An toàn cho những mỏ than

Không chỉ thực hiện nhiệm vụ kiểm định những thiết bị cơ điện dùng trong hoạt động khai thác mỏ hầm lò có tính năng phòng nổ; bảo trì, sửa chữa các hệ thống quan trắc... Những năm gần đây, Trung tâm An toàn mỏ đã tập trung nghiên cứu nhiều giải pháp trọng điểm cấp Bộ và Tập đoàn nhằm nâng cao mức độ an toàn trong khai thác than hầm lò.

Để giảm thiểu những sự cố thường gặp trong khai thác than hầm lò liên quan đến cháy nổ khí mê tan, một loại khí dễ gây cháy nổ trong khai thác hầm lò, sau một thời gian tập trung nghiên cứu, năm 2011, Trung tâm An toàn mỏ đã hoàn thành xuất sắc đề tài khoa học “Áp dụng công nghệ tháo khí mê tan trong hầm lò”. Đề tài đã mang lại dấu ấn thành công lớn và hiệu quả lớn trong việc giảm hàm lượng khí mê tan. Với công nghệ tháo khí mê tan, hiệu quả khai thác tại các mỏ than đã được nâng lên rõ rệt, hàm lượng khí gần như được loại bỏ hoàn toàn. Từ năm 2012 đến nay, công nghệ này đang tiếp tục được áp dụng và phát huy tại hàng loạt các mỏ như: Khe Chàm, Mạo Khê, Quang Hanh và Hà Lầm. Năm 2013, Trung tâm An toàn mỏ tiếp tục lập và phối hợp với Tổng Công ty Đông Bắc, Trung tâm Cấp cứu mỏ thực hiện thử nghiệm giải pháp “Phun khí nitơ vào khu vực phá hoả nhằm chống cháy nội sinh các mỏ than hầm lò” tại lò chợ vỉa 5 Công ty Than 91 - Tổng Công ty Đông Bắc. Năm 2014, đề tài đã được Bộ Công Thương nghiệm thu và được các đơn vị đánh giá cao khi đưa vào sử dụng.

Kỹ sư của Trung tâm An toàn mỏ đang tiến hành đưa mẫu vào trong lồng đốt để đo tính tự cháy của than.

Nhằm tiếp tục góp phần nâng cao mức độ an toàn trong khai thác than hầm lò, từ tháng 1-2013 đến tháng 9-2015, Trung tâm đã tiến hành nghiên cứu đánh giá tính tự cháy của than. Hiện tượng cháy mỏ do than có tính tự cháy đã xảy ra tại nhiều mỏ than trên thế giới. Đơn cử như ở Trung Quốc, hiện tổng trữ lượng than có tính tự cháy lên tới 200 triệu tấn. Tại Việt Nam cũng đã xảy ra một số vụ cháy được cho là do than có tính tự cháy như tại Na Dương (Lạng Sơn), Khe Bố (Nghệ An), Làng Cẩm (Thái Nguyên), khu Khe Chuối (Công ty 91), khu Tràng Kê II, III (Công ty Than Hồng Thái)… Điển hình là tại Than Hồng Thái đã xảy ra hiện tượng than tự cháy lên đến 4 lần. Các vụ cháy này đều tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn, khó kiểm soát và đã ảnh hưởng nhiều đến các hoạt động sản xuất của mỏ. Khi phát hiện cháy mỏ do than tự cháy, chủ yếu sử dụng phương pháp phun ni tơ và xây tường cách ly. Những giải pháp này đôi khi mất nhiều thời gian, khó kiểm soát diễn biến đám cháy. Trong khi đó, những năm gần đây, độ sâu khai thác của các mỏ hầm lò ngày càng tăng, trong khoảng 5 năm tới, một số mỏ có thể đạt tới độ sâu -300 đến -550m so với mực nước biển. Khi độ sâu khai thác tăng, việc thông gió diễn ra khó khăn làm cho nhiệt độ trong hầm lò tăng, dẫn đến khả năng gây hấp thụ oxy của than cũng tăng… Chính các yếu tố này sẽ làm gia tăng tính tự cháy của than. Trao đổi với chúng tôi, TS. Phùng Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm cho biết: “Thực hiện đề tài, Trung tâm đã tiến hành nghiên cứu đánh giá tính tự cháy của than thông qua việc kết hợp phương pháp nghiên cứu của Nhật và Nga tại Công ty TNHH MTV 91 (TX Đông Triều) và Công ty TNHH MTV Than Hồng Thái. Đồng thời gửi mẫu than ra nước ngoài phân tích để lấy kết quả đối chứng. Đề tài hoàn thành đã phân tích, xác định, xếp loại tính tự cháy của than cho một số mỏ than hầm lò thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam. Đây chính là cơ sở dữ liệu tương đối đầy đủ về tính tự cháy của than và các giải pháp kỹ thuật công nghệ tổng thể cho dự án, phòng ngừa và kiểm soát cháy mỏ than có tính tự cháy”.

Không chỉ có đề tài trên, hiện cán bộ của Trung tâm An toàn mỏ đang tập trung nghiên cứu một loạt các đề tài trọng điểm như: Đề xuất hoàn thiện một số nội dung trong Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn trong khai than than hầm lò; đánh giá khả năng thu hồi và sử dụng khí mê tan từ các mỏ than hầm lò vùng Quảng Ninh; nghiên cứu, xây dựng trạm kiểm định đường đặc tính của quạt gió cục bộ và sức cản các loại ống gió... Đây đều là những đề tài có ý nghĩa thực tiễn lớn, đảm bảo an toàn trong khai thác than hầm lò một cách bền vững.

Hoàng Nga[links()]