Hình ảnh Quảng Ninh trên tem bưu chính

Ngành bưu chính đã từng phát hành nhiều mẫu tem về Quảng Ninh trong nhiều thời điểm khác nhau. Tuy nhiên, tựu chung lại các mẫu tem ấy đều có thể quy về một số đề tài tiêu biểu của vùng đất và con người nơi đây.

Con tem sớm nhất về Quảng Ninh do họa sĩ Nguyễn Văn Khanh thiết kế được phát hành năm 1958 in hình Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn trong trang phục nhà binh đang cầm kiếm đứng trên mũi thuyền rồng chỉ huy đánh giặc. Mệnh giá con tem là 150 đồng. 

Tem bưu chính "Chiến thắng Bạch Đằng 1288" do họa sĩ Nguyễn Du thiết kế năm 2020, vừa mới được phát hành tại TX Quảng Yên.

Sau bộ tem này, đề tài về chiến thắng trên sông Bạch Đằng tiếp tục được khai thác. Năm 1988, nhân kỷ niệm 700 năm Chiến thắng Bạch Đằng (1288 - 1988), bộ tem "700 năm chiến thắng giặc Nguyên (1288 -1988)" được Bưu chính Việt Nam phát hành, gồm 2 tem do họa sĩ Trần Lương thiết kế đều vẽ chiến trận Bạch Đằng. Tem thứ nhất là "Chiến thắng trở về" mệnh giá 80 đồng, tem thứ hai là "Thủy chiến Bạch Đằng" mệnh giá 200 đồng.

Bộ tem "Kỷ niệm Ngô Quyền", gồm 1 mẫu tem, phát hành năm 1999. Mẫu tem có kích cỡ 32x43mm, do họa sĩ Vũ Kim Liên thiết kế, in ốp- sét nhiều màu. Mẫu tem kỷ niệm 700 năm ngày mất Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn do họa sĩ Vũ Kim Liên thiết kế, gồm 1 mẫu tem, phát hành năm 2000. Tem in chân dung thể hiện Trần Hưng Đạo. Và gần đây nhất là mẫu tem "Chiến thắng Bạch Đằng 1288" vừa được Bộ Thông tin - Truyền thông phát hành tại TX Quảng Yên.

Nói đến Quảng Ninh là phải nói đến người thợ mỏ và công nghiệp khai thác than. Năm 1959, ngành bưu chính phát hành 1 con tem về cảnh khai thác than ở Cẩm Phả, mệnh giá 150 đồng. Tem có kích cỡ 33x27mm, là dạng tranh có chất liệu khắc thép một màu của họa sĩ Bùi Trang Chước. 

Năm 1968, con tem có tên là "Bảo vệ mỏ" nằm trong bộ tem "Sản xuất và chiến đấu" được phát hành do họa sĩ Mai Văn Hiến thiết kế theo phác thảo của họa sĩ Trần Văn Cẩn. Hình ảnh trên tem là một đơn vị phòng không đang chiến đấu bảo vệ vùng trời Quảng Ninh. 

Mẫu tem "Sản xuất nhiều than cho Tổ quốc" do họa sĩ Trịnh Quốc Thụ thiết kế, kích cỡ 32x52mm khắc thép 3 màu, in 50 tem/1 tờ tại Ba Lan, phát hành năm 1970. Năm 1984, mẫu tem "Thằng cu Đất mỏ" được Bưu chính Việt Nam phát hành in bức tranh cùng tên của họa sĩ Trần Văn Cẩn.

Nếu so với đề tài thợ mỏ thì đề tài Vịnh Hạ Long xuất hiện nhiều hơn trên tem bưu chính. Năm 1959, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem đầu tiên về Vịnh Hạ Long. Tem được thiết kế đơn giản (một màu), khuôn khổ nhỏ (37x26mm), thể hiện một khung cảnh duy nhất, nhưng cũng đã khắc họa tổng quan và có chiều sâu về phong cảnh Vịnh Hạ Long.

