Nhận xong tiền đền bù, 5 năm sau lại kiện

Đó là câu chuyện về 119 hộ dân tại hai thôn Tân Lập và Bí Trung 1, xã Phương Đông (TP Uông Bí) đã nhận xong tiền đền bù giải phóng mặt bằng (GPMB) từ năm 2005 nhưng 5 năm sau họ lại viết đơn kiến nghị là chưa được đền bù thoả đáng.

Tìm hiểu nội dung vụ việc chúng tôi được biết: Năm 2003, Công ty Xi măng và Xây dựng Quảng Ninh (nay là Công ty CP Xi măng và Xây dựng Quảng Ninh (CPXM& XD)) được UBND tỉnh giao đất để thực hiện dự án Đầu tư xây dựng và Kinh doanh cơ sở hạ tầng khu Trung tâm Thương mại và dân cư Cầu Sến tại Phương Đông, Uông Bí (gọi tắt là Trung tâm Thương mại Cầu Sến).

Ngày 22-10-2003, UBND tỉnh có Quyết định (QĐ) số 2196 phê duyệt dự án và QĐ 3796 về việc ban hành chính sách và đơn giá đền bù GPMB dự án Trung tâm Thương mại Cầu Sến.

Ngay sau khi có QĐ giao đất, Công ty CPXM&XD đã cùng xã Phương Đông tổ chức họp với đại diện lãnh đạo thôn và các hộ dân có đất bị thu hồi. Sau đó UBND TX Uông Bí (nay là TP Uông Bí) đã ban hành QĐ số 1620 thành lập Hội đồng đền bù dự án.

Ngày 13-11-2003, UBND TX Uông Bí có QĐ số 2088 phê duyệt phương án đền bù đợt 1 cho 124 hộ tại hai thôn Tân Lập và Bí Trung 1, đến ngày 24-3-2004, ban hành QĐ số 381 phê duyệt phương án đền bù đợt 2 cho 17  hộ dân và HTX thôn Tân Lập. Căn cứ vào các QĐ của tỉnh, của TX Uông Bí, Công ty CPXM&XD tổ chức chi trả tiền cho các hộ dân theo phương án đền bù, hỗ trợ đã được phê duyệt, các hộ dân đã nhận tiền đền bù và bàn giao mặt bằng cho chủ dự án để thi công.

Sau một thời gian dài từ năm 2005 đến năm 2010 các hộ dân không có ý kiến gì về việc đền bù GPMB của dự án, đến năm 2011, 119 hộ dân ở hai thôn Tân Lập, Bí Trung 1 đột nhiên có đơn kiến nghị gửi đến nhiều cơ quan của TP Uông Bí, của tỉnh với các nội dung: Giá đất bồi thường không đúng với Nghị định 22/1998 và NĐ 197/2004; các khoản hỗ trợ chưa đúng, chưa đầy đủ theo NĐ 197/2004; chính quyền dùng biện pháp cưỡng chế ép buộc chúng tôi phải thực hiện; không có QĐ thu hồi đất khi thu hồi đất; áp giá mặt nước nuôi trồng thuỷ sản 2.400 đồng/m2 trong đầm hồ với mặt nước đào đắp từ ruộng đất nông nghiệp là quá thiệt thòi...

Qua nghiên cứu quá trình thực hiện của chủ dự án và làm việc với lãnh đạo TP Uông Bí, các cơ quan chức năng của tỉnh cho thấy chủ đầu tư và chính quyền địa phương đã thực hiện đúng các chính sách về đền bù GPMB tại thời điểm theo quy định tại Nghị định 22/1998/NĐ-CP ngày 24-4-1998 của Chính phủ “về việc đền bù thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng”. Cụ thể: Về kiến nghị giá đất bồi thường không đúng với Nghị định 22/1998, qua các tài liệu cho thấy giá đất đền bù, tỷ lệ đền bù, các khoản hỗ trợ của dự án được quy định rõ trong QĐ số 3796 của UBND tỉnh. Với các nội dung: Giá đất bồi thường không đúng NĐ 197/2004; các khoản hỗ trợ chưa đúng, chưa đầy đủ theo điều 28, 29, 32, 34 NĐ 197/2004; không có QĐ thu hồi đất khi thu hồi đất của các hộ dân…

Qua tìm hiểu, chúng tôi thấy NĐ 197/2004 của Chính phủ ban hành ngày 3-12-2004, có hiệu lực thi hành từ ngày 20-12-2004. Như vậy, NĐ 197 ra đời sau gần một năm kể từ khi TX Uông Bí phê duyệt phương án đền bù. Vì thế việc các hộ dân kiến nghị đòi bồi thường theo NĐ 197 là không thể được.

Các hộ dân cho rằng TX Uông Bí lấy đất nhưng chưa có QĐ thu hồi đất, kiến nghị này cũng không có cơ sở bởi việc thu hồi đất của dự án được thể hiện tại QĐ 2846, ngày 25-8-2003, tại Điều 1 có ghi: Thu hồi 129.499,8m2 đất của các hộ dân và UBND xã Phương Đông, TX Uông Bí để giao cho Công ty Xi măng và Xây dựng Quảng Ninh. Như vậy dự án đã có QĐ thu hồi đất và trước khi tiến hành thu hồi đất, Công ty CPXM&XD đã cùng với xã Phương Đông tổ chức họp với các hộ dân có đất bị thu hồi để phổ biến QĐ thu hồi đất cùng với các chính sách đền bù GPMB. Về nội dung kiến nghị việc áp giá mặt nước nuôi trồng thuỷ sản chưa hợp lý, qua phương án đền bù cho thấy chủ đầu tư đã áp dụng theo đơn giá đền bù GPMB QL10 và giá đất nông nghiệp cùng khu vực tại thời điểm thu hồi như vậy là thoả đáng, phù hợp với chính sách hiện hành của Nhà nước. Và thực tế khi đó các hộ dân đều chấp nhận không có khiếu nại, kiến nghị gì.

Sau khi nhận được đơn kiến nghị của các hộ dân, các cơ quan chức năng của TP Uông Bí, của tỉnh đã nhiều lần rà soát, xem xét kiểm tra quá trình thực hiện đền bù, GPMB dự án và đều đi đến kết luận: Chính sách đền bù, hỗ trợ GPMB đối với các hộ dân đã thực hiện đúng chính sách tại thời điểm phê duyệt phương án đền bù theo quy định của Nhà nước. Trong quá trình thực hiện các chính sách về đền bù GPMB, chủ dự án và chính quyền địa phương đều thông báo đến các hộ dân theo quy định của pháp luật. Việc các hộ dân đòi thực hiện theo NĐ 197/2004 là không có cơ sở xem xét.

Thiết nghĩ, đây cũng là bài học chung cho tất cả mọi người dân. Khi đã được đền bù đúng chế độ, chính sách tại thời điểm phê duyệt phương án đền bù theo quy định của Nhà nước, đã nhận đủ tiền đền bù nhưng sau một thời gian lại kiến nghị đòi bồi thường theo quy định mới là điều không nên. Bởi không thể lấy chính sách ở thời điểm này áp vào thời điểm khác để làm khó chính quyền và làm ảnh hưởng đến sự phát triển chung của địa phương. Về phía chính quyền và các cơ quan chức năng, nếu xem xét việc thực hiện đền bù, bồi thường hỗ trợ của chủ dự án đã đúng với quy định của pháp luật và chính sách của Nhà nước thì kiên quyết không giải quyết để tránh xảy ra tiền lệ xấu “đi kiện để được đền bù nhiều hơn” như quan điểm lệch lạc của một số người dân.

Đặng Nhung