Hải Hà bảo tồn bản sắc văn hóa

Hải Hà có những dãy núi trùng điệp hùng vĩ, nét mềm mại của cánh đồng trù phú, vẻ đẹp riêng của 2 con sông lớn Hà Cối, Tài Chi chảy trong lòng phố huyện... Cảnh đẹp thiên nhiên ấy cộng thêm dấu tích lịch sử di chỉ trống đồng Quảng Chính, thuộc hệ trống đồng Đông Sơn được tìm thấy đã minh chứng rằng văn hóa nơi đây hết sức đặc sắc, phong phú, được tạo dựng từ lâu đời.

Những đồi chè trải dài, trù phú góp phần tạo nét văn hóa mang bản sắc riêng của Hải Hà.

Đặc điểm tự nhiên - xã hội của vùng đất đã hình thành nên những nét văn hóa hết sức đặc trưng cho người Hải Hà hôm nay. Nổi bật nhất là những thanh âm trầm hùng từ biển cả được gửi vào giọng nói khó nhầm lẫn của con người, đó là phong cách ứng xử phóng khoáng, cởi mở, chân thành, sẵn sàng giúp đỡ nhau trong khó khăn, cơ nhỡ dễ tìm thấy ở cư dân các làng chài Tiến Tới, Phú Hải, Quảng Trung, Quảng Thắng... Cùng với đó là văn hóa vùng nội đồng cần cù, ý nhị của cư dân canh tác lúa nước lâu đời do người dân Hải Phòng, Hải Dương, Thái Bình, Hưng Yên di cư ra Hải Hà xây dựng kinh tế mới, tập trung chủ yếu ở các xã vùng ven thị trấn như Quảng Minh, Quảng Thành, Quảng Chính. Và một đặc trưng không thể không kể đến là những đặc sắc trong nếp sống, cách nghĩ chân thành, mộc mạc của người dân tộc thiểu số Dao, Tày, Nùng... của vùng núi Quảng Sơn, Quảng Đức; tinh thần kỷ luật, sức sáng tạo, chịu khó, cởi mở, bao dung của truyền thống công nhân nông trường chè Đường Hoa Cương…

Để gìn giữ, phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp, từng bước loại trừ những phong tục, tập quán lạc hậu, hủ tục, Hải Hà đã có kế hoạch cụ thể nhằm “Bảo tồn và phát triển văn hóa mang bản sắc của Hải Hà gắn với phát triển kinh tế - xã hội”, thực hiện Nghị quyết 11-NQ/TU (khóa XIV) của Tỉnh ủy về “Xây dựng, phát triển văn hóa, con người Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững”.

Qua đó, Hải Hà xác định xây dựng “bảo tàng sống”, nghiên cứu cách điệu một số phong tục tập quán đẹp thành sản phẩm du lịch ở một số xã, nhất là vùng có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Đó là những phong tục cổ truyền trong cưới hỏi, ma chay, nghi lễ cấp sắc, thêu, may trang phục, tết tóc, múa chuông... của người Dao; lựa chọn một số trích đoạn tiêu biểu dân ca có tính truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số để sân khấu hóa hoặc trình diễn nguyên bản, tổ chức định kỳ hằng tháng do nghệ nhân dân gian, người dân địa phương trực tiếp thực hiện; thành lập các câu lạc bộ hát lượn, hát then của người Tày; hát nhà tơ - múa cửa đình, hát đúm của cư dân ven biển...

Sông Hà Cối đoạn qua thị trấn Quảng Hà.

Với đặc trưng của huyện biên giới lại trải qua nhiều thăng trầm lịch sử, việc xây dựng, lưu giữ các thiết chế văn hóa từ xưa ở Hải Hà không nhiều. Hiện trên địa bàn có 5 di tích (đền thờ Trần Hưng Đạo, các đình: Mi Sơn, Quang Lĩnh, Cái Tó, Đường Hoa), bên cạnh đó còn có 1 chùa, 1 nhà thờ họ đạo... Nhận thấy rõ vai trò của các thiết chế văn hóa, huyện đã quan tâm hơn đến công tác bảo tồn các di tích lịch sử văn hóa để nâng cao đời sống tinh thần cho người dân, thu hút khách tham quan, du lịch.

Một “điểm trũng” trong văn hóa Hải Hà là đến nay huyện chưa có hội văn học - nghệ thuật. Hoạt động của các câu lạc bộ, hội văn hóa dân gian tương đối đều tay song chưa tạo được nhiều dấu ấn, số lượng các tác phẩm văn học - nghệ thuật viết về địa phương chưa nhiều. Điều khiến những người làm công tác văn hóa đang trăn trở là làm thế nào để tập hợp, động viên, bồi dưỡng, tạo cơ hội để khích lệ đội ngũ văn nghệ sĩ sáng tạo, cho ra đời các tác phẩm nghệ thuật phản ánh thực tiễn của cuộc sống, vùng đất, con người, thể hiện được những mục tiêu đột phá về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của Hải Hà. Hơn nữa, với vị thế của huyện biên giới, Hải Hà có nhiều điều kiện để mở rộng không gian văn hóa, song cũng chưa phát huy mạnh mẽ công tác giao lưu với các địa phương trong và ngoài tỉnh.

Để bảo tồn, phát triển văn hóa một cách hiệu quả, đi vào chiều sâu, điều quan trọng nhất là mỗi người dân cần hiểu mình là một “hạt nhân” trong chuỗi văn hóa đó.

Phạm Hà (Ban Tuyên giáo Huyện ủy Hải Hà)