Nghệ sĩ nhiếp ảnh Minh Lộc và những bức ảnh có lửa

Nghệ sĩ nhiếp ảnh (NSNA) Minh Lộc tuy không sinh ra, lớn lên tại Quảng Ninh nhưng gắn bó với vùng đất này hàng chục năm rồi. Người xem luôn thấy ảnh của ông có "chất lửa" không phải chỉ vì khói lửa chiến tranh mà còn vì ở đó luôn kết tinh trái tim nhiệt huyết của người nghệ sĩ.

Tác phẩm "Mỏ than Đèo Nai" do NSNA Minh Lộc sáng tác năm 1970.

NSNA Minh Lộc tên thật là Nguyễn Hữu Lộc, sinh năm 1937 tại Cao Lãnh, Đồng Tháp, hiện sinh sống tại TP Hồ Chí Minh. Ông nguyên là thanh niên xung phong, là phóng viên Thông tấn xã Việt Nam, hội viên Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam. Năm 1955, sau khi tập kết ra Bắc, ông tham gia học lớp nhiếp ảnh đầu tiên. Sau đợt thực tập tại Việt Bắc, năm 1962, ông được phân công biệt phái ra Vùng mỏ trong giai đoạn Mỹ leo thang bắn phá ác liệt.

Ông đã có mặt ở khắp các khai trường, tầng mỏ, dưới lò sâu v.v.. để kịp thời ghi lại sự khốc liệt của chiến tranh cùng không khí sản xuất và chiến đấu kiên cường của quân và dân Vùng mỏ. NSNA Minh Lộc thường chọn góc máy cận cảnh người thợ trên khai trường. Nhờ đó, ông đã có được hàng ngàn bức ảnh chân dung thợ mỏ, về những giọt mồ hôi người thợ, nụ cười hồn hậu của nữ công nhân, cuộc sống bình dị bên gia đình của người thợ. Ông đã vác máy lao xuống những đường lò nguy hiểm, ẩm ướt và tối om sáng tác trong điều kiện thiếu ánh sáng. Hay như ông cũng đã băng rừng đến những khai trường lộ thiên ở khắp các vùng than Cẩm Phả, Hòn Gai, Uông Bí.

NSNA Minh Lộc thời trẻ. Ảnh tư liệu của Hội NSNA Việt Nam.

Nhờ sự lăn xả đó, những bức ảnh của ông đã phản ánh đời sống chân thực đến từng chi tiết. Đó là bức ảnh thị xã Hòn Gai, nhà máy điện Uông Bí tan hoang, cảnh quân dân ta chiến đấu bảo vệ Vùng mỏ, cảnh bệnh viện cứu thương dưới tầm bom Mỹ đã gây xúc động cho người xem… Vì vậy, dù có vào nghề muộn nhưng với bản tính cần cù, sáng tạo, Minh Lộc đã nhanh chóng đuổi kịp các bậc đàn anh, với những bức ảnh có bản sắc riêng. Trong số đó, hàng trăm bức ảnh NSNA Minh Lộc chụp ở Quảng Ninh giai đoạn này đã trở thành nguồn tư liệu quý giá, là những tác phẩm nghệ thuật có chất lượng không chỉ với Quảng Ninh mà là với cả nước. Những tác phẩm này cũng đã giúp Minh Lộc giành được nhiều giải thưởng trong các cuộc thi ảnh: Giải thưởng Lớn tại Thụy Sỹ và Liên Xô (cũ) và huy chương bạc tại Iraq, giải thưởng Lớn "Trăng lưỡi liềm đỏ", huy chương vàng tại Nga.

Chính sự tìm tòi, sáng tạo của người cầm máy đã khiến cho ảnh của ông không chỉ mang tính báo chí mà còn mang giá trị nghệ thuật to lớn, chuyển tải cảm xúc đến với người xem. Quả đúng là “chỉ những gì xuất phát từ trái tim mới đến được trái tim”. Mỗi bức ảnh của ông đều thể hiện tình cảm ấm nồng của người nghệ sĩ cầm máy.

Với đề tài Hạ Long, ông chụp không nhiều nhưng qua con mắt Minh Lộc, di sản vẫn hiển hiện một vẻ đẹp trác tuyệt của đá và nước. Xem ảnh Hạ Long của ông, người ta ngỡ như tranh vẽ. Minh Lộc đã thể hiện cuộc sống của dân làng chài mộc mạc, chân thực và hồn hậu. Trong sự nghiệp nhiếp ảnh của mình, Minh Lộc có nhiều bức ảnh về biển nhưng biển Quảng Ninh vẫn có những nét rất riêng. Điểm riêng biệt đó có được nhờ sự dụng công tỉa tót, chau chuốt đến từng chi tiết của người cầm máy, nhờ tình yêu tha thiết với phong cảnh Quảng Ninh.

Tác phẩm "Máy bay Mỹ ném bom Xí nghiệp Tuyển than Hòn Gai" do NSNA  Minh Lộc chụp năm 1970.

Năm 1972, ông tạm biệt Quảng Ninh để rồi rong ruổi đi khắp mọi miền Tổ quốc săn tìm cái đẹp. Đi đến đâu tâm hồn ông cũng giao hòa với thiên nhiên, ảnh nghệ thuật của ông cũng như sự trải lòng với cuộc sống. Chính vì thế, những năm sau này, ông chủ yếu chụp ảnh thiên nhiên. Đến nay, ông đã tổ chức hơn 60 cuộc triển lãm lớn nhỏ, trong đó có trưng bày nhiều bức ảnh về Quảng Ninh. Năm 2014, ông tổ chức triển lãm "Vàng Danh - Những ký ức vàng". Gần đây nhất, ông tổ chức triển lãm ảnh cá nhân với chủ đề “Những khoảnh khắc lịch sử”, giới thiệu hơn 138 bức ảnh ghi lại trong những tháng năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước ác liệt nhất. Trong đó, đáng chú ý có những bức ảnh ghi lại các địa danh Vàng Danh, Đèo Nai, Mạo Khê, Thống Nhất, Hà Tu…

Đi nhiều biết nhiều nhưng nhìn lại cuộc đời cầm máy sáng tác của mình, NSNA Minh Lộc vẫn dành cho Quảng Ninh tình cảm đặc biệt. Quảng Ninh đã nuôi dưỡng ông trưởng thành trong nghệ thuật để cho ra đời nhiều bức ảnh có tính thời sự nóng hơn lửa. Ông cho rằng, Vùng mỏ những năm tháng đó đã tôi luyện cho ông lòng dũng cảm và vẻ đẹp đầy chất thơ của Vịnh Hạ Long đã góp phần hình thành phẩm chất nghệ sĩ trong ông.

Huỳnh Đăng[links()]