Án tù cho những “con thiêu thân”

Thời gian qua, nhiều vụ khai thác than trái phép trên địa bàn tỉnh bị phát hiện, các bị cáo bị đưa ra xét xử, nhưng vẫn không đủ cảnh tỉnh những kẻ vì hám lợi, bất chấp pháp luật, lao vào như “con thiêu thân”. Điều đáng nói, hầu hết chủ lò trốn thoát, còn đối tượng làm thuê thì vào tù. Điển hình như vụ Nguyễn Văn Phú (SN 1975), Nguyễn Văn Hưng (SN 1989), Trần Văn Toán (SN 1975) đều trú tại xã Văn Giang, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương, đào than thuê cho chủ lò Đặng Văn Dung, bị TAND tỉnh đưa ra xét xử vào cuối tháng 5 vừa qua.

Đặng Văn Dung biết dưới lòng đất vườn nhà ông Vũ Xuân Lại (tổ 32, khu 3, phường Hà Trung, TP Hạ Long) có nhiều than, nên đã nảy sinh ý định thuê một số lao động để mở lò khai thác than trái phép. Sau khi được ông Lại đồng ý cho thuê vườn, đầu năm 2011, bọn Dung mua sắm thiết bị phương tiện, thuê lao động tiến hành mở lò khai thác than. Trong quá trình khai thác, mỗi lần bị cơ quan chức năng kiểm tra, Dung tạm dừng khai thác; khi đoàn kiểm tra rút đi, bọn chúng lại tiếp tục khai thác với mức độ cao hơn. Chỉ khi cơ quan chức năng kiểm tra gắt gao, đánh sập cửa lò, không thể tiếp tục khai thác than, các đối tượng làm thuê mới lần lượt trở về quê.

Đầu tháng 10-2011, thấy tình hình kiểm tra lắng xuống, sau khi nhận được điện của Dung, Nguyễn Văn Phú rủ Vũ Như Tới, Bùi Công Thường và một số người cùng quê tiếp tục ra Hạ Long khai thác than cho Dung. Trong khi khôi phục lại đường lò, thấy lò yếu không đảm bảo an toàn, nên Thường và một số người bỏ về quê, còn Phú, Tới và một số người ở lại khôi phục lò được vài ngày rồi cũng trở về quê. Đến giữa tháng 10-2011, Dung lại điện cho Phú,  Hưng, Tới, Thường và một đối tượng tên là Sinh (ở TX Chí Linh, tỉnh Hải Dương) ra Hạ Long. Theo chỉ đạo của chủ lò, các đối tượng này khẩn trương khôi phục đường lò, tiếp tục khai thác than. Được một thời gian, biết tin có đoàn kiểm tra, nên cả bọn lại tạm dừng khai thác. Theo thoả thuận giữa chủ lò và các đối tượng làm thuê, cứ đào 1m dài đường lò được trả công 2 triệu đồng. Phú được phân công làm trưởng ca quán xuyến chung, theo dõi kết quả công việc của từng người, trực tiếp nhận tiền của chủ lò để chi trả cho các đối tượng khác; Thường phụ trách việc chống lò, khoan xúc than và giám sát kỹ thuật; Sinh điều khiển tời... Việc đào lò tiến hành vào ban ngày, mỗi ngày làm 9 giờ, đào được khoảng 20 tấn than. Than được tập kết ngay tại cửa lò, đêm tối chủ lò dùng ô tô chở đi tiêu thụ.

Một nhóm đối tượng khai thác than thuê tại phường Hà Khánh (TP Hạ Long) đang chờ ngày ra toà xét xử.

Cùng với chủ lò Dung còn có một số đối tượng thường xuyên đến quán xuyến việc khai thác than, cung cấp vật tư, chở than đi tiêu thụ. Các đối tượng làm thuê đã được chủ lò thanh toán tiền công là 60 triệu đồng. Làm được một thời gian, nghe tin có đoàn kiểm tra, các đối tượng làm thuê lại về quê.

