Tất cả chuyên mục
Thứ Sáu, 29/03/2024 05:24 (GMT +7)
"Những đoản thiên sử ký" - Cuốn sách đáng đọc về đề tài lịch sử
Chủ nhật, 31/03/2019 | 07:51:03 [GMT +7] A A
Những người viết văn học về đề tài lịch sử ở Quảng Ninh khá hiếm, chỉ tính được trên đầu ngón tay. Lại viết về những nhân vật có tiếng, thời gian đã xa hàng mấy mươi thế kỷ lại càng hiếm nữa. Khi cầm trên tay Những đoản thiên sử ký của Trọng Khang do NXB Hội Nhà văn ấn hành, tôi thấy trong đầu vụt qua ý nghĩ ấy.
Trang bìa tập sách. |
Ngót hai trăm trang sách, Trọng Khang đã cho thấy sức đọc, sức làm việc, sự đầu tư công sức của mình lớn đến mức nào. Thật sự suốt mấy ngàn năm dựng nước, giữ nước, từ thời Hùng vương đến cuối thời Quang Trung, Những đoản thiên sử ký như những lát cắt khiến cho người đọc hiểu thêm về những nhân vật, những giai đoạn, những biến thiên lịch sử mà ông đề cập. Bạn đọc tùy theo khả năng tiếp nhận sẽ tìm thấy trong Những đoản thiên sử ký những điều lưu ý, lưu tâm, để củng cố thêm những kiến thức của mình. Tôi nghĩ chỉ nguyên điều ấy cũng đủ để Trọng Khang tự hào và tác phẩm có chỗ đứng trong lòng bạn đọc rồi.
Tôi đã đọc kỹ càng ngót hai trăm trang sách. Có những điều tin cậy, kiến thức được củng cố. Có những điều ớ ra, tại sao sự việc này có nguyên nhân sâu xa mà mình chưa suy xét, bỏ qua. Có những điều phải bàn cãi khi gặp lại. Điều dễ nhận ra, tác giả có kiến thức sâu rộng, có suy luận chắc chắn từ chi tiết cụ thể mở rộng ra đến những nét khái quát cả một thời kỳ. Nói chung, đây là cuốn sách bổ ích, cung cấp những lối tư duy, lối tiếp cận đến những nhân vật lịch sử mà vì nhiều lẽ, chưa được minh bạch trong sách sử nước nhà.
Nội dung tác giả đề cập, ta dễ dàng thu nhận được nhưng nói đọc kỹ, hiểu kỹ Những đoản thiên sử ký không dễ dàng gì. Đọc Trọng Khang, tôi có cảm giác ông muốn đưa người đọc tìm gặp, chỉ dẫn đến từng ngã rẽ. Mỗi ngã rẽ tưởng dứt lại gặp những ngã rẽ khác. Đọc để nắm được nội dung thì đơn giản nhưng muốn biết, hiểu hết những điều nhà văn muốn chuyển tải không đơn giản chút nào. Ta hãy nghe Trọng Khang nói về nhân vật Nguyễn Hữu Chỉnh, xưa nay còn nhiều ý kiến không thống nhất, được đám quan lại nhà Lê nhận định: “Chỉnh là hạng người ý nghĩ cực kỳ hiểm độc. Bụng dạ quá ư tàn nhẫn. Mưu mô hết sức sâu sắc. Giả trá rất đỗi khôn ngoan. Mà ứng biến thì mau lẹ tuyệt vời. Con người ấy thực là gian hùng của đời loạn mà chưa chắc là một kẻ bề tôi hiền tài của đời thịnh trị”. Nhận xét về ông đại thần gian hùng này như thế là giỏi nhìn người. Ở đoạn sau, Trần Công Xán - thày dạy học của Chỉnh - nhận xét khi Chỉnh đưa mình gặp Bắc Bình vương, có ý định đòi lại đất Nghệ An cho vua Lê để củng cố thế nước, muốn chống lại Tây Sơn: “Xem ông Chỉnh từ khi đắc chí đến nay, bộ dạng nhơn nhơn tự đắc, không còn có cái chí nhá rễ cây mà làm nên việc lớn. Tôi e ông ta luýnh quýnh ra trận, thế nào cũng bị Nhậm bắt mất”. Rồi Trần Công Xán đưa đoàn ngoại giao về Bắc, bị thủy quân Phú Xuân đục thủng thuyền chết. Một người kiêu ngạo dám nói với Nguyễn Huệ rằng "Đất Bắc Hà chỉ có một Chỉnh này mà thôi" thì những nhận xét trái ngược về một con người mưu lược, cơ hội như Nguyễn Hữu Chỉnh quả thật khiến người đọc phải suy nghĩ mà từ đó tìm ra những nhận xét của riêng mình.
