Từ di sản văn hóa thành sản phẩm du lịch...

Câu chuyện du lịch tâm linh ở Quảng Ninh có lẽ chỉ bắt đầu từ khoảng chục năm trở lại đây, khởi đầu từ Yên Tử...

Nói vậy là bởi, danh sơn Yên Tử với ý nghĩa là địa linh, phúc địa của quốc gia, nơi gắn liền với tên tuổi và sự nghiệp của vua Trần Nhân Tông - vị vua anh hùng cũng là đệ nhất tổ Thiền phái Trúc Lâm, đã thu hút du khách hành hương từ lâu. Tuy nhiên, cùng với giá trị tự thân của di sản, để Yên Tử thực sự trở thành sản phẩm du lịch là cả một quá trình hiện thực hóa chủ trương, chiến lược phát triển du lịch văn hóa tâm linh của tỉnh.

Danh sơn Yên Tử hiện thu hút cả triệu lượt du khách, trong đó có hàng trăm nghìn lượt khách nước ngoài hàng năm.

Những du khách từng đến Yên Tử trước đây nay trở lại sẽ ngỡ ngàng bởi sự thay đổi lớn về diện mạo di sản, hơn cả là sự khác biệt về hệ thống cơ sở hạ tầng, dịch vụ vùng đất phật. Tiêu biểu có thể kể đến việc đầu tư chùa Đồng, bảo tượng Phật hoàng Trần Nhân Tông tại An Kỳ Sinh, chùa Hoa Yên, chùa Một Mái, cải tạo hồ Mắt Rồng và một số tháp tại khu vườn tháp chùa Hoa Yên. Vai trò của doanh nghiệp với Yên Tử cũng rất quan trọng, đặc biệt là Công ty CP Phát triển Tùng Lâm đã đầu tư hàng loạt công trình phục vụ du khách tại đây. Đó là hệ thống cáp treo với 2 tuyến cáp song song hiện đại, giúp du khách tiết kiệm thời gian, sức lực khi tới các điểm chùa trên núi cao, giảm thiểu tình trạng ùn tắc vào các dịp cao điểm lễ hội. Đó là quần thể Trung tâm Văn hóa Trúc Lâm Yên Tử với hàng loạt hạng mục dưới chân núi, như: Trung tâm lễ hội, làng hành hương, vườn thiền, hồ, gương Kính tâm, Khu tĩnh dưỡng Legacy Yên Tử Mgallery by Sofitel...

Thêm nữa, cơ sở hạ tầng giao thông phục vụ du khách tại Yên Tử cũng ngày càng hoàn thiện, từ mở rộng tuyến đường chạy từ quốc lộ 18 vào Yên Tử cho đến đầu tư các tuyến đường ngoại vi kết nối với Yên Tử. Năm nay còn là lần đầu tiên thực hiện việc kết nối giữa Khu di tích Yên Tử với Khu văn hóa tâm linh – sinh thái Tây Yên Tử thuộc địa bàn tỉnh Bắc Giang. Cùng với đó là sự kết nối Yên Tử với các điểm du lịch mới của Uông Bí như Thung lũng hoa Yên Tử, hồ Yên Trung, công viên hoa hồ Yên Trung, chợ Cảnh... góp phần đưa Yên Tử lên một vị thế mới.

Chùa Cái Bầu - Thiền viện Trúc Lâm Giác Tâm (Vân Đồn) là điểm đến hút khách bởi không gian thoáng đãng, cảnh quan sạch, đẹp.

Xin nhắc lại rằng, chỉ từ năm 2012 đến nay, 4 di sản trên địa bàn tỉnh đã được công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt, gồm Yên Tử, Bạch Đằng, khu di tích nhà Trần tại Đông Triều và khu di tích đền Cửa Ông. Việc nâng tầm các di sản này đã góp phần thúc đẩy sự đầu tư, huy động xã hội hóa vào tôn tạo và phát huy giá trị các di sản gắn với phát triển du lịch văn hóa tâm linh trên địa bàn. Ngoài Yên Tử như đã kể trên là khu di tích nhà Trần tại Đông Triều, từ sự “ngủ quên” trong hoang phế với hầu hết các điểm di tích là phế tích, chỉ còn lại nền móng chìm sâu dưới lòng đất, nay đã có sự bứt phá mạnh mẽ, dần có vị thế quan trọng, là điểm đến của du khách bốn phương. Những năm qua, Thái lăng, chùa Ngọa Vân, tháp cổ tại Thông đàn 2, chùa Trung Tiết, Thái Miếu đã được trùng tu, tôn tạo lại và hàng loạt công trình hạ tầng kỹ thuật được đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch văn hóa tâm linh, như: Tuyến đường hành hương kết nối di tích, danh thắng Yên Tử với Khu di tích nhà Trần tại Đông Triều, tuyến đường kết nối hệ thống lăng mộ các vua Trần, tuyến đường từ Hồ Thiên kết nối sang Ngọa Vân, hệ thống cáp treo Ngọa Vân giai đoạn 1...