Đến đầu tháng 12-2011, thấy các đoàn kiểm tra ngừng hoạt động, chủ lò lại điện bảo Phú ra Hạ Long làm than tiếp. Theo lời chủ lò, bên cạnh báo cho Tới, Thường, Hưng, Sinh; Phú còn rủ thêm một số đối tượng cùng quê là Trần Văn Toán, Vũ Văn Quý, Vũ Văn Thuần ra Hạ Long. Sau 9 ngày khai thác than, biết sắp có đoàn kiểm tra, Dung lại bảo tất cả đối tượng làm thuê khẩn trương về quê. Sau khoảng hơn chục ngày, nhận được điện của chủ lò, các đối tượng trên lại có mặt tại phường Hà Trung (TP Hạ Long). Ngày 26-12-2011, trong khi các đối tượng đang khai thác than thì bị tổ công tác của Công an phường Hà Trung và lực lượng chức năng phát hiện, Phú, Hưng và Toán bị bắt giữ, các đối tượng khác trốn thoát. Tổ công tác thu tại cửa lò 5 tấn than nguyên khai, 1 ròng rọc, 40m dây cáp điện, 1 máy nổ, 1 cuộn tời, 1 quạt thông gió, 1 mô tơ phát điện... Khám xét khẩn cấp nhà ông Vũ Xuân Lại, phát hiện và thu 2 quyển sổ ghi chép có liên quan đến việc khai thác than, 3 mũi khoan, 2 máy khoan điện, 1 máy bơm nước... Tại bản giám định của Trung tâm Cấp cứu mỏ - Vinacomin, Công ty CP Giám định - Vinacomin và Công ty CP Than Hà Lầm - Vinacomin kết luận: Tổng chiều dài đường lò đã đào là 171m, cao 2m, rộng 1,8m, tiết diện lò 3,6m2, lượng than đã khai thác 964 tấn (than cám 6B), trị giá trên 1,1 tỉ đồng.

Tại phiên toà xét xử sơ thẩm, các bị cáo Phú, Hưng, Toán khai nhận: Các bị cáo đều làm ruộng ở quê, những lúc nông nhàn thường ra một số điểm ở TP Hạ Long đào thuê than cho chủ lò, biết việc này là vi phạm pháp luật và nguy hiểm đến tính mạng, nhưng vì “miếng cơm manh áo” nên vẫn làm. Quá trình đào than thuê ở đây hầu như công khai, nhưng chưa lần nào bị bắt giữ. Nên các bị cáo chủ quan nghĩ “Nếu có vi phạm pháp luật thì chủ lò, người thu lợi từ việc khai thác than trái phép, phải chịu trách nhiệm. Còn các bị cáo chỉ là người làm thuê lấy tiền công, thì sẽ vô can”. Cũng vì sự suy nghĩ nông cạn đó mà các bị cáo đã đào than thuê, tiếp tay cho chủ lò trong việc khai thác than trái phép. Giờ đây có hối hận thì việc đã muộn. Mong toà cho các bị cáo mức án thấp nhất, để sớm trở về gia đình.     

Trong bản luận tội, đại diện Viện KSND tỉnh nhận định hành vi của các bị cáo rất nguy hiểm cho xã hội, trực tiếp xâm phạm tài nguyên quốc gia, làm ô nhiễm môi trường, gây mất trật tự an toàn của địa phương. Tuy nhiên, các bị cáo chỉ là người làm thuê, lần đầu phạm tội, thật thà khai báo, ăn năn, hối hận. Đề nghị HĐXX cho các bị cáo hưởng mức án thấp, thể hiện tính khoan hồng của pháp luật.   
 
Căn cứ hồ sơ vụ án, lời khai nhận của các bị cáo, ý kiến của kiểm sát viên, HĐXX đã tuyên phạt các bị cáo: Nguyễn Văn Phú 24 tháng tù, Nguyễn Văn Hưng, Trần Văn Toán mỗi bị cáo 18 tháng tù.

Đây là bài học đắt giá cho các bị cáo là những người làm thuê, vì “miếng cơm manh áo” mà tiếp tay cho hành vi khai thác than trái phép, để rồi mà đánh mất đi tự do của mình, để lại nỗi buồn cho người thân, gia đình.

Thanh - Thuận