Giữ gìn "cột mốc văn hóa" nơi địa đầu

TP Móng Cái có hàng chục di tích lịch sử, văn hoá và danh lam thắng cảnh. Trong 5 năm trở lại đây, thành phố đã có nhiều nỗ lực trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị các di sản văn hoá, danh thắng. Trong đó có 5 di tích được xếp hạng cấp tỉnh, 12 công trình, địa điểm được công nhận và bổ sung vào danh mục di tích lịch sử, văn hoá tỉnh Quảng Ninh, 8 di tích đã được đầu tư kinh phí trùng tu, tôn tạo, 44 di tích được triển khai khoanh vùng, lập bia, lưu giữ tư liệu, 33 di sản văn hoá phi vật thể được kiểm kê, hoàn thiện hồ sơ lưu giữ...

Lễ rước kiệu nghênh thần tại lễ hội Đình Trà Cổ năm 2016.

Nhằm phát huy giá trị các di tích, danh thắng đóng góp tích cực vào sự phát triển nhanh, bền vững của địa phương. Lãnh đạo thành phố chỉ đạo cơ quan chuyên môn hàng năm xây dựng và triển khai thực hiện các kế hoạch chuyên đề “bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di sản văn hoá”; chỉ đạo UBND các xã, phường xây dựng và kiện toàn ban quản lý di tích cấp xã, phường. Qua đó đã có 16/17 xã, phường thành lập mô hình ban quản lý di tích. Ban quản lý di tích các cấp đẩy mạnh tuyên truyền, giúp nhân dân và khách tham quan hiểu giá trị của di tích.

Từ nguồn kinh phí tôn tạo di tích hàng năm của Nhà nước, nguồn xã hội hoá, các di tích được tôn tạo đúng quy định, đảm bảo chất lượng và giữ được kiến trúc gốc. Việc huy động các nguồn lực từ vốn Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hoá, ngân sách tỉnh và nguồn huy động xã hội hoá khác, để phục vụ công tác trùng tu, tôn tạo di tích thời gian qua đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận với hàng chục dự án trùng tu, tôn tạo, phục hồi di tích được triển khai, tổng kinh phí lên đến hàng trăm tỷ đồng. Tiêu biểu như tu bổ, tôn tạo di tích đình Trà Cổ (phường Trà Cổ) năm 2012-2013 có tổng mức đầu tư trên 22 tỷ đồng, phục dựng di tích chùa Linh Sơn (phường Hải Yên) năm 2015-2017 với tổng mức đầu tư 145 tỷ đồng. Mới đây nhất - tháng 6-2016, thành phố đã triển khai trùng tu, tôn tạo di tích chùa Xuân Lan (xã Hải Xuân) với tổng kinh phí khoảng 25 tỷ đồng, hay như phục hồi di tích chùa Vạn Ninh (xã Vạn Ninh) với tổng kinh phí gần 13 tỷ đồng.

Cùng với đó, công tác quản lý lễ hội trên địa bàn luôn được quan tâm. Các lễ hội đều được hoàn thiện hồ sơ và lưu giữ tư liệu. Công tác kiểm tra, giám sát tại các dịp lễ hội đều được thực hiện nghiêm túc. Hiện nay, thành phố quản lý, duy trì hoạt động của 16 lễ hội (gồm 6 lễ hội truyền thống và 10 lễ hội tôn giáo, tín ngưỡng). Đặc biệt, năm 2008, Móng Cái đã phục dựng thành công lễ hội đình Vạn Ninh. Từ năm 2014, nâng tầm tổ chức lễ hội đình Trà Cổ lên thành lễ hội cấp thành phố. Các lễ hội đã đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt văn hoá, tôn giáo, tín ngưỡng của nhân dân, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống, gắn kết với phát triển du lịch địa phương.

Bên cạnh đó, công tác bảo tồn, phát huy giá trị các di sản văn hoá phi vật thể cũng được quan tâm. Đến nay, trên địa bàn Móng Cái có 6 CLB văn nghệ dân gian (trong đó có 2 CLB hát nhà tơ ở thôn Nam, xã Vạn Ninh và thôn 1, xã Quảng Nghĩa; 4 CLB hát đối cổ ở thôn Trung, thôn Bắc, thôn Đông, xã Vạn Ninh và phường Ninh Dương). Thành phố có 13 cá nhân được công nhận danh hiệu “Nghệ nhân dân gian”, trong đó 3 nghệ nhân đã được Chủ tịch nước công nhận danh hiệu “Nghệ nhân Ưu tú”...

Song song với đó, thành phố luôn quan tâm đào tạo nguồn nhân lực cho công tác quản lý và phát huy giá trị di sản văn hoá, thông qua việc cử cán bộ, nhân viên tham gia các đợt tập huấn về di sản văn hoá do các ngành của tỉnh tổ chức, như: Tìm hiểu Luật Di sản văn hoá, nghiệp vụ kiểm kê di sản văn hoá phi vật thể, quản lý và tu bổ di tích... Thành phố cũng thường xuyên tổ chức các khoá đào tạo, lớp tập huấn nhằm bồi dưỡng kiến thức và nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ cho đội ngũ trực tiếp tham gia công tác quản lý nhà nước về di sản văn hoá.

Có thể nói, công tác bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hoá truyền thống của các dân tộc trên địa bàn Móng Cái đã và đang góp phần quan trọng vào việc phát triển ngành du lịch, cũng như tạo ra các “cột mốc văn hoá” bền vững nơi địa đầu biên cương của Tổ quốc.

Trung Thành