"Danh tướng sáng trời Nam" - câu chuyện về Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư

Đây là vở chèo mà Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh dự thi tại Liên hoan Chèo toàn quốc 2019, diễn ra tại tỉnh Bắc Giang từ 14 đến 28/9.

Một cảnh trong vở diễn tái hiện công lao của Trần Khánh Dư với người dân vùng biển đảo Vân Đồn.

Danh tướng sáng trời Nam đi sâu khai thác về cuộc đời riêng của Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư, đặc biệt là mối tình ngang trái, trắc trở giữa ông và Quỳnh Trân công chúa. Qua đây làm nổi bật nhân cách của một vị tướng tài và những công lao của ông đối với người dân vùng biển đảo Vân Đồn. Đồng thời ngợi ca tinh thần thượng võ, vì nước mà bỏ qua thù riêng, đồng lòng góp sức trong cuộc chiến đấu chống lại quân xâm lược Nguyên Mông, với chiến thắng quan trọng của Trần Khánh Dư là đánh tan đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ trên dòng sông Mang, Vân Đồn năm xưa.

Xúc động, thương cảm sâu sắc với những khuất khúc trong tình riêng của Trần Khánh Dư, lại nể phục trước tài năng của ông, một vị tướng tài có nhiều gắn bó với vùng biển đảo quê hương, NSƯT Từ Diệu Hương đã nảy ra ý tưởng làm một vở chèo về ông. Chị chia sẻ: “Khi viết kịch bản vở chèo này, chúng tôi không có kinh phí để chi cho tác giả. Tôi liều trao đổi về ý tưởng của mình với tác giả Lê Thế Song và bảo nếu vở được duyệt thì Đoàn mới có kinh phí trả cho kịch bản. Tác giả ủng hộ về ý tưởng kịch bản ngay và còn bảo: Kịch bản này rất hay, nếu Đoàn không dựng vở thì sẽ có đoàn khác làm và trả kinh phí cho tác giả, không lo về kinh phí…”

Một cảnh trong vở chèo "Danh tướng sáng trời Nam" của Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh.

Thêm một yếu tố “liều” nữa, NSƯT Từ Diệu Hương cho hay, đó là các vở chèo của Đoàn Chèo Quảng Ninh trước kia hay giờ đây là Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh rất hiếm khi đi vào đề tài lịch sử. Với Danh tướng sáng trời Nam đã khai thác yếu tố dã sử, hơn nữa còn làm về một nhân vật lịch sử nổi danh, gắn liền với chiến thắng oanh liệt chống giặc Nguyên Mông lần thứ 3 của quân dân nhà Trần trên vùng biển đảo Vân Đồn. Chiến thắng này đã đi vào lịch sử, được người dân vùng sông nước Vân Đồn tái hiện trong lễ hội Vân Đồn hàng năm. Cũng vì vậy nên kịch bản được duyệt rất kỹ lưỡng trước khi đi vào dàn dựng.

Chèo Quảng Ninh những năm gần đây đã bị mai một đi nhiều, vì vậy, dựng vở tham gia Liên hoan Chèo toàn quốc năm nay là quyết tâm rất lớn của Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh. Các nghệ sỹ có tên tuổi trong giới biểu diễn nghệ thuật truyền thống đã được đơn vị mời về để dàn dựng cho vở diễn. Đạo diễn, NSND Lê Hùng chia sẻ: Có mối quan hệ lâu năm, thân thiết với đơn vị nhưng khi nhìn vào đội ngũ nghệ sỹ, diễn viên rồi dàn nhạc... quá thiếu, quá yếu, tôi thấy là không thể làm được. Nhưng Đoàn rất quyết tâm, nghệ sỹ rất yêu nghề, vậy nên đã có vở diễn ngày hôm nay. Ngọc Long (vai Trần Khánh Dư) có biểu cảm gương mặt tốt, có cơ hội để có thể “chạm” tới huy chương Vàng rồi. Lệ Quyên (vai Quỳnh Trân) diễn tốt thì vai diễn này có thể lấy hết nước mắt của khán giả. Quốc Dũng (vai thái giám) là dân kịch nói, Duy Hưng (vai thái tử) là dân cải lương mà diễn chèo được như thế đều là sự khổ luyện...

Trần Khánh Dư thu phục tù trưởng Tiểu A Man trong một cảnh diễn của vở Danh tướng sáng trời Nam.

Không chỉ thu hút bởi kịch bản hoàn toàn mới, vở diễn Danh tướng sáng trời Nam còn chinh phục người xem với nội dung đậm tính nhân văn, có nhiều đổi mới, sáng tạo trong dàn dựng, xử lý không gian phù hợp khi trang trí, âm nhạc tốt... Đạo diễn Đức Nhuần đánh giá: Nét chung là nghệ sỹ diễn tốt, hát tốt, âm nhạc mới, hiện đại nhưng vẫn đậm chất chèo. Vở diễn là một sáng tạo, rất mạnh dạn để đưa vào các mảng miếng và rất nhiều hình thức khác nhau để làm sinh động sân khấu chèo... Sự đổi mới này theo đánh giá của nhiều nghệ sỹ Quảng Ninh đã tạo một không gian hoành tráng cho vở diễn nhưng vẫn không làm mất đi tính ước lệ của chèo. Hơn nữa, theo NSND Lê Hùng thì ngoại trừ các vở chèo cổ đã trở thành khuôn mẫu thì thị hiếu nghệ thuật hiện giờ đã có những thay đổi, chèo có đổi mới mới thu hút được người xem. Ông cũng dụng công để tạo thêm đất diễn cho diễn viên (như vai Trần Khánh Dư, thái giám), tìm cách tiết giảm những cái yếu của họ (vai công chúa Quỳnh Trân, thị nữ Quỳnh Vân)...

Cảnh diễn thể hiện chiến công oanh liệt của Trần Khánh Dư trên vùng biển Vân Đồn trong cuộc chiến chống quân Nguyên Mông năm xưa.

Ngày 15/9 vừa qua, vở chèo Danh tướng sáng trời Nam đã được các nghệ sỹ, diễn viên của Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh biểu diễn khá thành công tại Liên hoan Chèo toàn quốc 2019. Kết quả cuối cùng ra sao phải đợi lễ công bố, trao giải khi kết thúc Liên hoan vào cuối tháng 9 này. Tuy nhiên, với nội dung đậm tính nhân văn, đi sâu vào cuộc đời Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư, một danh tướng anh hùng, gắn bó với vùng biển đảo của Quảng Ninh, vì vậy thiết nghĩ vở diễn sẽ có ý nghĩa hết sức quan trọng khi lưu diễn rộng rãi phục vụ công chúng ở các đơn vị, địa phương trong toàn tỉnh.

Phan Hằng