Gắn sao cho sản phẩm OCOP

2016 là năm Quảng Ninh đã có nhiều đổi mới trong xây dựng nông thôn mới. Trong đó, việc gắn sao cho sản phẩm OCOP được đánh giá là một sáng kiến hữu hiệu, khẳng định hướng đi bài bản và nâng tầm thương hiệu sản phẩm OCOP. Đến nay, toàn tỉnh đã có 25 sản phẩm được gắn sao, đủ sức hội nhập với thị trường trong nước và quốc tế.

Ban Tổ chức Hội thi đánh giá các sản phẩm tham gia chương trình OCOP chấm điểm các sản phẩm. (Ảnh chụp tháng 4-2016)

Sau 3 năm triển khai, chương trình OCOP từ khoảng 60 sản phẩm ban đầu, đến nay đã có trên 200 sản phẩm đăng ký tham gia. Tuy nhiên, do đây là chương trình mới, chủ yếu hướng đến phát triển trong cộng đồng nên chất lượng sản phẩm nảy sinh không ít bất cập như: Số lượng sản phẩm ở nhóm hàng thực phẩm mới có trên 60% được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện VSATTP; nhiều sản phẩm vẫn sử dụng phương pháp chế biến thủ công; không ít sản phẩm thuộc danh mục sản phẩm phải công bố hợp quy hoặc quy định phù hợp, nhưng người sản xuất chưa thực hiện; sản phẩm không có nhãn mác, bao bì, nguồn gốc xuất xứ... Điều này đã khiến cho hàng giả, hàng nhái dễ trà trộn, ảnh hưởng đến thương hiệu của chương trình và gây mất niềm tin đối với người tiêu dùng. Nhằm hình thành các sản phẩm theo chuỗi sản xuất hoàn chỉnh, “thanh lọc” các sản phẩm kém chất lượng và chuẩn hoá các sản phẩm theo tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế, tháng 4-2016, Ban Điều hành OCOP tỉnh đã tổ chức Hội thi đánh giá và phân hạng sản phẩm OCOP lần thứ nhất. Để được gắn sao, việc chấm điểm các sản phẩm thực hiện rất khắt khe. Nếu đạt tiêu chuẩn của Nhà nước về VSATTP, kiểu dáng công nghiệp... sản phẩm cũng mới chỉ đạt 45% số điểm. Thứ hạng sao còn phụ thuộc vào 2 tiêu chí quan trọng khác là hệ thống sản xuất đạt chuẩn (35% số điểm) và khả năng tiếp thị sản phẩm (25% số điểm). Tức là mỗi một sản phẩm phải có nhà xưởng đảm bảo vệ sinh môi trường; có sự tham gia của cộng đồng; khai thác hiệu quả nguyên liệu đầu vào tại địa phương; có hệ thống quản trị; bao bì, nhãn mác đẹp, chuyên nghiệp...

Với những tiêu chí khắt khe trên, trong 121 sản phẩm tham gia đã có 21 sản phẩm bị loại, bởi những lý do đáng tiếc như: Vi phạm quyền sở hữu trí tuệ về kiểu dáng công nghiệp, thiếu giấy đăng ký kinh doanh, giấy đủ điều kiện sản xuất, không có xác nhận của OCOP huyện, không có sản phẩm mẫu, doanh nghiệp không đăng ký kinh doanh tại Quảng Ninh. Ông Lý Văn Thắng, Phó Phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện Tiên Yên, chia sẻ: “Phần lớn các sản phẩm của địa phương như: Kẹo lạc hồng, dưa chua úp thảm, bánh gật gù, thịt khâu nhục, trứng vịt biển... đều do các HTX, hộ gia đình sản xuất, nên chưa thật sự quan tâm đến vấn đề VSATTP, kiểu dáng, mẫu mã, bao bì, kế hoạch kinh doanh. Do đó, trong số 21 sản phẩm bị loại tại hội thi thì Tiên Yên có tới 9 sản phẩm và là địa phương có số sản phẩm bị loại nhiều nhất. Tuy nhiên, qua hội thi đã giúp huyện và người sản xuất nhìn nhận ra những thiếu sót cần nhanh chóng khắc phục. Và sau hội thi, huyện đã cấp kinh phí 500 triệu đồng để chuẩn hoá quy trình sản xuất cho từng sản phẩm. Chắc chắn rằng trong hội thi năm tới, Tiên Yên sẽ có nhiều sản phẩm đạt sao hơn”.
Không chỉ giúp các địa phương và người sản xuất xây dựng một quy trình sản xuất đạt chuẩn, việc tham gia hội thi và được gắn sao đã giúp cả người sản xuất và người tiêu dùng định vị được chất lượng, danh tiếng của sản phẩm, từ đó nâng cao được giá trị, lợi nhuận và sức chiếm lĩnh thị trường. Điển hình như sản phẩm ruốc hàu Thái Bình Dương và ruốc cơ trai của Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại thuỷ sản Quảng Ninh (huyện Vân Đồn). Chị Phạm Thị Thu Hiền, Giám đốc Công ty cho biết: “Trước đây, sản phẩm của Công ty tiêu thụ ra ngoài tỉnh chỉ đạt chưa đến trăm lọ/loại/tháng, nhưng từ khi được tỉnh cấp giấy chứng nhận 5 sao, các đại lý và cửa hàng ở tỉnh ngoài rất tin tưởng. Đến nay, mỗi tháng chúng tôi tiêu thụ hàng nghìn lọ mỗi loại, chỉ tính riêng ở Hà Nội đã có khoảng 200 cửa hàng thực phẩm sạch ký hợp đồng tiêu thụ”.

Điều đáng ghi nhận là sức lan toả và tác động tích cực của hội thi còn được thể hiện bằng việc, chỉ sau hơn 8 tháng tham gia, đến nay Ban Điều hành OCOP tỉnh đã nhận được thêm 20 hồ sơ hoàn chỉnh, khắc phục những thiếu sót trong từng tiêu chí để trình UBND tỉnh thẩm định, cấp sao vào cuối tháng 12 này. Qua đó cho thấy, ý thức của người sản xuất trong chương trình OCOP đã ngày một chuyển biến rõ rệt. Đây cũng là giải pháp cốt lõi góp phần thúc đẩy các sản phẩm OCOP phát triển theo chiều sâu, xứng đáng là mô hình được nhân rộng trên toàn quốc.

Hoàng Nga