"Vùng mỏ, con người và lịch sử" là tư liệu quý về Vùng mỏ một thời hào hùng

Vừa qua, Nghệ sĩ Vùng mỏ Đặng Huỳnh Thái, tác giả kịch bản văn học của bộ phim “Vùng mỏ, con người và lịch sử”, thay mặt cho ê-kíp thực hiện đã tặng bộ phim này cho tỉnh Quảng Ninh. Bộ phim đã giới thiệu nhiều hình ảnh xúc động, gương chiến đấu, lao động, sản xuất dựng xây Vùng mỏ và sự hiện diện của nhiều nhân vật lịch sử. Nhân dịp này, phóng viên Báo Quảng Ninh đã có cuộc trò chuyện với Nghệ sĩ Vùng mỏ Đặng Huỳnh Thái (ảnh) xoay quanh nội dung bộ phim.

Nghệ sĩ Vùng mỏ Đặng Huỳnh Thái.

- Thưa Nghệ sĩ Vùng mỏ Đặng Huỳnh Thái, ông có thể cho biết vài nét về bộ phim “Vùng mỏ, con người và lịch sử”?

+ Bộ phim “Vùng mỏ, con người và lịch sử” được chúng tôi hoàn thiện năm 1985, do tôi viết kịch bản văn học, NSƯT Vũ Phạm Từ đạo diễn, quay phim là NSND Nguyễn Đăng Bảy và nghệ sĩ Phạm Phúc Đạt, âm nhạc của nhạc sĩ Cao Việt Bách. Bộ phim có thể coi như một bộ sử vắn tắt về Quảng Ninh bằng hình ảnh trong suốt một thế kỷ. Mặc dù là phim tài liệu lịch sử nhưng bộ phim được sản xuất bởi Hãng phim truyện Việt Nam. Đây là do mối quan hệ cá nhân của tôi với hãng phim nên đã thực hiện hợp đồng và cũng vì mong muốn phim làm ở đây sẽ có tính nghệ thuật nhiều hơn. Tuy nhiên, đến nay sau hơn 32 năm, hầu hết các anh cùng hợp tác với tôi đã không còn nữa. Chỉ còn tôi và anh Đạt quay phim thôi…

- Thưa ông, lúc thực hiện bộ phim này, nhóm của ông đã phải đối diện với những khó khăn gì?

+ Khó khăn thì nhiều lắm. Đấy là giai đoạn trước công cuộc đổi mới 1986, đất nước còn trong bao cấp nên đời sống công nhân rất khó khăn. Ngành Than cũng rất khó khăn. Ngược lại, được cái ai cũng có tinh thần hăng hái. Khi chúng tôi huy động, anh em đều nhiệt tình tham gia vào phim. Tư liệu hình ảnh có những cái từ xa xưa tản mát khắp nơi. Trước khi làm kịch bản, tôi đã phải đi khắp cả tỉnh để tìm lại tư liệu trong cả năm trời. Có tư liệu rồi mới về sắp xếp, biên tập lại một cách có hệ thống mới ra được kịch bản văn học. Cũng may tôi có thời gian làm báo, có nhiều mối quan hệ, có tư liệu lại có được sự ủng hộ nhiệt tình về chủ trương của các đồng chí lãnh đạo tỉnh, lãnh đạo Liên hiệp Xí nghiệp Than Hòn Gai (tiền thân của TKV bây giờ- PV) và anh em bạn hữu, đồng nghiệp nên tìm được những tư liệu rất quý. Chẳng hạn như là bản gốc của văn tự bán mỏ than cho Pháp của triều đình nhà Nguyễn. Rất vinh hạnh cho chúng tôi ngay sau khi hoàn thiện phim đã được Báo Quảng Ninh giới thiệu trang trọng coi đó là bộ phim quý…

Bộ phim gốc và những bản chuyển đổi kỹ thuật, nhân bản.

- Ý tưởng xuyên suốt khi xây dựng kịch bản cho bộ phim này là gì, thưa ông?

