Hình tượng Bác Hồ trong tác phẩm của các họa sĩ Quảng Ninh

Thể hiện hình tượng Bác Hồ, mỗi họa sĩ Quảng Ninh có một lối đi riêng nhưng đều chung một lòng thành kính. Nhiều tác phẩm của họ đã tham gia các cuộc triển lãm và đoạt nhiều giải cao trong các cuộc vận động sáng tác, quảng bá tác phẩm VHNT.

Tác phẩm “Bác Hồ về thăm mỏ Đèo Nai” của họa sĩ Nguyễn Hoàng.

Trong số các tác giả mỹ thuật ở Quảng Ninh, người sáng tác nhiều và sớm nhất về đề tài Chủ tịch Hồ Chí Minh có lẽ là họa sĩ Nguyễn Hoàng. Từ đầu những năm 60 của thế kỷ trước, vào những dịp đại lễ, ông đều được giao thực hiện những bức tranh cỡ lớn chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đặc biệt, có bức khổ rộng 10mx8m, treo tại nơi diễn ra các lễ mít tinh, kỷ niệm ở trung tâm thị xã Hòn Gai (nay là TP Hạ Long). Họa sĩ Nguyễn Hoàng thành công với bức “Bác Hồ đọc báo Quảng Ninh” và bức “Bác Hồ về thăm mỏ Đèo Nai”. Riêng bức “Bác Hồ về thăm mỏ Đèo Nai” đã vinh dự được treo tại Triển lãm tranh Công nhân ở Ba Lan.

Đến với hội họa từ khá sớm, họa sĩ Vũ Tư Khang vẽ tranh về Bác Hồ từ năm 1968, khi ông còn trong quân ngũ. Tính đến thời điểm này, ông có khoảng hai chục bức tranh về đề tài Bác Hồ, như: “Bác Hồ với các cháu thiếu nhi”, “Bác Hồ với công nhân mỏ Quảng Ninh”, “Bác Hồ thăm đảo Cô Tô”, “Bác Hồ lĩnh xướng dàn nhạc”, v.v..

Tác phẩm tranh khắc gỗ “Bác Hồ với công nhân mỏ Quảng Ninh” của họa sĩ Vũ Tư Khang.

Không phải là tiên phong nhưng các bức vẽ Bác Hồ của họa sĩ Đặng Đình Nguyễn thể hiện sâu sắc và chân thực chân dung Bác chủ yếu trên chất liệu lụa đã để lại những dấu ấn sâu sắc. Các tác phẩm được đánh giá cao như: “Bác Hồ với thiếu niên và nhi đồng”, “Bác Hồ ở Chiến khu Việt Bắc” (Giải thưởng tại Cuộc vận động sáng tác về chủ đề: Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh do tỉnh Quảng Ninh phát động năm 2009-2010); “Bác Hồ với thiếu niên và nhi đồng” được treo tại triển lãm Khu vực đồng bằng sông Hồng năm 2009 . Riêng bức tranh “Bác Hồ với nhân dân các dân tộc Quảng Ninh” đã vinh dự được chọn giới thiệu ở Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc 2006-2010 tại thủ đô Hà Nội vào năm 2010.

Tác phẩm “Bác Hồ với nhân dân các dân tộc tỉnh Quảng Ninh” của họa sĩ Đặng Đình Nguyễn.

Một cây cọ trẻ của Quảng Ninh cũng rất say mê vẽ Bác Hồ là Đào Thế Am. Tranh của Đào Thế Am thể hiện trên chất liệu sơn dầu, lụa. Tác phẩm “Bác Hồ với thiếu niên nhi đồng” của anh đã được trao giải B tại Cuộc vận động sáng tác về chủ đề Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh tỉnh Quảng Ninh, năm 2010; tác phẩm “Chúng em nghe kể chuyện Bác Hồ”, sáng tác năm 2009, đã được tham gia Triển lãm Mỹ thuật của tỉnh và Khu vực đồng bằng sông Hồng năm 2010.

Trong lĩnh vực điêu khắc, Quảng Ninh có 2 họa sĩ chuyên tâm tạc tượng Bác Hồ là Kiều Sĩ Khuê và Phạm Duy Thanh. Nhà điêu khắc Kiều Sĩ Khuê được nhiều người biết đến với một số tượng đồng rất đẹp về chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh. Theo nhiều người đánh giá, tượng chân dung Bác Hồ do nhà điêu khắc Kiều Sĩ Khuê xây dựng đã thể hiện rõ nét tinh thần của Bác, đảm bảo bố cục và nghệ thuật cao. Ông đã có tác phẩm tượng đài Bác Hồ bằng đồng cao 2,15m, hiện đang được trưng bày trong Nhà lưu niệm Bác Hồ trên đảo Ngọc Vừng. Riêng bức tượng Chân dung Bác Hồ do ông sáng tác năm 1970 đã được Cục Mỹ thuật chọn làm mẫu để đặt thống nhất ở các hội trường trong cả nước. Bức tượng đó đã được đăng ký Sở hữu trí tuệ và tiếp tục được một đơn vị đúc đồng ở Hà Nội ký hợp đồng để nhân bản rộng rãi. Trong nửa thế kỷ gắn bó với điêu khắc, ông đã có hơn 20 bức tượng chân dung Bác Hồ.

Tượng chân dung Bác Hồ của nhà điêu khắc Kiều Sĩ Khuê.

Khác với nhà điêu khắc Kiều Sĩ Khuê chuyên tâm về tượng đồng, nhà điêu khắc Phạm Duy Thanh đã thử tạc tượng Bác qua rất nhiều chất liệu, nhưng cuối cùng dừng lại ở than đá bởi trong cảm nhận của ông chính chất liệu đó đã giúp người nghệ sĩ thể hiện được cao nhất tình cảm mà Vùng mỏ thân yêu dâng tặng đến Người. Các tác phẩm của ông, như: “Bác Hồ ở Chiến dịch Biên giới”, “Bác Hồ với chiến sĩ Hải quân”, “Bác Hồ với thợ lò”, “Bác Hồ với các dân tộc Quảng Ninh”, “Bác Hồ về thăm mỏ”, v.v.. Được biết, nhà điêu khắc Phạm Duy Thanh đang ấp ủ dự định làm phù điêu than đá về đề tài hình tượng Bác Hồ.

"Bác nâng niu hòn than" - Tượng than đá của Phạm Duy Thanh.

Theo họa sĩ Đặng Đình Nguyễn, muốn vẽ hay tạc tượng Bác trước hết cần phải tìm hiểu sâu sắc tấm gương đạo đức của Người. Khi càng thấm nhuần tấm gương đạo đức của Người, chúng ta mới càng thấy thêm kính yêu Bác, say mê, vẽ được nhiều tác phẩm về Bác sao cho ngày càng đẹp và tinh tế hơn. Do vậy, có thể nói, Chủ tịch Hồ Chí Minh là hình tượng nghệ thuật cao đẹp, thiêng liêng, là nguồn cảm hứng sáng tạo nghệ thuật vô tận cho mỗi nghệ sĩ, trong đó có các họa sĩ.

Huỳnh Đăng

[links()]