Nói về Lê Hoàn, Trọng Khang viết: "Lê Hoàn lên bảy tuổi đã mồ côi cả cha lẫn mẹ. Những năm tháng thơ ngây, ông lưu lạc khắp các vùng Hà Nam, Ninh Bình, Thanh Hóa rồi làm con nuôi vị quan án châu Ái. Ông từng học tại lò võ họ Dương đất Ái châu và bị cô đơn, chìm đắm vào lưới tình khi thoáng nhìn thấy Dương Vân Nga…". Bạn đọc có thể nghi ngờ, thậm chí không tin một anh hùng như Lê Hoàn lại bị lưới tình vây bủa khi công danh chưa có chút gì. Chuyện tình của Lê Hoàn - Dương Vân Nga mà chúng ta vẫn cho là có mưu đồ chính trị phải xuất phát sau những ngày ông ta đã quyền cao, chức trọng hẳn mới hợp lẽ (?).
Chi tiết tội trạng Lê Văn Thịnh - người đỗ đầu khoa thi đầu tiên của Nho học Việt Nam được bổ làm quan đến chức Thái sư triều Lý, bị triều thần định tội tru di ba họ. Sau đó, vua nghe lời Lý Thường Kiệt mà ân xá. Trọng Khang viết: "Tội nhân chính là Lê Văn Thịnh không bị giết nhưng cái lệnh tru di ba họ được thực hiện. Những người họ Lê ở vùng Bao Tháp trang Đông Cứu gần như tuyệt diệt". Nhà văn viết thế liệu có thuyết phục được bạn đọc về cách hành xử của vị minh quân thời ấy không?
Trong thuyết Trần, nhà văn có nói sơ lược dòng họ Trần từ khi Trần Tự Minh người Bách Việt làm quan và lấy vợ bên Tàu đến các vua Trần sau này. Trần Việt sinh ra Trần Kinh. Nghe lời cha, Kinh tìm về hương Tức Mặc mà người cha đã dặn lại. Hàng xóm láng giềng cũ nay không còn ai sống. Trong cảnh "tứ cố vô thân", Kinh tận lực làm ăn rồi dần sắm được thuyền đánh cá, tậu nhà, lấy vợ sinh con trai đặt tên là Trần Hấp”. Cả một quá trình như vậy thì tại sao đất Đông Triều, Quảng Ninh không được nhắc tới. Bạn đọc đặt ra câu hỏi ấy, không biết nhà văn trả lời sao?
Một số câu chữ còn lỏng do nhà văn viết vội hoặc chưa chú ý, như "các chư vị thần thánh đất Việt", hay tối nghĩa "Hiển là viên quan nổi tiếng cương trực nên đầy tính hủ nho"… Vậy đầy tính hủ nho thì nổi tiếng cương trực hay sao? Trong Những đoản thiên sử ký, bạn đọc cũng nhặt ra câu chữ chưa chặt như: “Đồng thời bắt sống ông cùng khá đông con và cháu ruột”. Một câu như thế là không trọn vẹn. Hay: “Nhớ lại những ngày đầu, nỗi sợ Đàm Thái hậu luôn gờn gợn trong lòng Thị Dung, khi mới nhập cung” là thừa chữ, câu văn lòng thòng.
Là truyện lịch sử không chỉ kể lại sự kiện, nhân vật mà còn phải tái hiện lại cuộc sống con người trong không khí thời đại. Ở đây, các chi tiết về tâm hồn, cá tính, trang phục, nhà ở, đồ dùng, lời ăn tiếng nói, bài ca, trò chơi… còn thiếu và mờ nhạt. Mọi thứ chỉ là kể, chưa miêu tả đời sống cụ thể sinh động của nhân vật lịch sử. Bạn đọc đòi hỏi ở Những đoản thiên sử ký những trải nghiệm của nhân vật có tính cách, cá tính trong dòng chảy của lịch sử thì hình như Trọng Khang còn xem nhẹ.
Nói chung, Những đoản thiên sử ký là một tập truyện lịch sử đáng đọc. Ở đây, bạn đọc sẽ được thấy nội dung câu chuyện về những nhân vật lịch sử mà ta đã nghe láng máng, với cách lý giải của một nhà văn thực sự đã có vốn sống dày dặn, vốn hiểu biết sâu sắc. Xin được giới thiệu Những đoản thiên sử ký với bạn đọc!
Nhà văn Trần Tâm
Liên kết website
Ý kiến ()