Kiểm soát thực phẩm thẩm lậu qua biên giới: Vẫn còn nhiều khó khăn

Là tỉnh có đường biên giới tiếp giáp nước bạn Trung Quốc khá dài, cả đường bộ lẫn đường biển. Nhu cầu sử dụng thực phẩm trên địa bàn tỉnh cũng khá lớn... Bởi vậy, ngoài những mặt hàng thực phẩm nhập khẩu chính ngạch vào địa bàn tỉnh hoặc trung chuyển đi các tỉnh, thành khác, địa bàn Quảng Ninh vẫn còn nhiều mặt hàng thực phẩm thẩm lậu qua các đường mòn, lối mở biên giới khó kiểm soát.

Từ năm 2010, Cục An toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) đã thực hiện giám sát an toàn thực phẩm nhập khẩu và bao bì đóng gói chứa thực phẩm từ biên giới tại 3 tỉnh, trong đó có Quảng Ninh. Mục đích của các đợt giám sát này nhằm cảnh báo cho người dân những thực phẩm nhập khẩu có nguy cơ cao gây ngộ độc. Theo đó, năm 2011, thực hiện đợt giám sát của Cục, Chi cục ATVSTP tỉnh đã thành lập tổ công tác thực hiện nhiệm vụ thiết lập hệ thống cảnh báo nguy cơ ô nhiễm thực phẩm qua biên giới. Tổ đã tiến hành làm việc với các đơn vị: Hải quan, biên phòng, kiểm dịch động vật, kiểm dịch thực vật, kiểm dịch y tế để lập hệ thống giám sát, cảnh báo nguy cơ ô nhiễm thực phẩm; đồng thời, hàng tháng, tổ còn phối hợp với các ngành đi kiểm tra, giám sát và lấy mẫu thực phẩm tại các cửa khẩu: Móng Cái, Bắc Phong Sinh (Hải Hà), Hoành Mô (Bình Liêu) và các chợ biên giới để xét nghiệm. Qua đây cho thấy, khối lượng thực phẩm nhập qua các đường cửa khẩu chính ngạch của Quảng Ninh thấp hơn so với các tỉnh, thành khác, chỉ khoảng 100 tấn/tuần, trong khi các cửa khẩu của các tỉnh, thành khác nhập từ 150-30.000 tấn/tuần.

Gà nhập lậu do Đội kiểm soát Hải quan số 1 Cục Hải quan tỉnh bắt giữ tháng 1-2012.

Thực phẩm nhập khẩu qua biên giới trên địa bàn tỉnh được giám sát chủ yếu các loại quả, nấm tươi, bạch cổ tươi, tảo biển khô, rau cải muối, bánh kẹo, bột năng, nước xí muội, bún, phở, hộp đựng thực phẩm, như: Hộp giấy, hộp xốp, bao đay, bao nilon, rổ nhựa, lồ che, thùng gỗ, chai lọ... Qua kết quả xét nghiệm 125 mẫu, chưa phát hiện mẫu nào có chứa các chất, như: Cacbamate, phosphat, hydrosulfit. Đây là những chất độc hại dùng trong sản xuất công nghiệp, song được một số nơi đưa vào sản xuất thực phẩm để tăng độ bảo quản, tăng hàm lượng protein trong thực phẩm... Tuy nhiên, trong số 125 mẫu này, qua xét nghiệm vẫn phát hiện có 3 mẫu chứa phẩm màu công nghiệp và 1 mẫu có chứa hàn the.

Mặc dù số mẫu kiểm tra thực phẩm phần lớn cho kết quả đảm bảo an toàn thực phẩm, nhưng nguy cơ các thực phẩm có chứa chất độc hại tràn vào địa bàn tỉnh là rất lớn. Bởi thực tế, việc kiểm tra, kiểm soát an toàn thực phẩm qua các đường tiểu ngạch gần như khó thực hiện được bởi hàng hoá qua biên giới nhiều, nhưng vận chuyển nhỏ lẻ, không có hồ sơ kèm theo. Trong khi đó, theo chính sách của Nhà nước quy định, hàng hoá do cư dân có chung biên giới sản xuất, nhập khẩu vào nước ta phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt, tiêu dùng của cư dân biên giới dưới hình thức mua, bán, trao đổi được miễn thuế nhập khẩu nếu giá trị hàng hoá đó không quá 500.000 đồng/người/ngày; người nhập cảnh qua biên giới được mang hàng với giá trị tối đa 2 triệu đồng/người/ngày... Do hàng thực phẩm giá không cao nên giá trị trên sẽ mua được số lượng không nhỏ hàng thực phẩm, trong đó có cả phụ gia thực phẩm, hoá chất v.v.. Lợi dụng chính sách này, nhiều doanh nghiệp, tư thương đã thuê dân địa phương phân tán hàng khi đưa qua biên giới, sau đó thu gom hàng nhằm trốn thuế, tránh kiểm tra. Trong khi đó, đường biên giới của tỉnh với nước bạn Trung Quốc khá dài; lực lượng kiểm soát mỏng; cư dân biên giới đông là môi trường thuận lợi cho việc nhập lậu hàng thực phẩm vào tỉnh. Thực tế từ đầu năm 2011 đến nay, các ngành chức năng của tỉnh đã bắt giữ, xử lý 87 vụ vận chuyển động vật và sản phẩm từ động vật trái phép, trong đó có gần 272.000 quả trứng, hơn 93.000kg gia cầm, hơn 62.000kg nội tạng, 295kg tê tê v.v.. Tuy nhiên, đây chỉ là một phần nhỏ của lượng thực phẩm thẩm lậu vào địa bàn tỉnh và trung chuyển sang các tỉnh, thành khác trong nước.

Bởi vậy, để đảm bảo VSATTP trên địa bàn tỉnh một cách tốt nhất, trước hết trên địa bàn tỉnh cần có các vùng quy hoạch nuôi trồng thực phẩm an toàn, đẩy mạnh xây dựng các điểm giết mổ gia súc, gia cầm tập trung, xây dựng các chợ an toàn thực phẩm. Cùng với đó, các ngành chức năng tiếp tục tăng cường đẩy mạnh tuyên truyền cho nhân dân về quy định của pháp luật về thực phẩm nhập khẩu, cảnh báo về hậu quả thực phẩm thẩm lậu qua biên giới, nguy cơ khi sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc, thực phẩm không đảm bảo an toàn lồng ghép với công tác đấu tranh phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại.

Thu Nguyệt