Cuộc chiến bản quyền truyền hình: Tín hiệu của sự phát triển?

Nếu như cách đây khoảng 2 năm, bản quyền truyền hình trong lĩnh vực bóng đá còn là một khái niệm xa lạ thì bây giờ nó đã trở thành một vấn đề thiết thực, sát sườn, ảnh hưởng trực tiếp tới sức sống của các nhà đài. Chưa bao giờ xã hội truyền thông Việt Nam lại diễn ra những cuộc chiến bản quyền nóng bỏng đến thế, từ bản quyền truyền hình WorldCup 2006, bản quyền truyền hình hoa hậu thế giới 2006, và mới đây nhất là bản quyền truyền hình AFF Cup 2007...

Trong chương trình thể thao 24/7 tối thứ năm, ngày 4/1, khi VTV chính thức thông báo là sẽ đứng ngoài AFF Cup thì thực sự một cái mốc mới đã được dựng lên. Nói là “mốc mới” vì từ xưa đến nay, tất cả các giải bóng đá lớn, nhỏ tầm thế giới cũng như trong khu vực, VTV đã quá quen với chuyện “một mình một chợ”. Người Việt Nam từ trước tới nay cũng quá quen với chuyện chờ đợi VTV, mong VTV phục vụ nhu cầu của mình một cách tốt nhất có thể.  
Nhưng sau cột mốc ngày 4/1 vừa qua thì mọi sự đã khác. Không còn có chuyện khán giả mong chờ VTV nữa, mà trái lại, VTV sẽ phải ra sức làm mới mình, chạy đua với các đối thủ của mình để có thể được phục vụ khán giả. Đó một sự chuyển vai cực kỳ quan trọng, bởi nó phản ánh chính xác vị trí của người tiêu dùng: Người tiêu dùng là thượng đế. Và từ sự chuyển vai ấy, từ vị trí thượng đế ấy, một vấn đề lớn hơn đã được thể hiện: truyền thông Việt Nam đã hòa nhập một cách đúng nghĩa với xã hội truyền thông hiện đại.
 
VTC, chứ không phải VTV, mới là đơn vị phát sóng AFF Cup. Nếu xét riêng ở vụ việc này thì rõ ràng VTC đã thắng còn VTV đã thua. Dù cho người của VTV liên tục khẳng định là trong tất cả các vụ tranh chấp bản quyền, họ không đặt nhiệm vụ thương mại làm phương châm đầu thì sự thắng – thua ở đây vẫn cần phải được thừa nhận. Cũng giống như trước đây, trong vụ bản quyền truyền hình WorldCup và bản quyền truyền hình hoa hậu, VTV đã là người thắng, còn VTC mới là người thua.
 
Những sự thắng thua như thế này có thể sẽ đem tới những tổn thất cho mỗi bên ở mỗi thời điểm, nhưng đặt trong bối cảnh của một xã hội truyền thông, nó lại rất cần thiết. Bởi sau mỗi một thương vụ, mỗi bên sẽ rút ra những bài học cho mình, sẽ phải gồng mình lên, thi thố khả năng của mình nhiều hơn để có thể chiếm ưu thế trong các thương vụ tiếp theo. Lúc ấy thì đương nhiên, khán giả - người tiêu dùng sẽ được lợi nhất.
 
Việt Nam vừa chính thức trở thành thành viên mới của WTO, chúng ta phải dấn thân vào một xã hội thương mại mở, vì thế sẽ phải đối diện với hàng loạt sự canh tranh (hợp pháp) nóng bỏng và quyết liệt.
 
Trong bối cảnh ấy, sự cạnh tranh giữa các nhà đài cũng cần phải được nhìn nhận như là chuyện rồi sẽ thường xuyên xảy ra. Và vượt khỏi phạm trù truyền hình, từ đây cần thiết phải mở rộng chiều kích của vấn đề: Cạnh tranh là một xu thế tất yếu của xã hội hiện đại. Những lĩnh vực nào còn tiếp tục đóng mình trong thế “độc quyền” (rất dễ dẫn tới “cửa quyền”) cần phải sớm tự giải phóng để đưa mình vào thế cạnh tranh.