"Hội chứng đám đông"

Anh tôi có người bạn nước ngoài tên là May. Chị May đã sống, làm việc nhiều năm ở Việt Nam. Có lần, chị bày tỏ: “Khi mới ở Việt Nam, mỗi lần đến một nơi nào đó để làm việc, tôi thấy nhiều người nhìn mình, có người còn chỉ trỏ, bàn luận gì đó, có người thì giơ tay chào rồi cười khúc khích với nhóm bạn bên cạnh. Thậm chí ở một số nơi, nhiều người xúm lại nhìn tôi như nhìn người ngoài hành tinh. Ban đầu, tôi thấy hơi lạ, có lúc thấy rất xấu hổ. Nhưng sau này, tôi cũng quen, đôi khi còn coi đó là tình cảm quý mến của người bản xứ dành cho người nước ngoài như tôi”. Bây giờ, điều chị May thấy lạ nhất không phải là khi ra đường có một số người nhìn chị, mà là khi có bất kỳ việc lớn nhỏ gì xảy ra đều có rất nhiều người tập trung nhìn ngó, bình phẩm...

Ảnh minh hoạ

Nghe chị May kể chuyện, tôi chợt nhớ những cảnh mình từng nhìn thấy trực tiếp hoặc qua ti vi: Công an bắt trộm, cháy nhà, tai nạn giao thông, trộm chó, tự tử, bắt cóc con tin..., hầu như vụ việc nào cũng thấy dân mình đổ ra xem rất đông. Chắc nhiều người không xa lạ gì với cảnh một vụ va quệt, tai nạn giao thông vừa xảy ra thì đã có rất nhiều phương tiện dừng lại hoặc di chuyển thật chậm qua đó, cốt sao để nhìn thấy tận mắt cảnh tai nạn rồi mới đi tiếp. Còn người dừng hẳn lại để giúp đỡ các nạn nhân, bảo vệ tài sản, đưa người đi bệnh viện thì rất ít. Đấy là chưa kể, có những kẻ xấu, lợi dụng người ta gặp nạn để trộm đồ. Có những vụ cháy nhà được đưa lên ti vi, trong đó có câu bình luận của phóng viên: “Do lửa lan rộng, đường chật hẹp, lại thêm nhiều người tụ tập đến xem, khiến công tác chữa cháy gặp khó khăn...”. Không chỉ những việc bất thường, có rất nhiều việc bình thường cũng thu hút sự tò mò, tập trung của đám đông người. Như chuyện nhiều người xô đẩy, chen chúc để nhận một suất ăn miễn phí tại một nhà hàng ở Hà Nội mà báo chí đăng tải cách đây không lâu, cũng là minh chứng rất rõ về “hội chứng đám đông” mà nhiều người mắc phải.

Một tập thể, nhóm người hay một đám đông có hành động tốt đẹp, có sức lan toả thì rất đáng trân trọng. Nhưng có những đám đông tụ tập một cách vô thức, a dua, chỉ để thoả chí tò mò khiến giao thông ùn tắc, mất trật tự, gây trở ngại cho các cơ quan chức năng làm nhiệm vụ, thậm chí gây mất an toàn, nguy hại cho tính mạng của chính họ, thì thật đáng trách. Hệ lụy từ “hội chứng đám đông” đôi khi khiến cho nhiều người không làm chủ được mình, dẫn đến hành vi xấu hoặc phạm pháp, như “hôi của”, tham gia vào biểu tình, gây rối trật tự hay đánh người, tiếp tay cho tội phạm v.v.. Thiết nghĩ, mỗi người nên làm chủ hành vi của mình trước mỗi sự việc xảy ra. Trong một đám đông, nếu có thể giúp ích được việc gì đó thì nên làm, còn không, đừng khiến mình trở thành những người chỉ biết a dua...

Hoàng Nhi