Quản lý, khai thác khoáng sản: Hướng tới phát triển bền vững

Với 33 loại khoáng sản, Quảng Ninh hiện có trên 200 điểm mỏ và điểm quặng. Tổng sản lượng khoáng sản khai thác mỗi năm lên tới trên 50 triệu tấn. Cùng với những lợi ích về kinh tế từ khai thác khoáng sản, Quảng Ninh cũng chịu sức ép rất lớn về môi trường. Ô nhiễm nghiêm trọng nhất là tại các khai trường khai thác than. Tại các điểm mỏ ở Cẩm Phả, Uông Bí, Mạo Khê... tình trạng ô nhiễm bụi, tiếng ồn, chất thải... vẫn diễn ra khá phổ biến.

Dây chuyền sản xuất cát nhân tạo của Công ty CP Thiên Nam.

Điều đáng nói người dân trong khu vực lân cận khai thác cũng chịu ảnh hưởng. Không chỉ vậy, bụi còn sinh ra từ các bãi thải chưa dừng đổ thải hoặc những bãi thải đã dừng đổ thải nhưng chưa được cải tạo, phủ thảm thực vật. Theo thống kê sơ bộ, tại vùng than trên địa bàn tỉnh, tổng lượng nước thải mỏ khoảng 20-25 triệu m3/năm. Nước thải mỏ gây nhiều ảnh hưởng đến hệ thống sông, suối, hồ, vùng ven biển như gây bồi lấp, làm mất nguồn sinh thuỷ, suy giảm chất lượng nước...

Thấy rõ những tác động không tích cực, Quảng Ninh đã nhanh chóng xây dựng và ban hành hàng loạt quy hoạch như: Quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng khoáng sản đến năm 2020, tầm nhìn năm 2030. Bên cạnh đó, tỉnh cũng đã sớm thông qua Quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường và khoáng sản phân tán nhỏ lẻ đến năm 2020, tầm nhìn năm 2030... Thông qua các quy hoạch này, đã rà soát, đánh giá chính xác trữ lượng các loại khoáng sản; khả năng khai thác của địa phương, tiềm năng kinh tế - xã hội mà khoáng sản mang lại. Trên cơ sở đó, triển khai khai thác và quản lý có hiệu quả nguồn tài nguyên quý giá. “Mạnh tay” lập lại trật tự trong khai khoáng, UBND tỉnh đã phê duyệt Quy hoạch vùng cấm hoạt động khai thác khoáng sản, khu vực tạm thời cấm hoạt động khoáng sản trên địa bàn. Theo đó, duy trì 5 khu vực cấm và 4 khu vực hạn chế hoạt động khoáng sản than, đồng thời bổ sung thêm 17 khu vực khoanh định cấm hoạt động khoáng sản với tổng diện tích trên 181.000ha, khoanh định 3 khu vực tạm thời cấm hoạt động khoáng sản với tổng diện tích gần 40.000ha. Hiện các ngành chức năng cũng đang triển khai hàng loạt biện pháp nhằm lập lại trật tự, giải toả bến bãi chế biến, tiêu thụ than trái phép và quy hoạch đường vận chuyển, cảng bến xuất than. Đặc biệt, thực hiện Thông báo số 37-TB-TU, ngày 28-12-2016 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ về công tác quản lý, khai thác, vận chuyển, chế biến, kinh doanh than, cát, đất sét, vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh, từ 1-1-2017, dừng hoàn toàn việc vận chuyển than trên QL18A, 10A và QL188 (nay là QL17B) trên phần đường thuộc tỉnh Quảng Ninh.

Cùng với đó, công tác bảo vệ môi trường ở các đơn vị ngành Than cũng được chú trọng: Các tuyến đường nội mỏ, đường vận chuyển than, nhất là qua các khu dân cư đã được ngành Than thực hiện phun nước tưới đường thường xuyên; xây dựng trạm rửa xe, che phủ bạt cho ô tô vận chuyển than trên các tuyến đường chuyên dụng. Đáng chú ý, công tác xử lý nước thải từ hoạt động sản xuất, kinh doanh than được đặc biệt quan tâm, tính đến nay, ngành Than đã đầu tư xây dựng 45 trạm xử lý nước thải hầm lò và lộ thiên, trong đó có mỏ lộ thiên quy mô lớn như: Trạm xử lý nước thải Cọc 6, Núi Béo nâng tổng công suất xử lý đạt 100 triệu m3/năm. Qua đó đáp ứng được nhu cầu xử lý nước thải của ngành Than trước khi thải ra môi trường tại thời điểm hiện tại. Không chỉ vậy, hoạt động khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng cũng được các đơn vị lắp đặt hệ thống phun nước dập bụi tại máng cấp liệu, hàm kẹp, nghiền côn, các đầu băng tải và xung quanh khu vực bãi chứa thành phẩm. Ngoài ra, công tác thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm pháp luật về khoáng sản cũng được tăng cường. Riêng năm 2016, Sở Tài nguyên và Môi trường đã lập biên bản xử lý vi phạm hành chính đối với 29 đơn vị với tổng số tiền trên 2,4 tỷ đồng.

Thời gian qua, tỉnh luôn ưu tiên những doanh nghiệp có công nghệ khai thác, chế biến tiên tiến; khuyến khích các đơn vị đầu tư, cải tiến công nghệ trong các hoạt động thăm dò, khai thác và chế biến khoáng sản để góp phần bảo vệ môi trường. Hiện nay, hầu hết các doanh nghiệp đều ký cam kết bảo vệ môi trường cũng như có phương án cải tạo môi trường khi đăng ký cấp phép khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh.

Hiểu Trân