Ngoài mẫu tem vừa kể bên trên còn có mẫu tem "Thuyền buồm Hạ Long" có mã số là 1355, do họa sĩ Trần Lương thiết kế, nằm trong bộ tem "Thuyền buồm Việt Nam". Năm 1984, bộ tem về Vịnh Hạ Long họa sĩ Nguyễn Hiệp thiết kế được phát hành. Bộ tem vẽ hòn Yên Ngựa, hòn Đũa, hang Bồ Nâu, hòn con Cóc, hòn Gà Chọi, hòn Sư Tử, núi Bài Thơ... Phát hành năm 1988, có tem vẽ hình hòn Trống Mái trên Vịnh Hạ Long. Mẫu tem có kích cỡ lớn 87x105 mm, in ốp- sét nhiều màu tại Liên Xô. 

Về Vịnh Hạ Long, độc đáo nhất là bộ tem "Tem phát hành chung Việt Nam - Pháp” gồm 2 mẫu, giới thiệu phong cảnh Vịnh Hạ Long (Việt Nam) và Cửa Bô-ni-pha-xi-ô (Pháp) phát hành năm 2008. Trong đó, mẫu tem về Vịnh Hạ Long in hình hòn Trống Mái, bên cạnh có cánh buồm nâu do họa sĩ Vũ Kim Liên vẽ.

Tem Vịnh Hạ Long phát hành tại Pháp trong bộ tem phát hành chung Việt Nam - Pháp, năm 2008.

Không trực tiếp nói về Hạ Long nhưng thể hiện hình ảnh công trình kiến trúc kỳ vĩ trên Vịnh, bộ tem gần đây nhất tôn Vinh Hạ Long từ một góc nhìn rất hiện đại. Đó là mẫu tem "Cầu Bãi Cháy (Quảng Ninh) - Cầu dây văng một mặt phẳng duy nhất tại Việt Nam", khổ tem 43x32mm, do họa sĩ Phạm Trung Hà – Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam thiết kế, được phát hành năm 2019.

Về đề tài Phật giáo Trúc lâm, cũng có hai bộ tem độc đáo. Năm 1997, Bưu chính Việt Nam phát hành mẫu tem "Đầu rồng đất nung chùa Quỳnh Lâm" có kích cỡ 46x31mm, tem có mệnh giá 1.000 đồng. Đây là 1 trong 5 mẫu tem nằm trong bộ tem Điêu khắc cổ Việt Nam thời Lý. Bên cạnh đó còn có bộ tem: Phong cảnh miền Bắc, gồm 3 mẫu tem, phát hành năm 2001, trong đó có 1 mẫu tem “Chùa Đồng - Yên Tử (Quảng Ninh)" có kích cỡ 43x32mm.

Ngoài các đề tài nói trên, còn có bộ tem "Phong cảnh Quảng Ninh (Đình Trà Cổ)", gồm 1 mẫu tem, phát hành năm 2018. Mẫu tem được thiết kế khắc họa toàn cảnh ngôi đình, chính diện với cổng trụ cùng màu sắc ấm áp trên nền lượn sóng, biểu đạt vùng non nước kiêu hùng nơi địa đầu Tổ quốc. Bộ tem do họa sĩ Nguyễn Du, Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam, thiết kế.

Theo ông Nguyễn Cảnh Loan, nhà sưu tập tem ở Quảng Ninh thì ngành bưu chính đã phát hành tổng cộng 18 bộ tem về mảnh đất này. Số lượng mẫu tem về Quảng Ninh nhiều hơn một số địa phương khác là điều dễ hiểu, bởi vùng đất này có nhiều đề tài hay để khai thác. Hiện nay, các đề tài vẫn còn rất phong phú.

Ông Nguyễn Cảnh Loan đề xuất: "Trong ba lần chiến thắng trên sông Bạch Đằng, ngành bưu chính đã lựa chọn chiến thắng của Ngô Quyền năm 938, của Trần Hưng Đạo năm 1288 để thiết kế phát hành tem. Còn chiến thắng của Lê Hoàn năm 981 thì chưa được nhắc đến. Vì thế, tôi rất mong ngành bưu chính quan tâm đến mẫu tem này".

Huỳnh Đăng

[links()]