2011 - Năm “được mùa” của hoạt động văn hóa

Còn gần một tháng nữa thì năm 2011 mới kết thúc, nhưng nhìn lại quá trình gần một năm qua có thể khẳng định lĩnh vực văn hoá của Quảng Ninh đã có những thành công rất đáng khích lệ. Thành công này đồng đều trên tất cả các mặt: Công tác quản lý văn hoá, bảo tồn, phát huy các giá trị di sản, tổ chức các lễ hội, sự kiện văn hoá...

Thành công đáng khích lệ

Một trong những điểm nhấn quan trọng năm qua đó là công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích đã ngày càng thu hút sự quan tâm chỉ đạo của các cấp, các ngành, các địa phương và sự chung sức của toàn xã hội. Nhiều di tích được đầu tư tu bổ, tôn tạo từ chương trình mục tiêu Quốc gia, từ ngân sách tỉnh và nguồn xã hội hoá của các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân đã đóng góp tích cực vào việc nâng cao đời sống văn hoá tinh thần và tín ngưỡng của nhân dân trong tỉnh. Tiêu biểu như: Đền Xã Tắc (Móng Cái), đình Lục Nà (Bình Liêu), đình làng Dạ (Ba Chẽ), đền thờ vua Lý Anh Tông, nghè thờ Trần Khánh Dư, chùa Cái Bầu (Vân Đồn) và một số hạng mục công trình tại Khu di tích lịch sử và danh thắng Yên Tử... Đặc biệt, trong năm qua, Quảng Ninh đã hoàn thành quy hoạch tổng thể 3 khu di tích trọng điểm là khu di tích nhà Trần tại Đông Triều, khu di tích lịch sử - danh thắng Yên Tử, khu di tích chiến thắng Bạch Đằng năm 1288, hiện nay đang đưa lên trình Chính phủ phê duyệt. Đây là hành lang pháp lý có ý nghĩa rất quan trọng nhằm bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị các khu di tích này.
Quảng Ninh hiện đã hoàn thành việc kiểm kê và công bố danh mục 626 di tích lịch sử văn hoá và danh thắng trên địa bàn tỉnh. Cùng với đó thì việc đo đạc bản đồ, cắm mốc khoanh vùng bảo vệ các di tích đã được xếp hạng cấp quốc gia và cấp tỉnh, lập quy hoạch tổng thể hệ thống di tích trên địa bàn tỉnh cũng đang được triển khai nhằm ngăn ngừa các hiện tượng xâm phạm di tích. Hệ thống các di sản văn hoá phi vật thể cũng đang được triển khai kiểm kê và lập hồ sơ khoa học theo chỉ đạo của Bộ Văn hoá, - Thể thao và Du lịch. Loại hình lễ hội truyền thống đã được ưu tiên kiểm kê trước và bước đầu hoàn thành với tổng số 64 lễ hội, các loại hình văn hoá phi vật thể khác sẽ lần lượt được kiểm kê trong hai năm tới đây. Trong số các loại hình văn hoá phi vật thể này thì Quảng Ninh hiện cũng bắt đầu triển khai kế hoạch sưu tầm, bảo tồn tục hát nhà tơ, hát cửa đình tại một số địa phương trong tỉnh.

Khu di tích lịch sử - danh thắng Yên Tử hiện đã hoàn thiện hồ sơ quy hoạch tổng thể trình Chính phủ phê duyệt. Trong ảnh: Vườn tháp Yên Tử.

Nhắc đến các hoạt động văn hoá của năm không thể quên thành công trong việc tổ chức các lễ hội. Năm 2011, trên địa bàn toàn tỉnh có 67 lễ hội được tổ chức thì các địa phương đã chủ động thành lập ban tổ chức lễ hội, giám sát điều hành nội dung lễ hội và quản lý các hoạt động diễn ra trong khuôn viên lễ hội. Từ đây, các lễ hội đã được tổ chức lành mạnh, văn minh để lại ấn tượng tốt đẹp cho du khách gần xa, thu hút hàng triệu lượt du khách đến tham quan vãn cảnh, đặc biệt là các lễ hội Yên Tử, Tiên Công, đền Cửa Ông, chùa Cái Bầu, chùa Long Tiên v.v.. Một sự kiện cho thấy sự vững vàng của Quảng Ninh trong việc đăng cai tổ chức các sự kiện văn hoá lớn đó là Liên hoan Sân khấu hài toàn quốc khu vực phía Bắc lần thứ nhất được tổ chức tại TP Hạ Long, thu hút sự tham gia của 20 đoàn nghệ thuật với 50 tiết mục hài. Tại Liên hoan này, các nghệ sĩ của Quảng Ninh đã tham gia và đoạt 4 huy chương Vàng và 6 huy chương Bạc.

