Bơi vượt sông - Nét đẹp thể thao truyền thống

Ở Vùng mỏ Quảng Ninh có 3 giải thể thao truyền thống nhiều năm nay được tổ chức thường niên. Đó là: Giải Việt dã truyền thống và Giải Chạy tập thể; Giải Cờ truyền thống (gồm 2 môn Cờ vua và Cờ tướng); Hội bơi vượt sông truyền thống Bạch Đằng - Giải Báo Quảng Ninh. Trong đó, Hội bơi là giải thể thao có “thâm niên” lâu đời nhất với hơn 40 năm... Mặc dù đã 4 năm nay (từ 2015 đến 2018) Hội bơi không được tổ chức nhưng dư âm và những nét đẹp về môn thể thao truyền thống gắn liền với địa phương có hàng trăm km đường biển và sông hồ như Quảng Ninh vẫn còn lắng đọng trong lòng những người hâm mộ thể thao Vùng mỏ...

Những cột mốc tự hào

Tiếp nối phong trào bơi “Vượt sông Hồng” sau những ngày hòa bình lập lại ở miền Bắc từ cuối năm 1954, mùa hè năm 1969, Ủy ban TDTT TW (nay là Tổng cục TDTT- Bộ VH,TT&DL) đã tổ chức Giải bơi vượt sông truyền thống Bạch Đằng toàn quốc lần thứ I từ Bến phà Rừng qua sông Ruột Lợn về Bến phà Bính -   TP Hải Phòng (dài gần 20km). Đây là hoạt động thể thao thiết thực hưởng ứng phong trào “Chạy, nhảy, bơi, bắn, võ dân tộc” những năm chống Mỹ cứu nước. Là một địa phương ở miền duyên hải có lợi thế về sông nước và hưởng ứng phong trào bơi vượt sông toàn quốc, Ban TDTT tỉnh Quảng Ninh (nay là Sở VH&TT) đã tổ chức Giải bơi vượt sông, một vài lần đầu tổ chức lấy tên là Giải bơi truyền thống vượt sông Cửa Lục, nhưng từ năm 1973 khi kết hợp với Báo Quảng Ninh thì chính thức lấy tên là Hội bơi vượt sông truyền thống Bạch Đằng - Giải Báo Quảng Ninh.

Bơi vượt sông trên Vịnh Hạ Long.

Ông Hoàng Luyến, nguyên Trưởng Phòng Nghiệp vụ Sở TDTT Quảng Ninh nhớ lại: “Thời kỳ đó tôi là sinh viên thể thao mới ra trường lại học chuyên sâu bơi lội nên được lãnh đạo tin tưởng cử đi mở lớp hướng dẫn viên bơi ở Hạ Long, Yên Hưng (nay là Quảng Yên)..., kết hợp vận động các địa phương tổ chức giải bơi ở cơ sở, qua đó tuyển chọn đội tuyển tham dự giải tỉnh. Những giải bơi vượt sông đầu tiên được tổ chức ở ngay bến phà Bãi Cháy (đoạn qua sông Cửa Lục) nhưng đã thu hút đông đảo VĐV tham gia. Ngoài đội tuyển bơi của các địa phương, còn có đội tuyển bơi của ngành Than như Xí nghiệp Bến Hồng Gai (nay là Công ty Tuyển than Hồng Gai), Nhà máy điện Uông Bí, Nhà máy cơ khí Hồng Gai...; các đơn vị lực lượng vũ trang như Lữ đoàn Hải quân 170, Bộ CHQS tỉnh, Công an tỉnh... Thời kỳ đó chỉ có nội dung thi đấu đội tuyển chính với 2 cự ly là nam 4km và nữ 2km nhưng số lượng VĐV đăng ký tham dự giải lên đến con số hàng trăm! Sau lễ khai mạc, khi các VĐV đang khởi động chuẩn bị bơi bao giờ cùng có màn biểu diễn lướt ván với những động tác ngoạn mục tung bay trên sóng của các nam, nữ VĐV thuộc đội Lặn của ngành TDTT đã hâm nóng không khí sôi động của giải, qua đó thu hút hàng nghìn lượt khán giả đến cổ vũ”.

Qua 42 năm tổ chức giải, dấu ấn của Hội bơi vượt sông truyền thống Bạch Đằng - Giải Báo Quảng Ninh không chỉ lưu lại ở địa phương thủ phủ của tỉnh là Hạ Long mà những nét đẹp của giải còn được lan truyền khi Hội bơi được luân phiên tổ chức ở nhiều địa phương trong tỉnh như Quảng Yên, Đông Triều, Uông Bí, Hoành Bồ, Cẩm Phả, Vân Đồn… Đây không chỉ là một giải thể thao truyền thống, mà còn là một sân chơi lớn của những người hâm mộ các môn thể thao dưới nước, thiết thực hưởng ứng Cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”. Cũng từ phong trào này, xã Xuân Sơn (TX Đông Triều) đã được Tổng cục TDTT công nhận danh hiệu “Toàn xã biết bơi” đầu tiên của cả nước...; Đông Triều là địa phương nhiều lần đoạt Cúp vô địch giải bơi vượt sông và giải bơi trong bể của tỉnh.

Đua thuyền chải tại Bãi Cháy.

