Tất cả chuyên mục
Thứ Năm, 25/04/2024 16:39 (GMT +7)
Nhiều khám phá mới tại các di tích nhà Trần tại Đông Triều
Thứ 7, 03/02/2018 | 17:46:51 [GMT +7] A A
Chiều 3/2, tại TX Đông Triều, UBND thị xã phối hợp với Trường Đại học KHXH&NV (Đại học Quốc gia Hà Nội), Bảo tàng Quảng Ninh, tổ chức hội thảo báo cáo kết quả khai quật khảo cổ các di tích: Am Ngọa Vân, Đá Chồng, đền An Sinh và mộ táng Trại Lốc, nằm trong quần thể di tích quốc gia đặc biệt nhà Trần tại Đông Triều.
Các nhà khoa học tham quan khu vực khảo cổ tại di tích đền An Sinh. |
Tham dự hội nghị có đông đảo các nhà khoa học, khảo cổ, nhà nghiên cứu lịch sử có tên tuổi của Trung ương; đại diện các cơ quan, đơn vị liên quan của tỉnh, địa phương.
Đền An Sinh là một di tích trọng yếu, tuy nhiên tư liệu hiện còn khá ít ỏi, nhất là các ghi chép về điện An Sinh dưới thời Trần. Cuộc khai quật đã làm phát lộ một quần thể di tích kiến trúc thời Trần với nhiều lớp kiến trúc, phản ánh quá trình phát triển của điện An Sinh dưới thời Trần, từ đó xác định được trục thần đạo, hướng của kiến trúc thời Trần. Đồng thời xác định được phạm vi phân bố, quy mô cấu trúc của một tổ hợp công trình kiến trúc tương đối phức tạp trải qua nhiều giai đoạn lịch sử khác nhau.
Kết quả khai quật tại di tích Đá Chồng đã phát hiện một quần thể kiến trúc lớn thời Lê Trung hưng. |
Việc phát hiện các đồ gốm hoa nâu, trong đó đặc biệt là chậu gốm hoa nâu cho thấy tính chất hoàng gia của kiến trúc điện An Sinh thời Trần, đồng thời cũng hé lộ những thông tin về niên đại khởi dựng của An Sinh dưới thời Trần. Các tư liệu hiện có cho thấy, kiến trúc thời Trần ở An Sinh được khởi dựng vào đầu thế kỷ XIII, đây là chìa khóa quan trọng trong việc xem xét tính chất của quần thể kiến trúc điện An Sinh dưới thời Trần. Kết quả khai quật cũng thu được một số di vật đặc biệt quý giá như tượng phượng bằng đồng, chậu gốm hoa nâu lớn trang trí hoa sen và rồng.
Hai ngôi mộ được phát hiện gần nhau trong quá trình thi công đường, mặc dù đã bị máy xúc phá hủy nghiêm trọng, nhưng qua khai quật, đoàn khai quật cho rằng, cấu trúc quách mộ giống với mộ Nghĩa Hưng (từng được tìm thấy tại Đông Triều năm 2010), Phần Cựu (Tam Đường, Thái Bình) và mộ Hải Triều (Hưng Hà, Thái Bình), đều là những ngôi mộ của quý tộc nhà Trần tại các vùng đất tổ của triều Trần.
Hội thảo thu hút đông đảo các nhà khoa học tham gia. |
Ngoạ Vân - nơi tu hành và hóa Phật của đệ nhất tổ Thiền phái Trúc Lâm, là một quần thể chùa tháp với 15 điểm di tích chia thành 4 cụm, trong đó am Ngọa Vân là điểm di tích quan trọng nhất. Quần thể chùa tháp này được xây dựng và không ngừng được mở rộng cho đến thời Nguyễn thế kỷ XIX.
Đoàn đã tiến hành khai quật tại vị trí đỉnh núi - bàn cờ tiên, khu vực am - tháp phía dưới. Theo đánh giá sơ bộ của đoàn, dưới thời Trần, mặt bằng của khu vực am Ngọa Vân chỉ có một cấp nền với quy mô tương đương với khu vực tòa Tam Bảo hiện nay. Các công trình kiến trúc xây dựng dưới thời Trần tại đây có kết cấu khung gỗ, mái lợp ngói mũi sen; quy mô của các kiến trúc này không lớn thể hiện đúng tinh thần của Thiền tông là hòa đồng cùng thiên nhiên, không lấn át thiên nhiên.