Văn hoá cơ sở được quan tâm

Bên cạnh đó, một điểm nhấn đáng kể nữa là phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá khu dân cư trên địa bàn toàn tỉnh bước vào năm 2011 được đẩy mạnh gắn liền với cuộc vận động xây dựng nông thôn mới. Tính đến nay, đã có 64,3% số làng, bản, thôn, 83% số gia đình đạt chuẩn văn hoá. Toàn tỉnh đã xây dựng mới được 442 nhà văn hoá, nâng cấp sửa chữa được 127 nhà văn hoá thôn, khu, làng bản, trong đó có 320 nhà văn hoá thôn, làng, bản và 122 nhà văn hoá khu. Đặc biệt, việc thực hiện Đề án xây dựng Cô Tô trở thành huyện điểm văn hoá giai đoạn 2003-2010 tổng kết vào giữa năm qua, cũng đã cho thấy thành công nhất định, góp phần làm thay đổi bộ mặt huyện đảo tiền tiêu của Tổ quốc.

Đình Lục Nà (Bình Liêu) mới được đầu tư đã đóng góp tích cực vào việc nâng cao đời sống văn hoá tinh thần và tín ngưỡng của bà con nơi đây.

Năm nay cũng đánh dấu sự ra quân mạnh mẽ trong việc tập huấn liên quan đến văn hoá cơ sở. Trong đó, phải kể đến lớp tập huấn về công tác xây dựng nếp sống văn hoá tại huyện Cô Tô cho các cán bộ văn hoá địa phương trong toàn tỉnh; tập huấn nghiệp vụ tổ chức hoạt động Nhà văn hoá - Khu thể thao thôn (làng, bản) toàn tỉnh cho hơn 4.000 người (gồm phó chủ tịch phụ trách văn hoá, thể thao, cán bộ văn hoá, thể thao cấp xã, trưởng thôn, bí thư chi đoàn thôn, trưởng ban công tác mặt trận thôn ở các địa phương) theo chương trình nông thôn mới nhằm bồi dưỡng kiến thức về công tác quản lý, tổ chức các hoạt động chung của thôn, làng, bản. Rồi 30 lớp tập huấn về lĩnh vực di sản văn hoá cũng được tổ chức cho hơn 5.000 lượt đối tượng là cán bộ cấp huyện, xã, thôn, khu trong toàn tỉnh.

Khó khăn còn không ít

Dù đã đạt được nhiều kết quả đáng kể nhưng cũng phải thấy rằng, tồn tại, hạn chế trong hoạt động văn hoá của tỉnh còn không ít. Đó là cơ sở vật chất dành cho các hoạt động văn hoá của tỉnh và các địa phương trong tỉnh còn thiếu, lạc hậu, chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh và tốc độ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Một số nhà văn hoá thôn, khu, làng, bản chưa đảm bảo và đáp ứng các tiêu chí về diện tích, khuôn viên, trang thiết bị và chất lượng; đội ngũ cán bộ quản lý còn thiếu và yếu, chưa có cơ chế tổ chức hoạt động của các thiết chế văn hoá - thể thao, ảnh hưởng đến việc thu hút người dân đến sinh hoạt. Tỷ lệ gia đình, làng, khu phố văn hoá tại các vùng sâu, vùng xa chưa cao, phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá khu dân cư tại các nơi này còn mang tính hình thức, chưa có chiều sâu, hiệu quả chưa cao.

Bên cạnh đó, việc trùng tu, tôn tạo các di tích lịch sử cách mạng chưa được quan tâm và đầu tư thích đáng. Cán bộ văn hoá cơ sở còn thiếu, hay thay đổi, chưa đáp ứng được tốc độ phát triển của phong trào tại cơ sở. Cơ chế chính sách thu hút nhân tài về công tác tại tỉnh và chế độ đối với diễn viên chưa đảm bảo, chưa động viên khuyến khích được tài năng. Việc đào tạo, bồi dưỡng lực lượng văn nghệ sĩ kế cận chưa được quan tâm đúng mức và bền vững. Việc dành đất cho các công trình văn hoá, xây dựng các thiết chế văn hoá ở một vài địa phương chưa được quan tâm đúng mức...

Phan Hằng