"Đáp ứng kỳ vọng của tỉnh, khán giả và phù hợp với năng lực các nghệ sỹ là điều rất khó…"

Là cây hài có tiếng, được công chúng cả nước yêu mến, NSƯT Chí Trung, Giám đốc Nhà hát Tuổi trẻ đã dành không ít thời gian cộng tác với các đoàn nghệ thuật của Quảng Ninh. Anh vừa trở lại Quảng Ninh trong vai trò đạo diễn nghệ thuật, giúp Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh dàn dựng các tiết mục trong chương trình nghệ thuật biểu diễn phục vụ nhiệm vụ chính trị của tỉnh năm 2018.

Nhân dịp này, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện cùng anh về chuyện nghề, câu chuyện tồn tại và phát triển của nghệ thuật truyền thống trong đời sống hôm nay.

NSƯT Chí Trung.

Chia sẻ với chúng tôi, NSƯT Chí Trung cho hay: Tôi gắn bó với các đoàn nghệ thuật của Quảng Ninh vào khoảng 20 năm. Quảng Ninh với tôi là một nơi rất thân yêu, vì không chỉ thanh tĩnh, đẹp với rất nhiều danh lam, thắng cảnh mà còn là một niềm tự hào của đất nước Việt Nam với thế giới.

Thứ 2, bản thân con người Quảng Ninh, nghệ sĩ Quảng Ninh rất nhiệt huyết, yêu nghệ thuật, mặc dù đồng lương và thu nhập còn khó khăn. Tôi hiểu được điều đó, chia sẻ, cảm thông nên các bạn ấy rất quý mến tôi và tôi cũng rất quý mến các bạn ấy. Đây là lần thứ 7 tôi xuống đây dàn dựng các tiết mục, trước là Đoàn Kịch và Đoàn Cải lương, giờ là Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh.

- Có quá trình gắn bó lâu dài với các nghệ sĩ của Quảng Ninh, vậy anh có nhận xét gì về chất lượng nghệ sĩ, diễn viên của Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh hiện nay?

+ Quảng Ninh hiện đã sáp nhập các đoàn nghệ thuật, việc sáp nhập 3 đoàn với 3 bộ môn nghệ thuật khác nhau là kịch nói, chèo, cải lương thành Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh vừa là cơ hội vừa là thách thức. Tất nhiên, tất cả những sự thay đổi chúng ta đều cần thời gian để kiểm nghiệm nhưng về đây, chứng kiến tinh thần đoàn kết của anh, chị, em nghệ sĩ, diễn viên 3 đoàn, ban lãnh đạo đoàn và nhất là khi tập trung tất cả các nghệ sĩ để cùng làm 1 tác phẩm, vở diễn, chương trình nào đó thì là gộp sức mạnh. Tôi nghĩ đấy là chủ trương đúng, nhưng cũng còn cần một thời gian nữa để kiểm nghiệm thêm, vì từ một chủ trương đúng ra đời có hiệu quả cao thì cần tâm huyết rất lớn của lãnh đạo tỉnh và đặc biệt  là sự năng động, dám nghĩ, dám làm của ban lãnh đạo Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh nữa.

Hiện nay, vấn đề này không phải riêng của Quảng Ninh. Nhưng ở Quảng Ninh, các bạn cũng có được nhiều lợi thế, điều kiện địa dư rất tốt, có một lượng khách du lịch khổng lồ và cả không gian, tinh thần của người Quảng Ninh “ăn sóng, nói gió”, chân thành, mộc mạc và rất yêu nghệ thuật. Đó là một nguồn dự trữ rất lớn, cá nhân tôi được sự yêu mến của các bạn nghệ sĩ, diễn viên cũng sẽ nỗ lực để đóng góp một phần sức lực vào các hoạt động nghệ thuật này.

NSƯT Chí Trung (đứng thứ 3, phải sang) thị phạm cho các nghệ sĩ, diễn viên Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh trong một buổi tập.

- Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh hiện nay phải đi song song “2 chân”, một là tổ chức các chương trình nghệ thuật để phục vụ nhiệm vụ chính trị của tỉnh, các chương trình nghệ thuật phục vụ các sự kiện thời sự của tỉnh, hai là nuôi các chương trình nghệ thuật truyền thống. Vậy theo anh làm thế nào để có thể cân bằng được 2 yếu tố đó?

+ Đầu tiên phải nói đến tâm huyết của Ban lãnh đạo đơn vị, vì nếu họ không đoàn kết, tâm huyết thì sẽ không thể ra được ý chí chung. Hoặc nếu họ chỉ gắn bó, thương yêu đoàn kết mà không có sự năng động thì cũng không thể tìm được hướng đi, vì cũng không lãnh đạo tỉnh, lãnh đạo sở, ngành nào có thể giúp cho các đoàn nghệ thuật được mà các đoàn phải năng động để tham mưu cho các lãnh đạo thì chúng ta mới có được các cơ hội.

