Nghệ nhân hát then ở Nà Làng

Bà Hoàng Thị Viên, thành viên Câu lạc bộ (CLB) Hát then Nà Làng, xã Tình Húc, huyện Bình Liêu vừa được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân dân gian Việt Nam vì đã có công trong việc giữ gìn, bảo tồn và phát triển làn điệu then.

Bà Viên sinh năm 1957 tại bản Nà Làng, xã Tình Húc, nơi có rất đông nghệ nhân am hiểu và say mê hát then. Bà kể: "Từ khi mới 12 tuổi, tôi đã được nghe chú ruột của mình hát then và đánh đàn tính. Tôi rất thích nên tranh thủ học từ chú của mình”. Dần dà, những giai điệu và thanh âm của đàn tính, hát then đã ăn sâu vào tâm trí và trở thành một phần không thể thiếu được trong cuộc sống của bà. Đến năm 15 tuổi, bà Viên tham gia các đội văn nghệ, đi biểu diễn then ở trong làng, ngoài xã.

Bà Hoàng Thị Viên với cây đàn tính.

Năm 1975, khi xin vào làm công nhân lâm trường ở Bình Liêu, bà Viên vẫn thường xuyên tham gia các chương trình văn nghệ bằng tiết mục hát then. Đến năm 1987, bà xin nghỉ việc để về địa phương sản xuất nông nghiệp. Năm 2001, bà cùng các nghệ nhân trong xã thành lập CLB Hát then, đàn tính xã Tình Húc. Đây là CLB hát then, đàn tính đầu tiên của huyện Bình Liêu và rất tích cực trong các chương trình văn nghệ tại địa phương.

Năm 2002, bà Hoàng Thị Viên được bà nội của mình truyền dạy toàn bộ vốn liếng về hát then, đàn tính. Sau đó, bà Viên còn tích cực sưu tầm thêm những làn điệu then cổ, then mới và sáng tác được 15 bài then mới. Các bài then mới do bà sáng tác đều có nội dung ca ngợi quê hương, làng bản, vùng đồng bào dân tộc, nét đẹp văn hóa người Tày, giải hạn cầu phúc, lễ cúng tổ tiên, lảu then... Bà Viên kể, năm nào cũng vậy, trong ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc ở khu dân cư, hay các ngày kỷ niệm lớn nhỏ, ngày lễ, Tết, chúng tôi lại cùng nhau hát những bài then mới. Tổ chức hát then đàn tính cũng là cơ hội để bà con cùng gặp gỡ, chia sẻ, tháo gỡ khó khăn, thắt chặt thêm tình đoàn kết xóm làng. Tôi mong muốn bà con trong thôn, bản luôn đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau, cùng nhau xây dựng thôn, bản ngày càng văn hóa, văn minh, tiến bộ.

Cứ 3 năm một lần, bà Viên lại cùng với các nghệ nhân thực hiện lễ lảu then và truyền dạy kỹ năng làm then nghi lễ cho nhiều người trong vùng, góp phần giữ gìn di sản văn hóa phi vật thể này không bị mai một. Bà Viên còn trình diễn hát then đàn tính tại nhiều chương trình, như: Carnaval Hạ Long; liên hoan đàn tính hát then toàn quốc năm 2007, năm 2012; liên hoan dân ca Việt Nam năm 2014... Hiện nay, bà đang tích cực dạy hát then cho 8 học sinh xã Tình Húc.

Bà Hoàng Thị Viên (bên trái) tại lễ trao tặng danh hiệu Nghệ nhân dân gian Việt Nam.

Đầu năm 2018, bà Viên được Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam phong tặng danh hiệu Nghệ nhân dân gian Việt Nam. Như vậy, đến nay huyện Bình Liêu đã có 6 nghệ nhân được phong danh hiệu Nghệ nhân dân gian do có thành tích xuất sắc trong việc khôi phục, giữ gìn làn điệu then cổ, gồm: Ông Ngô Đức Nguyên (thị trấn Bình Liêu), ông Lương Thiêm Phú và ông Lương Thiêm Thành (xã Tình Húc), bà Nông Thị Sin và bà Hà Thị Phương (xã Lục Hồn) và bà Hoàng Thị Viên (xã Tình Húc).

Ông Ngô Bảo Toàn, Phó Chủ tịch UBND xã Tình Húc, cho biết: Bà Viên là người sưu tầm được nhiều bài then cổ, then mới, sáng tác được nhiều bài hát then mới, lưu giữ những điệu múa của dân tộc Tày để biểu diễn phục vụ nhiệm vụ chính trị ở địa phương, làm phong phú đời sống tinh thần của nhân dân.

Huỳnh Đăng

[links()]