Tất cả chuyên mục
Thứ Bảy, 20/04/2024 15:06 (GMT +7)
Nghệ nhân hát đối ở vùng biên
Chủ nhật, 22/03/2020 | 07:02:48 [GMT +7] A A
Không chỉ đi hát để cho khuây khỏa tuổi già, nghệ nhân Ưu tú Phạm Văn Pẩu, ở thôn 1, xã Quảng Nghĩa (Móng Cái), còn rất tích cực sưu tầm, truyền dạy hát đối cho thế hệ trẻ.
Ông Phạm Văn Pẩu và vợ. |
Ông Phạm Văn Pẩu sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống hát đối đã 3 đời. Từ tấm bé được nghe các bà, các mẹ, các chị hát đối trong xóm, thôn, xã, lớn lên, ông theo các anh chị đi xem hát đối ở những lễ hội, có những canh hát đối ở đình làng Bầu.
Theo giải thích của ông Pẩu, hát đối (hay còn gọi là hát đôi, hát đúp, hát ví) là một biến thể của lối hát đối đáp của các cư dân vùng đồng bằng Bắc Bộ. Hát đối xuất phát từ vùng ven biển ở Vân Đồn, Cẩm Phả, Tiên Yên, Đầm Hà, Hải Hà và Móng Cái. Các cư dân ở đây thường hát trong những lúc đi biển, hay khi đánh cá, gỡ lưới. Đây là một trong những loại hình nghệ thuật diễn xướng dân gian còn sót lại khá hiếm ở vùng đất ven biển tỉnh Quảng Ninh.
Nghệ nhân Phạm Văn Pẩu. |
Nghệ thuật hát đối chứa đựng nhiều giá trị nhân văn sâu sắc, ca ngợi quê hương, đất nước, tình yêu đôi lứa và đặc biệt nó hàm chứa lượng tri thức dân gian rất phong phú. Có nhiều cách hát đối như: Hát đối trên nương, trên bến, dưới thuyền, đánh cá, trồng rau, lấy củi, từng thuyền hát đối với nhau hoặc hát đối với những đôi hát khác.
Vì tính chất đối đáp ứng khẩu nên để hát đối được, ngoài giọng hát hay, người hát phải có vốn từ vựng phong phú, đặc biệt là sự thông minh, nhanh trí trong khi hát. Câu hát đối ứng lại phải đúng với vế đối trả lời được câu hỏi mà người kia đưa ra nhưng lại phải có vần, có điệu, nghe xuôi tai. Từ những cuộc hát đối đáp ấy nhiều người đã nên vợ nên chồng, ông Pẩu cũng là người tìm được bạn đời của mình ở trong cuộc hát.
Theo lời kể của ông Pẩu, vì mải mê đi hát đến 20 tuổi ông vẫn chưa lập gia đình. Năm 21 tuổi, ông theo chúng bạn ra xã Vạn Ninh hát. Trong một cuộc hát ông đã đối đáp với một cô gái chừng hơn hai canh giờ. Sau lần ấy, hai người thường xuyên tìm đến với nhau để hát đối đáp.
Khi hai bên đã tâm đầu ý hợp, ông Pẩu được cha mẹ đem trầu cau xin hỏi cưới cô gái. Ông Pẩu chia sẻ hai ông bà cùng biết hát, lấy nhau nhờ câu hát, giờ về già hát cho nhau nghe và hát với nhau để quên đi tuổi già.
Nghệ nhân Phạm Văn Pẩu trong một dịp hát cùng thành viên CLB Văn nghệ dân gian xã Quảng Nghĩa (Móng Cái). |
Nhận thấy được giá trị của nghệ thuật hát đối và nguy cơ mai một của loại hình nghệ thuật này, năm 2014, ông Pẩu cùng các cụ cao niên và các chị em trong đội hát thành lập câu lạc bộ hát đối của xã.
Hiện nay, CLB Hát đối ở xã Quảng Nghĩa có hơn 50 thành viên, thường tập luyện vào mỗi tối thứ bảy và chủ nhật hằng tuần. Không dừng lại ở đó, ông Pẩu còn cùng với các nghệ nhân xã Vạn Ninh qua huyện Hải Hà, Đầm Hà thậm chí sang tận Trung Quốc để hát đối với người Việt ở bên kia biên giới.
Đến nay, ông Pẩu đã nắm giữ hơn 250 bài hát đối, hát giao duyên về cuộc sống sinh hoạt cộng đồng cư dân khu vực biên giới, biển đảo. Không chỉ hướng dẫn học sinh hát, ông Pẩu còn nhiệt tình truyền dạy lối hát đối cổ truyền này cho thế hệ kế cận ở trên địa bàn xã Quảng Nghĩa.
Đến nay, ông đã truyền dạy được cho 20 học trò thuần thục hát đối. Tuy tuổi, cao sức yếu nhưng ông Pẩu vẫn tiếp tục dành thời gian hát những bài hát đối cổ đã nhớ để con cháu chép lại hộ. Với những đóng góp không ngừng nghỉ của mình, năm 2019, ông Phạm Văn Pẩu vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú ở lĩnh vực thực hành, truyền dạy hát đối cổ.
Phạm Học
[links()]
Liên kết website
Ý kiến ()