ngày mùng 1 Âm lịch của các tháng 2, 4, 7, 10 và 12, trong đó hội làng vào đầu năm và cuối năm là lớn nhất.

Đến đây những dịp này, du khách sẽ được khám phá, trải nhiệm nhiều phong tục, tập quán của đồng bào dân tộc Dao Thanh Y được tái hiện như nghi lễ cúng cầu mùa, thủ tục góp lễ; nghe hát đối, hát giao duyên, múa nghi lễ cấp sắc, xem thêu may trang phục thổ cẩm.

Đồng thời, du khách còn được thưởng thức nhiều món ăn truyền thống của đồng bào như xôi ngũ sắc, ốc khe, cá khe, gà nấu gừng, rượu Bâu... và tham gia các trò chơi dân gian như đẩy gậy, tung còn, bắn nỏ...

Hội làng Bằng Cả được tổ chức tại Khu Bảo tồn văn hoá người Dao Thanh Y. Ảnh:Khánh Giang.

Từ mô hình Khu Bảo tồn văn hoá người Dao Thanh Y (xã Bằng Cả), TP Hạ Long đã và đang lập kế hoạch triển khai xây dựng các làng, bản văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số, phục dựng các lễ hội, nét văn hóa truyền thống của người dân tộc thiểu số khác trên địa bàn.

Qua đó, không ngừng làm tốt công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa đồng thời mở ra hướng đi mới trong phát triển du lịch, dịch vụ, góp phần cải thiện, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho chính người dân trên địa bàn.

Duy Khoa