"Tranh thủ sớm ý kiến chuyên gia ICOMOS về việc lập hồ sơ Di sản thế giới đối với Quần thể DT-DT Yên Tử"

Trung tuần tháng 6 vừa qua, Quảng Ninh đã tổ chức Hội thảo khoa học lần 1 “Nhận diện giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử”. Qua đó, khẳng định, làm rõ những giá trị nổi bật toàn cầu, đồng thời đề xuất việc lựa chọn các tiêu chí phù hợp, ranh giới di sản để lập hồ sơ trình UNESCO đề nghị công nhận Quần thể di tích - danh thắng (DT-DT) Yên Tử là Di sản thế giới. Lần này, Quảng Ninh và các tỉnh nằm trong khu vực di sản tổ chức hội thảo cùng tên vào ngày 18-8. Để bạn đọc có cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề này, phóng viên Báo Quảng Ninh đã có cuộc trò chuyện cùng ông Nguyễn Mạnh Hà, Phó Giám đốc Sở VH,TT&DL trước thềm Hội thảo.

GS Hea Un Rii (thứ ba, trái sang), Chủ tịch Tổ chức ICOMOS Hàn Quốc cùng đoàn cán bộ khảo sát thực địa tại Yên Tử, ngày 14-8-2015. Ảnh: Nguyễn Trung Hà (CTV)

- Với Hội thảo lần 1 và sau hội thảo cho đến nay, 3 tỉnh nằm trong khu vực di sản là Quảng Ninh, Hải Dương, Bắc Giang đã đạt được những kết quả nào đáng chú ý phục vụ cho việc lập hồ sơ đề cử Di sản thế giới cho Quần thể DT-DT Yên Tử, thưa ông?

+ Tại hội thảo lần 1, ý kiến của các nhà khoa học tập trung vào việc lựa chọn 4 tiêu chí về văn hoá, gồm các tiêu chí II, III, V, VI để lập hồ sơ. Các nhà khoa học cũng đồng thời xem xét việc chọn 6 điểm thuộc địa bàn 3 tỉnh, gồm: Bạch Đằng, Yên Tử, Ngoạ Vân của Quảng Ninh, Côn Sơn, Kiếp Bạc của Hải Dương và Vĩnh Nghiêm của Bắc Giang đưa vào phạm vi lập hồ sơ di sản đề cử.

Sau hội thảo, đại diện lãnh đạo 3 tỉnh đã ngồi lại cùng họp bàn, quyết tâm đồng hành trong việc lập hồ sơ di sản đề cử, thống nhất về các tiêu chí, ranh giới di sản đề cử. Trung tuần tháng 7 vừa qua, cuộc họp của Bộ VH,TT&DL do Thứ trưởng Đặng Thị Bích Liên chủ trì về việc triển khai xây dựng hồ sơ đề cử Quần thể DT-DT Yên Tử là Di sản thế giới đã giao cho 3 tỉnh, trong đó giao Quảng Ninh chủ trì trong cuộc làm việc với GS Hea Un Rii, Chủ tịch Tổ chức ICOMOS Hàn Quốc, chuyên gia được tổ chức ICOMOS (Hội đồng quốc tế về Di tích và Di chỉ) của UNESCO cử đến Việt Nam hỗ trợ thực hiện giai đoạn I của Quy trình tập trung - Upstream Process, đối với hồ sơ này trong tháng 8.

- Ông có thể nói rõ hơn về “Quy trình tập trung - Upstream Process” liên quan tới việc tổ chức Hội thảo lần này như thế nào không?

+ Hiện nay, quy trình xây dựng hồ sơ Di sản thế giới có sự thay đổi so với trước đây. Theo đó, các tổ chức như IUCN (đối với các di sản thiên nhiên) và ICOMOS (đối với các di sản văn hoá) sẽ cử chuyên gia đến thẩm định bước đầu ngay từ trước khi các nước có di sản lập hồ sơ. Như vậy, GS Hea Un Rii được ICOMOS cử đến khảo sát thực địa tại các khu vực di sản đề cử của 3 tỉnh; gặp gỡ, trao đổi với cộng đồng dân cư địa phương và doanh nghiệp đầu tư khai thác hoạt động du lịch tại nơi có di sản đề cử trong những ngày qua là nhằm mục tiêu này. Đó là thẩm định bước đầu về giá trị nổi bật toàn cầu, về tính xác thực, tính toàn vẹn của Quần thể DT-DT Yên Tử, từ đó xác định về tính khả thi của di sản dự kiến đề cử. Căn cứ vào đó, chúng ta mới quyết định có tiếp tục lập hồ sơ di sản đề cử hay không.

Theo quy định thì trong vòng 7 tuần sau khi khảo sát thực địa tại di sản, chuyên gia ICOMOS sẽ có báo cáo chính thức về việc này. Do đó, khi 3 tỉnh tiến hành hội thảo sau chuyến đi khảo sát thực địa của chuyên gia ICOMOS cũng là tranh thủ sớm ý kiến của chuyên gia về việc tiến hành lập hồ sơ di sản thế giới đối với Quần thể DT-DT Yên Tử. Thêm nữa, sau này nếu di sản được đánh giá là khả thi khi đề cử Di sản thế giới thì sự tham vấn sớm của GS Hea Un Rii là rất quan trọng. Bởi lẽ tổ chức ICOMOS là cơ quan tư vấn về di sản văn hoá của UNESCO. Trong quá trình đề cử di sản văn hoá tới Uỷ ban Di sản thế giới thì một hồ sơ đề cử nhất định phải qua khâu thẩm định của tổ chức này, tập trung vào 2 nội dung cơ bản: Các giá trị nổi bật toàn cầu của di sản và những hoạt động để đảm bảo sự toàn vẹn của di sản. Do đó, Hội thảo lần này sẽ giúp Quảng Ninh và Hải Dương, Bắc Giang có cơ hội tham vấn ý kiến chuyên gia ICOMOS trong việc đánh giá, xác định giá trị Quần thể DT-DT Yên Tử trên địa bàn 3 tỉnh; xác định chính xác hơn các điểm di sản đề cử và tiêu chí phù hợp để xây dựng hồ sơ di sản đề cử, nếu có cơ hội.

- Thưa ông, khi phạm vi di sản mở rộng ra liên tỉnh, nhiều ý kiến khá quan ngại cho tiến trình lập hồ sơ di sản đề cử đảm bảo chất lượng khi mà thời gian yêu cầu nộp hồ sơ đến Trung tâm Di sản thế giới UNESCO là tháng 9-2015 đã rất gần..?

+ Cả 3 tỉnh trong khu vực di sản đề cử nay đều thể hiện quyết tâm chính trị cao trong việc đồng hành xây dựng hồ sơ di sản. Tuy vậy, như trên đã nói, có hay không việc tiếp tục lập hồ sơ Di sản thế giới đối với Quần thể DT-DT Yên Tử còn tuỳ thuộc vào đánh giá của chuyên gia ICOMOS. Chuyến khảo sát thực địa giờ mới tiến hành được, do vậy việc nộp hồ sơ ban đầu đến Trung tâm Di sản thế giới UNESCO vào tháng 9 tới như dự kiến trước kia là không kịp.

Do đó, nếu Quần thể DT-DT Yên Tử được chuyên gia ICOMOS đánh giá cao đối với cơ hội sở hữu danh hiệu Di sản thế giới thì các địa phương sẽ tiến hành xây dựng và nộp hồ sơ trong thời gian sớm nhất có thể.

- Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện!

Phan Hằng (thực hiện)