Cơ sở hạ tầng dịch vụ tại Yên Tử đã được Công ty CP Phát triển Tùng Lâm đầu tư rất lớn trong những năm qua.

Không chỉ Đông Triều mà có thể nói rằng, sự phát triển mạnh mẽ về hạ tầng du lịch văn hóa tâm linh của Quảng Ninh thời gian qua có sự đóng góp rất lớn từ nguồn vốn xã hội hóa. Các công trình được đầu tư từ nguồn vốn này ở Yên Tử, Đông Triều cho đến nay đã lên tới hàng nghìn tỷ đồng. Nếu như việc đầu tư ở Yên Tử đến nay đã khá ổn định thì ở Đông Triều vẫn còn nhiều công trình khác nữa đang và sẽ tiếp tục được tu bổ, tôn tạo mới có thể khôi phục lại diện mạo và giá trị to lớn của quần thể di tích nhà Trần, như: chùa Quỳnh Lâm, Hồ Thiên, di tích Đá Chồng, am Ngọa Vân, Thông Đàn, Ba Bậc, Đô Kiệu, Phủ Am Trà... Đáng mừng là, hiện Tập đoàn My Way đang nghiên cứu đầu tư, phối hợp với Quỹ Thiện Tâm - Tập đoàn Vingroup, BTS GHPG tỉnh tiếp tục huy động nguồn lực để xây dựng các công trình này. Trong đó, Quỹ Thiện Tâm - Tập đoàn Vingroup đã quyết định công đức giai đoạn 2018-2020, với số vốn 500 tỷ đồng.

Còn như quần thể di tích đền Cửa Ông, từ nguồn vốn ngân sách, huy động xã hội hóa và nguồn công đức của du khách thập phương, từ năm 2015, TP Cẩm Phả đã triển khai Dự án cải tạo, mở rộng đền Cửa Ông với mức đầu tư hơn 600 tỷ đồng. Đến nay, di tích đã được chỉnh trang, tu sửa xong các hạng mục đền Trung, đền Thượng, đền Hạ, di dời tượng Đức Ông Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng lên đồi cao với tầm nhìn hướng ra Vịnh Bái Tử Long, mở rộng quảng trường, xây dựng khu vực trông giữ phương tiện, trồng thêm nhiều cây xanh tạo cảnh quan xanh, sạch, đẹp phục vụ du khách.

Đền Cửa Ông có diện mạo khang trang sau quá trình tu bổ, tôn tạo, là điểm du lịch hút khách của TP Cẩm Phả.

Về quy mô, các công trình xây dựng chùa Ba Vàng, Cái Bầu - Thiền viện Trúc Lâm Giác Tâm và nhiều di tích lớn, nhỏ khác nữa trong toàn tỉnh cũng là minh chứng rõ nét sức mạnh to lớn từ nguồn lực huy động xã hội hóa, công đức của khách thập phương. Nhiều di tích sau tu bổ, tôn tạo đều được công nhận là điểm du lịch địa phương. Những năm gần đây, chùa Cái Bầu - Thiền viện Trúc Lâm Giác Tâm (Vân Đồn), chùa Ba Vàng luôn là một điểm đến hút khách, đặc biệt vào mùa xuân và những dịp nghỉ lễ, cuối tuần... Cảnh quan đẹp với những không gian thoáng đãng, những con đường sạch sẽ, hoa nở rực rỡ luôn tạo sự thư thái, dễ chịu cho du khách hành hương.

Cùng với diện mạo khang trang, công tác tổ chức nhằm đảm bảo văn minh, an toàn cho du khách về tham quan, chiêm bái các điểm du lịch văn hóa tâm linh của Quảng Ninh cũng được các địa phương rất chú trọng, được đánh giá cao trong cả nước. Đến với các điểm du lịch này, du khách hầu như không gặp tình trạng ăn mày, ăn xin, cò mồi, chăn dắt khách... Các đơn vị chức năng thường xuyên bố trí nhân lực tổ chức phân luồng giao thông, tổ chức trông giữ phương tiện với giá vé được niêm yết công khai, đúng quy định, đảm bảo an ninh, an toàn cho du khách...

Quần thể di sản nhà Trần tại Đông Triều nay đã trở thành điểm đến được nhiều du khách lựa chọn, nhất là trong mùa hội xuân.

Với sự đầu tư theo quy hoạch, khá bài bản, đồng bộ, khâu tổ chức tốt, các điểm du lịch văn hóa tâm linh của Quảng Ninh hàng năm thu hút hàng triệu lượt khách. Không chỉ phát triển vào mùa xuân, nhiều địa phương, doanh nghiệp đều hướng vào đầu tư cơ sở hạ tầng dịch vụ để thu hút khách quanh năm, đặc biệt là Yên Tử. Qua đó góp phần giúp các địa phương nâng cao tỷ trọng ngành dịch vụ - du lịch, đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo định hướng phát triển bền vững của Quảng Ninh.

Phan Hằng