Cần xem xét trùng tu di tích đình Đồng Cốc

Đình Đồng Cốc (phường Nam Hoà, TX Quảng Yên) có quy mô khá khiêm tốn, nằm sát cánh đồng thôn Đồng Cốc, nép mình dưới tán cây đa lớn, rễ buông rủ thành từng chùm xuống sát sân đình. Đình trông ra ngay phía trước là công trình đền Trung Cốc, nơi thờ 2 vị anh hùng của dân tộc là Trần Hưng Đạo và Phạm Ngũ Lão, nằm trong quần thể di tích quốc gia đặc biệt chiến thắng Bạch Đằng 1288.

Tuy nằm gần nhau nhưng đền Trung Cốc được xây dựng nhằm lưu niệm sự kiện lịch sử chiến thắng Bạch Đằng còn đình Đồng Cốc có lịch sử hình thành gắn liền với việc khai hoang phục hoá, lập làng của người xưa. Theo văn bia “Kỷ niệm công đức bi ký” ở đình Cốc, năm Gia Long thứ 6 (1807), các chức sắc của xã Phong Lưu họp ở đình La, thấy xứ Tây Nam Lưu hoang phế bèn cử thôn Phong Cốc lên đắp đê khai khẩn vùng này. 3 năm sau, việc khai khẩn hoàn thành, từ đó xứ này có tên là Đồng Cốc, người dân lên đó lập làng gọi tên là thôn Đồng Cốc. Vào khoảng những năm từ 1809 đến 1820, người dân thôn Đồng Cốc lập đình thờ các vị Tiên Công khai sáng đồng điền phụ khẩn, thổ thần bản địa, thổ thần Long mạch, thổ công bản thổ (Đức chúa bản thổ). Ngoài ra, đình còn thờ đức Thành hoàng bản thổ Trần Huệ đại vương, người mà theo truyền thuyết và nhân dân địa phương truyền tụng là vị tướng thời Trần tham gia đánh trận Bạch Đằng năm 1288. Minh chứng thêm cho điều này, trong đình hiện vẫn còn lưu giữ các câu đối ghi lại sự kiện thôn Đồng Cốc có Bãi cọc đồng Má Ngựa, Bãi cọc đồng Vạn Muối là những di tích liên quan đến chiến thắng Bạch Đằng giang lịch sử...

Đình Đồng Cốc hiện nay đã xuống cấp sau đợt trùng tu năm 1928. Ảnh: Ngô Đình Dũng (CTV)

Theo một số cụ cao niên trong thôn kể lại, tháng 8 năm Mậu Thìn (1928), đình Đồng Cốc được trùng tu như ngày nay với kiến trúc khá đơn giản, xây bằng gạch, mái lợp ngói đỏ, trên nóc có đắp hình lưỡng long chầu nhật. Hiện nay, trong đình còn giữ được 4 bức đại tự; 3 đôi câu đối; 3 khám thờ, trong đó một khám thờ có bài vị thờ Tiên Công, một thờ tượng Trần Huệ đại vương và một tượng Đức chúa bản thổ; 3 ngai thờ, trong đó một ngai thờ bài vị thổ thần Long mạch, 1 ngai thờ bài vị thần bản thổ và 1 ngai thờ cổ với bài vị thờ bản đình tả hữu linh quan. Hàng năm, người dân nơi đây vẫn tổ chức lễ hội đại kỳ phước và thực hiện nghi lễ cúng tế Tiên Công cùng các vị thần được thờ trong đình. Lễ hội được tổ chức vào ngày 20 tháng Giêng Âm lịch hàng năm là những nét văn hoá truyền thống, mang đậm bản sắc làng quê vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Trải qua thời gian gần một thế kỷ, công trình với nếp cổ rêu phong thâm trầm vẫn nằm đó giữa xóm làng dân cư đã đông đúc, trù phú hơn xưa nhưng dấu hiệu xuống cấp cũng bắt đầu lộ rõ. Qua khảo sát cho thấy, mái đình đã dột một số chỗ, nền sân cũng bị sụt lún nhiều. Xin nói thêm là vào đầu tháng 10 vừa qua, đền Trung Cốc sau quá trình xuống cấp, được nhà nước đầu tư gần 15 tỷ đồng trùng tu nay đã hoàn thiện, tổ chức khánh thành trong niềm vui của người dân địa phương và du khách gần xa. Ngôi đền mới được dựng chủ yếu bằng gỗ lim khang trang, to đẹp. Nhưng cũng vì vậy mà ngôi đình Cốc vốn nằm sát bên như càng thêm nhỏ bé, tồi tàn hơn; trong tầm mắt của du khách trên đoạn đường vào đền Trung Cốc sẽ có ngay so sánh về sự thiếu cân xứng. Tất nhiên, không thể so sánh giá trị cũng như mức độ đầu tư cho một di tích đã xếp hạng quốc gia đặc biệt như đền Trung Cốc với một công trình mới chỉ được kiểm kê, nằm trong danh mục di tích của tỉnh như đình Cốc. Nhưng thiết nghĩ, tỉnh cũng như địa phương nên quan tâm để có sự huy động đầu tư tu bổ, tôn tạo lại công trình đình Đồng Cốc. Đây không chỉ là góp phần bảo tồn một di sản của cha ông mà còn tạo ra một tổng thể các công trình văn hoá cổ khang trang, thu hút du khách gần xa về thăm viếng đảm bảo giá trị mỹ quan, góp phần phát triển loại hình du lịch văn hoá tâm linh của địa phương sau này.

Ngọc Mai