Cờ người ở Đài Xuyên

Để tổ chức một hội cờ người thường không dễ, ngay ở các địa phương có truyền thống đánh cờ như Cẩm Phả, Uông Bí thì cờ người cũng mang cấp huyện. Còn hội cờ người ở xã đặc biệt khó khăn thì Đài Xuyên, huyện Vân Đồn là nơi duy nhất ở Quảng Ninh có hoạt động này.

Đài Xuyên là xã nằm xa trung tâm huyện nhất. Thế nhưng năm nào cũng vậy, cứ mùng 2 hay mùng 3 tết, UBND xã Đài Xuyên lại tổ chức hội cờ người cho bà con trên địa bàn với quy mô không thua kém các hội cờ người cấp huyện ở các địa phương khác. Anh Đỗ Văn Mạnh, cán bộ văn hóa xã Đài Xuyên, cho hay: “Đài Xuyên có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số. Bà con dân tộc Kinh trên địa bàn xã chúng tôi đều có gốc gác từ TX Quảng Yên, nơi có con sông Bạch Đằng lịch sử và là vùng đất có truyền thống lễ hội, trong đó có cả hội cờ người. Năm 1978, khi những người từ TX Quảng Yên di chuyển đến vùng đất Đài Xuyên để phát triển kinh tế, họ mang theo cả văn hóa truyền thống chơi cờ người này. Ngày hội được người dân hưởng ứng rất nhiệt tình, nguồn kinh phí cho ngày hội đều được huy động đóng góp xã hội hóa”.

Hội cờ người là hoạt động không thể thiếu được trong ngày tết của người dân ở xã Đài Xuyên, huyện Vân Đồn.

Vậy là cờ người làm phong phú thêm văn hóa của vùng đất có nhiều văn hóa đan xen. Ông Lý Tắc Mềnh, là người có 20 năm làm Trưởng bản Đài Van (xã Đài Xuyên), bảo: “Hội cờ người tuy khác hoàn toàn với văn hóa của người Dao chúng tôi, nhưng lại được người Dao đón nhận một cách nhiệt tình. Năm nào bà con cả bản Đài Van cũng ra đây hưởng ứng và góp người chơi. Năm nay, bản Đài Van cũng có 2 cháu gái tham gia làm quân cờ.

Không giống như hội cờ người đã được tổ chức ở các nơi khác trong tỉnh, thường người đóng quân cờ có cả nam lẫn nữ, cờ người ở Đài Xuyên thì quân cờ hoàn toàn là các cô gái tuổi từ 16 đến 18. Theo lãnh đạo xã Đài Xuyên, thì người dân từ TX Quảng Yên đến Đài Xuyên (Vân Đồn) khai hoang từ những năm 70 thế kỷ trước, những người này lại có gốc gác từ tỉnh Thái Bình, nơi có truyền thống chơi cờ người từ thời Trần thế kỷ 13.

Quân cờ đều là các cô gái trẻ được tuyển chọn ở các gia đình sống hạnh phúc ở xã.

Theo những người cao tuổi kể lại, từ xa xưa khi giặc ngoại xâm xâm lấn bờ cõi, tất cả trai làng đều phải ra trận, chỉ còn người già và phụ nữ ở nhà. Thế nhưng, hội cờ người vẫn được tổ chức đều đặn vào dịp tết, vậy là các cô gái được lựa chọn làm quân cờ. Phụ nữ là phái đẹp, dưới nắng xuân trong bộ trang phục của các quân cờ, họ lại càng đẹp thu hút nhiều người đến xem. Vậy là từ các năm sau trở thành lệ, quân cờ đều là các cô gái chưa chồng, được chọn trong các gia đình có văn hóa tốt. Theo lãnh đạo xã Đài Xuyên, thì cán bộ tổ chức hội cờ người ở xã cũng rất tôn trọng phong tục đó. Các cô gái được chọn làm quân cờ mỗi dịp tết, ngoài vẻ ngoài dễ nhìn, còn phải là con gái nhà có đầy đủ bố mẹ, gia đình không được vướng vào những tệ nạn xã hội.

Nhiều năm trước đây, Đài Xuyên giống như ốc đảo vì đường sá rất xấu, đa phần người dân trong xã ít có điều kiện tham gia vui xuân với bà con các địa phương khác, vậy nên hội cờ người giống như hoạt động không thể thiếu được trong ngày tết và tất cả mọi người trong xã đều mong đợi. Ngày nay, giao thông Đài Xuyên đã tốt hơn lên rất nhiều, thế nhưng hội cờ người vẫn thu hút đông đảo người dân đến xem và nó tạo nên nét đẹp ngày xuân ở xã đặc biệt khó khăn Đài Xuyên.

Công Thành