Tất cả chuyên mục
Thứ Sáu, 29/03/2024 20:55 (GMT +7)
Đi tìm những ngôi nhà sàn xưa
Chủ nhật, 15/05/2016 | 09:46:02 [GMT +7] A A
Chúng tôi lên thôn Nặm Mìn, xã Hà Lâu (Tiên Yên) để tìm đến những ngôi nhà sàn của đồng bào dân tộc Tày ở đây còn sót lại. Từ trên lưng núi, chúng tôi thấy thấp thoáng trong lùm cây một nếp nhà sàn.
Ngôi nhà sàn của cụ Vi Khánh tại thôn Hua Cầu, xã Phong Dụ (Tiên Yên). |
Chủ nhân ngôi nhà sàn là cụ Lý Xuân Quảng (cụ Quảng nay đã không còn nữa), người con trưởng của cụ là ông Lý Ngọc Phương năm nay đã bước vào tuổi bảy mươi ngậm ngùi nói với chúng tôi: Cha tôi làm ngôi nhà này vào những năm sáu mươi của thế kỷ trước. Ngôi nhà chứa đựng biết bao kỷ niệm của gia đình. Trước khi qua đời ở tuổi ngót trăm, cha tôi trăng trối lại: "Cho dù thế nào cũng phải gắng giữ lại ngôi nhà này. Nhà sàn của dân tộc Tày mình bây giờ không còn được mấy cái nữa, lớp cháu con sau này sẽ chẳng thể nào hiểu được người Tày xưa sống trong những ngôi nhà sàn như thế nào...". Thế nhưng bây giờ cuộc sống gia đình tôi khó khăn, ngôi nhà đã xuống cấp nhiều lắm, không biết đổ sập lúc nào, việc giữ lại ngôi nhà đâu phải là dễ dàng gì...
Những hiện vật xưa còn sót lại. |
Mái ngói âm dương đậm màu thời gian. Bức tường trình bằng đất mấy chục năm gội trong nắng mưa lở bong loang lổ vậy mà vẫn còn đứng vững. Móng nhà xây bằng đá suối. Cầu thang lên sàn cũng đã hỏng khiến chúng tôi không thể lên sàn được, ngước nhìn lên thấy còn nguyên đó những chiếc bồ đựng thóc, đựng ngô đan bằng tre nứa. Sàn phơi thóc, phơi ngô bây giờ đã mục nát nghiêng ngả. Đi vòng quanh ngôi nhà tôi như thấy cả một kho tàng của quá khứ mà bây giờ ít nơi còn lưu giữ. Chiếc cối xay thóc, cối giã gạo nằm lẫn trong cỏ cây... Tôi hiểu nỗi lòng ông Lý Ngọc Phương lắm, ông muốn làm theo lời cha dặn nhưng lực bất tòng tâm...
Ngôi nhà sàn của cụ Lý Xuân Quảng tại thôn Nặm Mìn, xã Hà Lâu (Tiên Yên). |
Rời ngôi nhà ông Lý Ngọc Phương, chúng tôi lại ngược đường lên thôn Hua Cầu, xã Phong Dụ. Anh cán bộ xã đưa chúng tôi đến nhà sàn của cụ Vi Khánh. Đây cũng là một ngôi nhà sàn khá độc đáo của đồng bào Tày ở Tiên Yên. Rất tiếc là chúng tôi không gặp được chủ nhân của ngôi nhà vì cụ Khánh đi vắng nên chúng tôi không tìm hiểu được ngôi nhà này đã được xây dựng từ bao giờ. Chỉ thấy, tường nhà được xây bằng đá suối, chất liên kết là đất sét và vôi không có lớp vữa trát ngoài. Nhà có mười sáu cột bằng gỗ lim, sàn lát gỗ. Trong nhà vẫn còn nguyên đó từ ban thờ, bếp lửa, gác bếp, giàn đựng đồ, phòng con dâu, con gái, chiếc nôi tre... Mặc dù cụ Vi Khánh không có ở nhà nhưng vợ chồng cậu con út của cụ vẫn thường xuyên lên nhà nhóm lửa. Tôi hiểu ngôi nhà có lửa, có khói là còn có cuộc sống trong đó. Lửa khói sẽ làm ngôi nhà tồn tại, cây cột, cái mộng gỗ, cái rui, cái mè, viên ngói âm dương... đều "ngửi" hơi khói mà tồn tại với thời gian. Với người Tày ngôi nhà tắt lửa sẽ là "ngôi nhà chết", sẽ đi vào lạnh giá và hoang phế...
Chiếc nôi tre đã gắn bó với bao thế hệ người Tày. |
Bếp lửa vẫn luôn sưởi ấm cho ngôi nhà xưa cũ. |
Thiết nghĩ, bản sắc mỗi dân tộc, hồn cốt của mỗi dân tộc còn nằm trong những nếp nhà cùng với trang phục và tiếng nói của dân tộc mình. Sẽ không bao lâu nữa những nếp nhà sàn xưa của đồng bào dân tộc Tày ở Tiên Yên sẽ đi vào quên lãng, sẽ chỉ còn trong tâm tưởng của lớp người già, nếu như những công trình ấy không được quan tâm của Nhà nước, của địa phương như người ta đang quan tâm bảo tồn những khu phố cổ ở Hội An hay Hà Nội... Nếu không nghĩ đến điều đó thì rồi đây khi ngộ ra rằng những ngôi nhà sàn xưa, những bộ trang phục xưa sẽ góp phần không nhỏ cho sự phát triển du lịch của quê hương thì e đã muộn rồi.
Đoàn Đức Chính - Cấn Đình Loan (CTV)
Liên kết website
Ý kiến ()