Bộ đội Biên phòng giữ gìn, phát huy văn hóa vùng biên

Tháng 12/2017, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ký kết chương trình phối hợp về “Đẩy mạnh và nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch và gia đình trên các tuyến biên giới, biển đảo” giai đoạn 2017-2022. Theo đó, Bộ đội Biên phòng sẽ tham gia bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc; phối hợp, nghiên cứu, sưu tầm, duy trì và phát triển các môn thể thao dân tộc, trò chơi dân gian của đồng bào dân tộc thiểu số.

Chiến sĩ Đồn Biên phòng Cửa khẩu Hoành Mô (Bình Liêu) và phụ nữ Tày giao lưu hát then.

Ở Quảng Ninh, Hội Văn nghệ dân gian Quảng Ninh cũng đề xuất dự án tu bổ, phát huy giá trị văn hóa lịch sử của Đài liệt sĩ Pò Hèn gắn với bảo tồn và phát huy văn hóa người Dao xã Hải Sơn (TP Móng Cái), xây dựng thành điểm đến du lịch. Dự án này đã được Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng Việt Nam ủng hộ. Trong nhiệm kỳ 2013-2018, Hội Văn nghệ dân gian Quảng Ninh đã phối hợp với Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh mở các lớp bồi dưỡng cho 56 cán bộ làm công tác vận động quần chúng ở khu vực biên giới, hải đảo những kỹ năng về sưu tầm, nghiên cứu, bảo tồn văn hóa dân gian. Mới đây, trong Liên hoan nghệ thuật hát then, đàn tính toàn quốc các dân tộc Tày - Nùng - Thái lần thứ VI (tổ chức tại Hà Giang), đoàn hát then của người Tày Quảng Ninh đã được Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng tặng Bằng khen vì có thành tích xuất sắc trong việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hoá các dân tộc khu vực biên giới.

Đội ngũ bộ đội Biên phòng tăng cường cho các xã biên giới, hải đảo đã tham mưu cho địa phương khôi phục nhiều hình thức sinh hoạt lễ hội truyền thống, ra sức giữ gìn văn hóa các dân tộc. Trung tá Chu Văn Thủy, Phó Bí thư Đảng ủy xã Đồng Văn (huyện Bình Liêu), cho biết: Cán bộ Biên phòng tăng cường cho xã đã tham gia xây dựng nông thôn mới, giữ gìn và phát huy phong tục tập quán tốt đẹp, vận động bà con xóa bỏ hủ tục, đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở bản làng. Nhờ đó, những phong tục tốt đẹp trong cưới xin của người Dao Thanh Phán được giữ nguyên, không có nhiều biến đổi trong xã hội hiện đại. Chúng tôi đã tuyên truyền, vận động bà con giữ gìn những nét đẹp của Lễ hội Kiêng gió, vận động các nghệ nhân cao niên giữ gìn các câu hát của người Dao, hát then của người Tày và truyền dạy cho con cháu.

Ông Nguyễn Quang Vinh, Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Quảng Ninh, từng là một cán bộ Biên phòng cũng rất quan tâm đến văn hóa người Dao ở các vùng biên giới. Từ vốn sống, từ công tác thực tế và khảo sát đời sống văn hóa người Dao Quảng Ninh, khi còn là Chính ủy Bộ đội Biên phòng Quảng Ninh, ông Nguyễn Quang Vinh đã xuất bản cuốn “Một số vấn đề về người Dao Quảng Ninh”. Sách tổng hợp những kinh nghiệm thực tiễn hoạt động ở biên giới, có ích cho lực lượng bộ đội Biên phòng hiểu thêm về văn hóa người Dao để làm công tác vận động quần chúng tốt hơn.

Người Dao Quảng Ninh có dân số đông nhất trong số các dân tộc thiểu số của tỉnh Quảng Ninh. Việc bộ đội Biên phòng hiểu rõ về văn hóa dân tộc Dao sẽ phát huy được vai trò của đồng bào Dao tham gia xây dựng, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia trong thời kỳ mới.

Chiến sĩ Đồn biên phòng Quảng Đức (huyện Hải Hà) vận động bà con người Dao giữ gìn vệ sinh môi trường, xây dựng đời sống văn hóa.

Theo chiều tác động ngược lại, các làn điệu dân ca, các trò chơi dân gian của các dân tộc thiểu số ở vùng biên cũng làm cho đời sống tinh thần của chiến sĩ Biên phòng thêm phong phú hơn. Thượng tá La Tiến Chau, cán bộ Biên phòng tăng cường làm Phó Bí thư Đảng ủy xã Lục Hồn, huyện Bình Liêu, cho biết: Là người Tày nên tôi tâm đắc với hát then. Tôi nghĩ, nếu muốn gần gũi, gắn bó với người Tày không gì hay hơn qua “kênh” hát then…

Thêm nữa, cũng theo Thượng tá Chau, muốn bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới phải luôn gắn chặt việc phát triển kinh tế với giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc vùng biên. Mỗi dân tộc có một phong tục, tập quán, có làn điệu dân ca khác nhau. Cán bộ Biên phòng muốn vận động quần chúng tốt thì phải hiểu bà con dân tộc. Do vậy, chiến sĩ Biên phòng xuống dân làm công tác dân vận mà biết tiếng dân tộc, biết hát dân ca của họ nữa thì không gì thiết thực bằng…

Huỳnh Đăng