Từ sau Đại hội TDTT toàn quốc lần thứ III - 1995, với những thành tích xuất sắc của các VĐV bơi như Nguyễn Thị Phương, Lục Thị Bình… tại Đại hội, để có thêm sân chơi cho các VĐV trẻ, giải bơi vượt sông của tỉnh có thêm giải trẻ (dành cho VĐV nam, nữ dưới 15 tuổi). Cũng trong thời gian này, để gắn kết các môn thể thao dưới nước, qua đó thu hút đông đảo khán giả đến dự xem và cổ vũ cho giải, BTC Hội bơi của tỉnh đã kết hợp tổ chức Giải bơi vượt sông và Giải đua thuyền chải của tỉnh… nhưng phải đến năm 2007 tại Hội bơi vượt sông truyền thống Bạch Đằng - Giải Báo Quảng Ninh lần thứ 35 tổ chức tại TP Hạ Long, với các phương tiện chuyên môn và bảo hiểm an toàn đầy đủ, Giải đua thuyền chải với các tay chèo đến từ 4 đội chải nữ và 5 đội chải nam (108 VĐV), gồm tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc), TP Hạ Long và các huyện Vân Đồn, Yên Hưng (nay là TX Quảng Yên), Công ty Tuyển than Cửa Ông đã mang đến Hội bơi không khí náo nhiệt và sôi động bằng các cú bứt phá về đích ngoạn mục của các thuyền đua.

Tại Đại hội TDTT tỉnh Quảng Ninh lần thứ VI-2010 và thứ VII-2014, Giải bơi vượt sông kết hợp với Giải đua thuyền chải đã thành công rực rỡ, trở thành ngày hội của môn thể thao dưới nước trên Vịnh Hạ Long và là nét đẹp của môn thể thao truyền thống ở Vùng mỏ Quảng Ninh. Từ phong trào bơi vượt sông của tỉnh, nhiều thế hệ VĐV đã được phát hiện và trưởng thành làm rạng danh thể thao Vùng mỏ Quảng Ninh trên các đấu trường trong nước và quốc tế như Vũ Bá Thông, Nguyễn Văn Thìn (thời chống Mỹ); Nguyễn Thị Phương, Lục Thị Bình - những năm 90 của thế kỷ trước; Dương Thị Thơm, Nguyễn Thị Kiều Oanh... thời gian gần đây.

Những thăng trầm và đoạn kết có hậu

Năm 2015 - vì nhiều lý do Hội bơi vượt sông truyền thống Bạch Đằng - Giải Báo Quảng Ninh lần thứ 43 đã bị hoãn lại vô thời hạn?! Được biết, sau khi Sở VH-TT không tổ chức giải bơi vượt sông, nhiều cử tri đã gửi chất vấn đến HĐND tỉnh vào các dịp họp định kỳ. Không đồng tình với những giải thích của cơ quan chuyên môn, nhiều cử tri đã gửi thẳng ý kiến lên Thường trực Tỉnh ủy... Qua 4 năm không tổ chức Giải bơi vượt sông nhưng sức sống của phong trào vẫn còn được duy trì và lan tỏa ở nhiều địa phương. Ông Nguyễn Văn Đoàn, Phó Giám đốc Trung tâm TT-VH TP Uông Bí cho biết: “Qua 4 năm (2015 đến 20

Giải bơi vượt sông tổ chức tại Đông Triều năm 2014.

18) tuy tỉnh không tổ chức, thành phố vẫn duy trì tổ chức Giải bơi vượt sông (riêng giải bơi vượt sông năm 2017 còn là một trong những môn thi đấu chính thức của Đại hội TDTT TP Uông Bí lần thứ VIII). Là những cán bộ thể thao ở địa phương, chúng tôi nghĩ rằng, ngày xưa làm thể thao phong trào còn khó khăn hơn nhiều chúng ta vẫn làm được, nay nếu chúng ta không duy trì tổ chức được giải bơi vượt sông thì có lỗi với những lớp người đi trước!”.

Tin vui đến với người hâm mộ thể thao Vùng mỏ, cuối tháng 5/2018 Sở VH-TT, Báo Quảng Ninh và 14 huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh đã tiến hành họp bàn về việc khôi phục Hội bơi vượt sông truyền thống Bạch Đằng - Giải Báo Quảng Ninh theo tinh thần chỉ đạo của Tỉnh ủy tại Công văn số 1025-CV/TU ngày 29/11/2017 về việc tổ chức Giải bơi truyền thống vượt sông Bạch Đằng. Tại cuộc họp, đại diện các địa phương nhất trí đề xuất lấy tên là Hội bơi truyền thống Bạch Đằng - Giải Báo Quảng Ninh và tổ chức 2 năm/lần, bắt đầu từ năm 2019. Một trong những nét mới mà các đại biểu đề xuất, đó là bên cạnh Hội bơi truyền thống Bạch Đằng thì hằng năm cũng tổ chức thêm giải bơi trong bể và lấy tên là Hội bơi truyền thống Bạch Đằng nhằm khuyến khích phong trào luyện tập môn thể thao này phát triển.

Giải bơi thu hút đông đảo nhân dân đến cổ vũ.

Theo ông Lương Bình Quảng, Trưởng Phòng Nghiệp vụ TDTT - Sở VH-TT: Dự kiến, Hội bơi truyền thống Bạch Đằng - Giải Báo Quảng Ninh sẽ được khôi phục và tổ chức vào dịp Quốc khánh 2/9/2019 tại sông Cầm - TX Đông Triều, địa phương nhiều năm đoạt Cúp vô địch Giải bơi vượt sông của tỉnh. Như vây, từ mùa giải 2019 cả 3 giải thể thao truyền thống - là nét đẹp của phong trào thể thao quần chúng ở Quảng Ninh sẽ được duy trì tổ chức thường xuyên, đáp ứng nguyện vọng của đông đảo người dân Vùng mỏ...

Phạm Hải Hòa (CTV)