Tiên Yên: Bảo tồn làn điệu Soóng Cọ

Điều ấn tượng cho những ai đến với các lễ hội của người dân tộc thiểu số Sán Chỉ sinh sống trên địa bàn huyện Tiên Yên là được nghe các làn điệu Soóng Cọ. Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, điệu hát Soóng Cọ chủ yếu phổ biến ở các xã Đại Dực, Đại Thành. Mỗi dịp diễn ra lễ hội, đặc biệt là vào đầu năm mới, bà con không chỉ được tham gia các trò vui như: Đẩy gậy, kéo co, chơi cầu chinh, tung còn, làm bánh giầy, gói bánh chưng, bánh cốc mò... mà còn được hoà trong tiếng hát Soóng Cọ dập dìu đưa duyên.

Các thành viên trẻ của CLB Soóng Cọ Đại Thành trong buổi tập luyện.

Bằng nhiều cách làm cụ thể và linh hoạt, bám sát thực tế, từ năm 2011, huyện đã thực hiện Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hoá huyện Tiên Yên giai đoạn 2011-2015”. Huyện Tiên Yên đã tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tích cực tham gia bảo tồn, gìn giữ bản sắc văn hoá dân tộc, đồng thời thành lập các CLB nghệ thuật dân gian các dân tộc thiểu số và mở các lớp hát Soóng Cọ... ở các xã có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Việc gìn giữ, bảo tồn tiếng hát Soóng Cọ thời kỳ đầu phải kể đến công lao của các già làng. Ở xã Đại Dực có nghệ nhân dân gian Lỷ A Sáng, ông đã thành lập một tổ văn hoá dân gian ở xã. Các thành viên của tổ văn hoá dân gian này được ông Sáng truyền dạy chữ viết, các điệu múa đặc trưng của dân tộc, nghệ thuật điều hành, thực hành lễ cầu mùa của người Sán Chỉ và hát Soóng Cọ. Đội của ông đã đi biểu diễn văn nghệ trong các lễ hội văn hoá của xã và sang giao lưu với cả các xã bạn, tham gia cả trong lễ hội Carnaval của tỉnh. Cứ ở đâu mời là đội văn hoá dân gian đều nhiệt tình đến biểu diễn, thậm chí ở cả các buổi họp thôn. Xã Đại Thành có nghệ nhân dân gian Trần Văn Sẹc, ông cũng đã có công truyền dạy cho lớp trẻ cách hát các bài hát của dân tộc mình cho đúng làn điệu. Ông Sẹc còn có công sưu tầm các làn điệu Soóng Cọ trong đời sống của người dân huyện Tiên Yên và nhiều nơi khác trong và ngoài tỉnh và là tác giả của 30 bài hát Soóng Cọ truyền tụ trong nhân dân.

Chúng tôi đến tìm hiểu về CLB hát Soóng Cọ ở Đại Thành. Hiện nay CLB hát Soóng Cọ của xã có 22 thành viên và duy trì lịch tập hát đều đặn hàng tuần. Chị Nình Móc Chắn, Phó Chủ nhiệm CLB cho hay: “CLB của chúng tôi rất đa dạng về lứa tuổi, người trẻ nhất mới có 14 tuổi, người cao tuổi nhất hơn 50 tuổi, cứ mê hát là tham gia được. Chúng tôi có các buổi sinh hoạt hàng tuần, nếu vào mùa màng bận rộn thì ít nhất cũng có 1 buổi/tháng. Ngoài việc hát phục vụ các lễ hội hàng năm của xã, CLB chúng tôi còn đi hát giao lưu với các xã trong và ngoài huyện khi được mời”. Trong những năm gần đây, hàng năm vào dịp hè, Đại Thành và Đại Dực đều mở các lớp hát Soóng Cọ cho các em học sinh. Giáo viên là các nghệ nhân dân gian hoặc những người giỏi ca hát trong xã giảng dạy. Trường TH&THCS Đại Thành cũng tích cực vào cuộc trong việc bảo tồn tiếng hát Soóng Cọ. Đầu tháng 3-2015 CLB Soóng Cọ của liên đội trường đã được thành lập và luôn duy trì khoảng 30 em tham gia. Ngày 19-1 vừa qua, nhà trường đã phối hợp với Đoàn thanh niên xã tổ chức “Ngày hội dân tộc vùng cao” có sự tham gia của toàn thể giáo viên, học sinh nhà trường cùng phụ huynh và bà con tất cả 5 thôn, bản trong xã cũng đến chung vui cổ động. Chương trình còn có đại diện của 30 trường học trên địa bàn huyện. “Ngày hội vùng cao” diễn ra các môn thi giữa các đội trong trường như gói bánh cốc mò, giã bánh dày, kéo co, đẩy gậy... và tiếng hát Soóng Cọ cũng rất được đề cao.

Vậy là, dù trải qua những thăng trầm của cuộc sống, có những lúc tưởng như bị mai một, nhưng tiếng hát Soóng Cọ của người Sán Chỉ vùng cao Tiên Yên vẫn cứ mãi vang xa, từ sự vào cuộc tích cực của các cấp chính quyền và người dân trong công tác bảo tồn.

Công Thành