Tôi nghĩ là ban lãnh đạo Đoàn sẽ làm được và qua tinh thần, thái độ làm việc rất hăng say của các nghệ sĩ. Cũng cần nói thêm là các nghệ sĩ của bộ môn kịch nói riêng, nơi tôi có điều kiện gắn bó làm việc nhiều hơn, và các nghệ sĩ của Đoàn hiện nay nói chung rất là giỏi. Tôi đánh giá rất cao nhiều diễn viên ở đây, không phải là để đem lại một tinh thần lạc quan giả tạo, nhiều nghệ sĩ kịch nói ở Quảng Ninh hơn rất nhiều diễn viên của Nhà hát Tuổi trẻ chúng tôi. Tất nhiên, có những ngôi sao của Nhà hát Tuổi trẻ rất giỏi, được cả nước biết đến, nhưng đó một phần là vì các bạn ấy có nhiều hơn những cơ hội, điều kiện để phát triển nghề với các sân khấu, phim ảnh… Hay như Nhà hát Tuổi trẻ, một năm chúng tôi diễn từ 600 - 800 suất diễn và vẫn được Nhà nước bao cấp một phần. Với các bạn ở đây giờ đã tự chủ thu - chi, lãnh đạo tỉnh đặt hàng trên cơ sở phù hợp tình hình chung, phù hợp cả nguyện vọng của bà con tỉnh nhà, kết hợp giữa công - tư, dựng cả những vở đáp ứng nhiệm vụ chính trị của tỉnh, lại phải đứng được khi phù hợp với thị hiếu đông đảo công chúng nữa.

Đó là điều rất là khó cho ban lãnh đạo và các nghệ sĩ, phải tìm ra được tiếng nói chung giữa 3 bên: Mong muốn của lãnh đạo tỉnh, năng lực, sự cống hiến của bản thân đoàn, các nghệ sĩ, diễn viên và cuối cùng là khán giả, người thụ hưởng nghệ thuật. Khán giả mà quay lưng thì khi ấy lãnh đạo tỉnh cũng không dại gì lại đi đặt hàng cả. Ngày xưa thì chúng ta cứ dựng, khán giả không hiểu là do khán giả không hiểu, chúng tôi vẫn cứ diễn, nhưng bây giờ thì không đùa được, vì lãnh đạo tỉnh cũng nhìn vào sự đánh giá của khán giả mà đặt hàng tiếp. Do đó, cái khó đội lên gấp nhiều lần. Ngay cả ở Hà Nội, các đơn vị nghệ thuật truyền thống cũng đứng trước thách thức phải tự chủ thu - chi, những ý kiến về việc sáp nhập hay không…

Một cảnh diễn trong vở cải lương "Kiếp tằm" của Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh.

- Theo anh, liệu người nghệ sĩ có làm được không khi phải hài hòa giữa nghệ thuật truyền thống và hiện đại?

+ Sẽ rất là khó với xu hướng trộn lẫn giữa cơm truyền thống và cơm tây. Chúng ta có thể khéo léo kết hợp cả truyền thống và hiện đại nhưng cũng ở mức nhất định, trong những điều kiện, hoàn cảnh nhất định thôi, chứ vẫn phải có một style, một phong cách riêng ở từng chương trình, chứ chúng ta không nhất thiết phải bó buộc vào. Mong muốn lâu nay của chúng ta vẫn nói theo kiểu hiện đại, phù hợp sự phát triển của thế giới nhưng lại phải đậm đà bản sắc dân tộc, cũng như nói lễ hội phải hoành tráng nhưng lại phải đơn giản, tiết kiệm, thực ra rất là khó.

Trong giai đoạn hiện nay, không chỉ văn hóa nghệ thuật mà nhiều ngành, nhiều lĩnh vực cũng có nhiều nút phải tháo gỡ. Cá nhân tôi cũng như các bạn đều đang rất nỗ lực, cố gắng, tất nhiên mỗi người đều chỉ là 1 nốt nhạc, 1 miếng ghép trong tổng thể một bản hợp ca, một bức tranh chung của tỉnh, của đất nước mà thôi. Chúng ta cũng không kỳ vọng làm thay đổi, làm biến chuyển một tư duy, làm tất cả mọi người cảm thấy lạc quan, sung sướng hơn thì chưa. Bởi vì, trong hoàn cảnh hiện nay của đất nước mình thì nghệ thuật chỉ có thể nói là tồn tại chứ chưa thể nói là phát triển được.

- Xin cảm ơn NSƯT Chí Trung về cuộc trò chuyện cởi mở, thẳng thắn!

Phan Hằng (Thực hiện)