Nhà điêu khắc Kiều Sỹ Khuê: "Còn sức, tôi còn tiếp tục sáng tác nhiều bức tượng nữa về Bác Hồ..."

Nhà điêu khắc Kiều Sỹ Khuê được nhiều người biết đến với một số mẫu tượng đẹp về các nhân vật lịch sử, danh nhân, lãnh tụ, đặc biệt là tượng chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh. Theo nhiều người đánh giá, tượng chân dung Bác Hồ do nhà điêu khắc Kiều Sỹ Khuê xây dựng đã thể hiện rõ nét tinh thần của Bác, đảm bảo bố cục và nghệ thuật cao...

Nhân nói về câu chuyện tạc tượng Bác Hồ, nhà điêu khắc Kiều Sỹ Khuê kể:

+ Tôi vừa có tác phẩm về Bác Hồ được chọn vào triển lãm mỹ thuật “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” ở Nghệ An. Đây là bức tượng bán thân có chiều cao 86,5cm, bằng chất liệu composite. Hiện nay, bức tượng này tôi chưa có khuôn, mới có bản gốc cũng đã có một số cơ quan đến đặt mua. Tôi cũng chưa có thời gian và điều kiện để nhân bản…

- Thưa ông, tạc tượng chân dung một người bình thường đã khó. Tạc chân dung một lãnh tụ như Chủ tịch Hồ Chí Minh càng khó hơn. Vậy theo ông cái khó nhất ở đây nằm ở chỗ nào?

+ Theo tôi, cái khó nhất là ở chỗ Bác Hồ không có ảnh cố định về một thời kỳ. Không thể sử dụng ảnh của thời kỳ này để dùng tạc tượng cho thời kỳ khác được. Thêm nữa, mỗi người chụp chân dung Bác lại nhìn ở những góc độ khác nhau. Mình phải tổng hợp phải chọn ảnh tư liệu để hình dung ra Bác Hồ ở mỗi thời kỳ. Thú thực là tư liệu không bao giờ đầy đủ cả nên tôi luôn luôn phải hình dung. Cái cốt yếu nhất là phải toát lên cái tinh thần Hồ Chí Minh. Chân dung trước hết vẫn phải là tinh thần…

- Theo góc nhìn của riêng ông, cái tinh thần Hồ Chí Minh là gì?

+ Theo tôi, đó là một con người nhân hậu, sáng suốt. Tôi cảm thấy sự cởi mở gần gũi ân tình nhân hoà với mọi người ở Bác. Từ cái nhìn, ánh mắt nụ cười, chòm râu đều toát ra cái đôn hậu. Tôi hình dung Bác lúc nào cũng đẹp…

Nhà điêu khắc Kiều Sỹ Khuê luôn duy trì và nuôi dưỡng cảm xúc sáng tạo mỗi khi tạc tượng Bác Hồ.

- Để làm toát lên cái thần đó, ông nhấn mạnh vào những điểm nào?

+ Tôi nhấn mạnh đến vầng trán cao rộng của Người. Từ vầng trán đến đôi mắt và khoé miệng. Về cấu trúc con người, dáng vóc, nhất là gương mặt Bác thì đã là một sự hoàn thiện, rất đẹp rồi. Hoạ sĩ, nhà điêu khắc không cần phải cách điệu gì nữa cả. Hãy cứ diễn tả cái thần sắc, cái tạo hình về khối về đường nét đã là một tác phẩm nghệ thuật rồi. Bản thân tạo hình chân dung Bác tự thân đã rất đẹp. Mình chưa đủ sức để cách điệu Bác. Và nói thật, dù có cách điệu đến mấy đi chăng nữa cũng không thể nào đẹp bằng con người thực của Bác…

- Trở lại vấn đề tư liệu như trên ông vừa đề cập, có lẽ với những nhà điêu khắc được trực tiếp gặp Bác, việc làm tượng sẽ đỡ vất vả hơn chăng?

+ Tôi nghĩ không hẳn như thế. Đó là năng lực của mỗi người. Không phải ai gặp Bác cũng có tượng đẹp về Bác. Điều này phụ thuộc vào rung động, cảm xúc của mỗi người về lãnh tụ Hồ Chí Minh. Từ những rung động ấy chuyển hoá vào ngòi bút, bàn tay tài năng gửi vào thành những đường nét hình khối thì mới mong có được những tác phẩm đẹp…

- Thưa ông, những ngày đầu tiên khi làm tượng Bác Hồ ông cũng xuất phát từ cảm xúc đó chứ ạ?