Cấu trúc mặt bằng hiện nay với hai cấp nền về cơ bản được hình thành dưới thời Lê Trung hưng và cơ bản được duy trì đến nay. Thời Nguyễn về cơ bản cấu trúc mặt bằng không thay đổi, các hoạt động xây dựng dường như chỉ diễn ra tại cấp nền phía trên, các kiến trúc thời Nguyễn sau khi được trùng tu hay dựng mới dường như vẫn duy trì cấu trúc và quy cách các kiến trúc thời Lê Trung hưng trước đó. Đến thế kỷ XX, hầu hết các di tích tại Ngọa Vân đã bị sập đổ, do vậy tất cả nội dung thờ tự đã có hoặc chưa có ở Ngọa Vân đều được dồn về khu vực am Ngọa Vân.
Chậu gốm hoa nâu là một hiện vật quan trọng được phát hiện qua khảo cổ học tại đền An Sinh. |
Đá Chồng là khu vực có địa hình bằng phẳng, rộng rãi, có đầy đủ những yếu tố có thuận lợi cho quá trình sinh sống của con người. Các cuộc điều tra khảo cổ học tại đây cho thấy, Đá Chồng 1 đã thấy dấu vết của các công trình: Tịnh thất, khu trung tâm, khu vườn tháp, vườn chùa, hồ nước; Đá Chồng 2 có dấu vết của các công trình kiến trúc và lò nung vật liệu kiến trúc. Kết quả nghiên cứu khảo cổ học năm 2017 cho thấy, dường như dưới thời Trần, tại khu vực vườn tháp đã có những am nhỏ được xây dựng tại đây. Dưới thời Lê Trung hưng, khi Ngọa Vân được trùng tu, tôn tạo, Đá Chồng đã được xây dựng và phát triển thành một quần thể chùa tháp lớn và hoàn thiện nhất trong các cụm kiến trúc chùa tháp tại Ngọa Vân bao gồm khu vườn tháp, sân vườn, khu nội tự và khu tịnh thất.
Qua đó, đoàn đưa ra các kiến nghị cụ thể với các di tích: Quy hoạch chi tiết tổng đền An Sinh cần được điều chỉnh cho phù hợp với kết quả nghiên cứu của khảo cổ học, đồng thời kết nối với di tích lăng Tư Phúc, khai thác tối đa tính đa dạng địa hình và cảnh quan tự nhiên, biến đây thành khu công viên lịch sử văn hóa.
Các vam, đinh đồng... được phát hiện tại hiện trường mộ cổ cho thấy quy mô, giá trị di tích. |
Đối với di tích mộ Trại Lốc, hoàn lại mặt bằng của mộ; điều chỉnh tuyến đường khi đi qua di tích, khoanh vùng, đồng thời có phương án bảo vệ và phát huy lâu dài các giá trị của di tích. Cần tiến hành điều tra tổng quát khu vực xung quanh Thái lăng để tìm kiếm dấu vết của các di tích tương tự và lập quy hoạch bảo vệ các di tích nếu có.
Quy hoạch di tích Ngọa Vân cần bảo tồn cấu trúc mặt bằng và cảnh quan hiện tồn của di tích; đáp ứng yêu cầu phát huy giá trị của di tích trong dài hạn nhưng không làm tổn hại đến cảnh quan của di tích, kết nối tổng thể với chùa Ngọa Vân và Tịnh am tạo thành một tổng thể: Chùa, am - tháp và tịnh thất. Cần có kế hoạch kịp thời bảo tồn Đoan Nghiêm và Phật Hoàng tháp, hai công trình kiến trúc quan trọng hiện còn tại di tích.
Hai ngôi tháp thời Lê Trung hưng tại Ngọa Vân được các nhà khảo cổ đề nghị cần kịp thời bảo tồn, tôn tạo. |
Đối với di tích Đá Chồng, đoàn kiến nghị việc phục dựng, tôn tạo lại quần thể kiến trúc này theo cấu trúc và quy mô mặt bằng thời Lê Trung hưng đã phát hiện, qua đó đáp ứng được các yêu cầu về công năng, cảnh quan kiến trúc và tính khả thi cao. Đồng thời định hướng quy hoạch thành hai phân khu với vùng lõi là kiến trúc văn hóa tâm linh và vùng khai thác cảnh quan, phát triển dịch vụ, xây dựng Đá Chồng trở thành một trung tâm tín ngưỡng, tôn giáo và du lịch tâm linh. Hồ nước cần được cải tạo lại để vừa tạo cảnh quan vừa là nơi dự trữ nước sạch phục vụ sinh hoạt cho toàn bộ quần thể di tích Ngọa Vân...
Tham gia tại đây, các nhà khoa học, các đơn vị quản lý đã đóng góp nhiều ý kiến nhằm làm rõ hơn giá trị, đồng thời làm tốt hơn công tác bảo tồn và phát huy giá trị các di tích nhà Trần tại Đông Triều.
Phan Hằng
Liên kết website
Ý kiến ()