Đặc sắc trang phục phụ nữ Dao ở Đầm Hà

Huyện Đầm Hà có 9 dân tộc anh em cùng sinh sống, mỗi dân tộc có nét văn hóa đặc trưng riêng. Đối với người phụ nữ Dao Thanh Phán, tự may, thêu trang phục truyền thống là nét đẹp riêng có đến nay vẫn được gìn giữ và truyền dạy cho con cháu.

Phụ nữ Dao thêu hoa văn trên trang phục vào những lúc nông nhàn.

Đồng bào Dao thường sống ở các thôn, bản vùng cao, tập trung nhiều nhất ở các xã Quảng Lâm, Quảng An, Quảng Lợi. Bà con chủ yếu là cấy lúa, làm nương, trồng rừng. Người phụ nữ Dao không chỉ cần cù, chịu khó trong lao động, sản xuất, mà họ còn khéo léo làm ra những bộ trang phục truyền thống rực rỡ mang đậm nét văn hóa riêng của dân tộc mình. Theo các bà, các mẹ, từ xa xưa chuyện cắt may, thêu thùa hoa văn là công việc quen thuộc của phụ nữ Dao. Trước đây, đồng bào còn trồng bông để dệt vải, nhưng ngày nay dưới chợ có bán các loại vải và chỉ thêu đủ màu sắc nên bà con mua về để thêu hoa văn trang trí trên quần áo. Một bộ trang phục của người phụ nữ Dao Thanh Phán khá cầu kỳ gồm có quần, áo, khăn (mũ) đội đầu, thắt lưng. Áo thường được may bằng chất vải thô, màu đen, dài qua hông, nẹp cổ to, gấu áo xẻ hai bên, trong đó phần nẹp cổ, thắt lưng, hai gấu quần được thêu khá tỉ mỉ, hoa văn trang trí trên trang phục được thêu bằng chỉ thêu ngũ sắc, hình chim muông, hạt giống, trong đó màu đỏ là màu chủ đạo, thể hiện sự gần gũi, giao hòa với thiên nhiên, đất trời. Phụ nữ Dao có cách thêu rất độc đáo không theo khuôn mẫu mà theo trí nhớ và sự tưởng tượng của mình. Họ thường thêu hoa văn của quần áo quanh năm, một bộ trang phục phải mất 3 đến 4 tháng, có khi hàng năm mới hoàn thành, những lúc rảnh rỗi, khi đi chăn châu, làm nương, chị em phụ nữ lại tranh thủ ngồi thêu những họa tiết trang trí cổ áo, tay áo và tỉ mỉ thêu, xếp từng lớp vải để tạo nên chiếc khăn đội đầu.

Trang phục của phụ nữ Dao Thanh Phán được làm ra với sự cần mẫn, tinh tế, khéo léo được người phụ nữ trân trọng, đặc biệt trong những dịp quan trọng như đi chơi, ngày tết, lễ hội, đám cưới, phụ nữ Dao đi lấy chồng không thể thiếu được bộ trang phục truyền thống. Phụ nữ người Dao còn biết kết hợp sử dụng trang sức bằng bạc như vòng tay, vòng cổ với niềm tin giúp xua đuổi tà ma, tránh những điều xấu.

Phụ nữ Dao xuống chợ lựa chọn vải để may thêu trang phục.

Trang phục của người phụ nữ Dao làm ra là tác phẩm nghệ thuật, trải qua nhiều thế hệ người phụ nữ Dao thường dạy cho con gái mình biết thêu thùa từ bé, những thiếu nữ Dao phải tự mình làm ra bộ trang phục đẹp nhất để mặc trong ngày cưới, mùa lễ hội. Mùa xuân đến, những chàng trai, cô gái người Dao xúng xính trong bộ trang phục mới nhất đi tìm bạn. Để bảo tồn nét đẹp văn hóa này, chính quyền địa phương cũng thường xuyên khuyến khích con em đồng bào dân tộc thiểu số mặc trang phục truyền thống, tổ chức các hoạt động văn hóa, lễ hội nhằm khơi dậy nét đẹp trong đời sống văn hóa của đồng bào Dao nơi đây.

Trang phục của đồng bào dân tộc Dao Thanh Phán ở Đầm Hà có giá trị trong đời sống cộng đồng người Việt, đây là nét đẹp cần được giữ gìn, phát triển, góp phần điểm xuyết thêm cho bức tranh 54 dân tộc anh em thêm rực rỡ, trọn vẹn bản sắc văn hóa Việt Nam.

Mai Thắm (Trung tâm TT-VH Đầm Hà)