+ Tất nhiên rồi. Thời ấy tôi còn là sinh viên, không có ai đặt hàng tôi như bây giờ đâu. Còn nhớ, khi Bác mất, tôi đang học năm thứ 3 Đại học Mỹ thuật Việt Nam (nay là Trường Đại học Mỹ thuật Hà Nội). Lúc đó, ai ai cũng xúc động thương tiếc Bác Hồ. Còn tôi lao vào sáng tác bức tượng chân dung Bác Hồ đầu tiên. Nói thật là chưa ưng ý, nên quyết định dựng bức thứ hai. May sao, bức thứ hai đã được nhiều giảng viên trong trường đánh giá là xuất sắc và đã được Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm chọn mua làm mẫu cho việc xây dựng bộ tượng chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh để đặt tại các hội trường theo một quy định thống nhất trong toàn quốc. Mẫu tượng chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh được xây dựng với 5 kích thước khác nhau: 80cm, 100cm, 120cm, 140cm, 160cm để gửi cho tất cả các tỉnh, thành...

- Thưa ông, đến giờ ông đã có bao nhiêu mẫu tượng về Bác Hồ?

+ Sau bức tượng đó, tôi còn sáng tác nhiều tác phẩm khác về Bác với kích thước lớn hơn, hoành tráng hơn. Đến giờ, tượng về Bác Hồ tôi có khoảng hơn hai chục bức với kích thước lớn nhỏ khác nhau. Nói thực là đến tận bây giờ tôi vẫn chưa làm tượng Bác Hồ theo đơn đặt hàng. Tất cả các tượng mẫu tôi đều sáng tác theo những rung động, cảm xúc của mình. Ai thấy đẹp thấy thích mẫu nào thì đến chỗ tôi chọn mua và có thể thu gọn hay phóng to tuỳ theo kích thước. Gần đây nhất, người ta đến yêu cầu tôi phóng to hơn nữa bức tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được chọn làm mẫu chuẩn. Đấy cũng có thể hiểu gần như là đặt hàng. Việc này không hay lắm vì mình lại phải đi sao chép chính tác phẩm của mình, lặp lại chính mình. Tôi sẽ cố gắng dù có đặt hàng vẫn làm theo cảm xúc...

- Cảm xúc đó trong ông vẫn luôn được nuôi dưỡng chứ ạ?

+ Lúc nào tôi cũng rung động khi làm tượng về Bác Hồ. Cũng bởi luôn tìm được cảm xúc nên tôi luôn muốn sáng tác mẫu tượng mới chứ không muốn lặp lại chính mình…

- Thưa ông, để không lặp lại chính mình, ông sẽ sáng tác những mẫu tượng về Bác Hồ như thế nào trong thời gian tới đây?

+ Trước kia tôi làm ngẫu hứng. Giờ đây, tôi đang có ý tưởng làm chân dung Bác Hồ qua các giai đoạn lịch sử. Tôi đi sâu vào khai thác chân dung của Người qua các giai đoạn như: Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước, Bác ở chiến khu Việt Bắc, Bác Hồ trong chiến thắng Điện Biên Phủ, những giây phút cuối đời của Bác Hồ v.v.. Chỉ e rằng… sức khoẻ tôi cũng không được tốt như trước nữa. Nhiều người đến đặt tượng, mình nhận vào rồi mà vẫn chưa có thời gian để làm. Không biết nhiều việc thế có đủ sức để làm không…

- Trong các mẫu tượng mà ông dự định làm chắc hẳn có tượng Bác Hồ ở Quảng Ninh chứ ạ?

+ Có chứ. Tôi muốn làm tượng Bác Hồ dựa vào tư liệu hình ảnh Bác về thăm nhân dân Quảng Ninh Tết Ất Tỵ 1965, nói chuyện tại Trường Cấp ba Hòn Gai. Nói thực là tôi ấp ủ ý định này từ lâu rồi nhưng vẫn chưa làm được. Điều đó làm tôi canh cánh mãi trong lòng. Làm được bức tượng Bác Hồ với nhân dân các dân tộc Quảng Ninh thì tốt lắm đấy. Chỉ sợ sức mình không kham nổi. Anh biết rồi đấy làm cái công việc như tôi khó mà tìm được một người phụ giúp. Tất cả mọi việc mình phải làm trực tiếp từ đầu đến cuối nên mất rất nhiều thời gian. Bởi vậy, ý tưởng thì có, muốn làm thì muốn lắm nhưng chưa biết lúc nào sẽ hoàn thành…

- Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này! Chúc ông có nhiều sức khoẻ và thời gian để dựng được những mẫu tượng đẹp hơn nữa.

Phạm Học (thực hiện)