+ Nội dung chủ yếu có 3 phần kéo dài lịch sử một thế kỷ từ khi Pháp chiếm vùng mỏ khai thác bóc lột công nhân; phần 2 là công nhân đấu tranh dưới sự lãnh đạo của Đảng; phần ba là từ giải phóng Khu mỏ năm 1955 đến năm 1985. Nội dung bộ phim tóm lược lịch sử Quảng Ninh trong vòng một thế kỷ. Có những nhân vật như: Đồng chí Đặng Châu Tuệ, Bí thư chi bộ đầu tiên của Khu mỏ Cẩm Phả- Cửa Ông, đồng chí Hạ Bá Cang (Hoàng Quốc Việt)... và những nhân vật công nhân đã tham gia cuộc đình công năm 1936 đều xuất hiện trong phim. Chúng ta gặp lại những địa danh lịch sử, những phong cảnh cũ mà có thể hôm nay không còn nguyên hiện trạng như xưa nữa. Rồi thì những sự kiện, như: Binh đoàn Than ra trận, tàu “há mồm” chở tên lính Pháp cuối cùng rút khỏi Hòn Gai, khí thế hào hùng của ngày giải phóng Khu mỏ 25-4-1955... Lại có những cảnh mít tinh diễu binh diễu hành có đầy đủ cả xe tăng, tên lửa; cảnh tái hiện cuộc đình công năm 1936 với sự huy động những 3.000 người. Chúng tôi tặng lại cho tỉnh Quảng Ninh cũng là đưa đứa con tinh thần này trở về với nơi đã sinh thành ra nó sau 32 năm để trong kho...

- Tại sao phim lại nằm ở kho một thời gian lâu như vậy, mà không được đưa đến công chúng, thưa ông?

+ Khổ nỗi thời gian đó vì công nghệ hạn chế mà phim làm ra buộc phải chiếu rạp mới xem được. Ngành Than hình như cũng để thất lạc bộ phim này. Ngay ở hãng phim truyện bộ phim này cũng đã hỏng. Trong khi đó, gia đình và cơ quan tôi đều chịu không thể làm cách nào để chiếu đành giữ gìn bảo quản như gia bảo của mình. Mấy lần chuyển nhà nhưng người đi đâu phim đi đấy. Cứ chuyển đi là cái đầu tiên cần ôm đi là bộ phim này. Đấy là lý do bộ phim còn nguyên vẹn ở nhà tôi sau hơn 3 thập kỷ. Tôi nghĩ mình không thể giữ phim cho riêng mình được. Nếu thế thì chỉ một mình mình biết, một mình mình hay. Tôi thiết tha mong mỏi bộ phim sẽ phát huy tác dụng của nó chứ không thể để ngủ yên như hơn 30 năm qua…

- Ông đã phục chế bộ phim gốc như thế nào?

+ Tôi đã mang đến Viện Phim quốc gia Việt Nam để nhờ phục hồi và chuyển sang dạng kỹ thuật số HD nâng cấp bộ phim ở chế độ cao, tiện lợi hơn. Sau khoảng 2 tháng thì hoàn thành công việc này. Chúng tôi tặng cả bản gốc lẫn bản đã được biên tập lại đã chuyển thể để tỉnh nhà có thể sử dụng tiện lợi…

- Là đồng tác giả, ông hy vọng gì ở bộ phim này khi nó được quay trở lại với công chúng Quảng Ninh?

+ Tôi muốn bộ phim này được sống lại mạnh mẽ hơn, được công chúng biết đến nhiều hơn. Theo tôi, tỉnh nhà có thể sử dụng cho các phương tiện báo chí, truyền thông, Bảo tàng Quảng Ninh cũng như sử dụng cho các dịp lễ kỷ niệm trong thời gian tới. Riêng bảo tàng nếu phát bộ phim này sẽ rất tốt bởi hàng ngày có hàng trăm, hàng ngàn du khách đến tham quan. Khu vực trưng bày không gian khai thác mỏ của bảo tàng mà phát cái này thì tốt quá với nội dung hình ảnh rất động. Nhất là các trường đào tạo nghề mỏ mà phát cho học sinh, sinh viên thì hay quá bởi các em, các cháu sẽ được hiểu về truyền thống ngành Than, hiểu công việc làm mỏ giai đoạn trước mà yêu hơn nghề nghiệp mình đã theo đuổi…

Nghệ sĩ Vùng mỏ Đặng Huỳnh Thái chụp ảnh lưu niệm với lãnh đạo tỉnh và các sở, ngành liên quan.

- Thưa ông, lâu nay, ông có theo dõi những bộ phim tài liệu khác về đề tài Quảng Ninh không?

+ Tôi vẫn thường theo dõi và nhận ra rằng, phim về Quảng Ninh thường chỉ làm một vấn đề cụ thể nào đó. Còn bộ phim "Vùng mỏ, con người và lịch sử" làm bao quát tổng hợp trong một thời gian dài. Phim làm một vấn đề thì nhanh hơn đòi hỏi tư liệu ít hơn. Làm bao quát sẽ tốn thời gian với khối lượng tư liệu rất lớn…

- Trân trọng cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này.

Phạm Học (Thực hiện)