Chương trình OCOP tạo lực đẩy phát triển sản xuất

Sau 3 năm triển khai, với sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, Chương trình “Mỗi xã, phường một sản phẩm” (OCOP) đã thực sự đạt được những thành công, trở thành nét riêng của Quảng Ninh, góp phần quan trọng trong tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp.

Thành công từ những gian khó

Là một chương trình chưa có tiền lệ về phương pháp luận, cơ chế chính sách, mô hình hiệu quả trong nước để học tập nên ngay từ những ngày đầu triển khai chương trình, Quảng Ninh phải đối mặt với không ít khó khăn. Dựa trên thực tiễn địa phương và học tập mô hình của các nước tiên tiến như Nhật Bản, Thái Lan, tỉnh đã phê duyệt Đề án OCOP. Chương trình nhằm hình thành sản xuất theo chuỗi giá trị hoàn chỉnh (sản xuất - thu hoạch - chế biến - tiêu thụ) gia tăng giá trị nguyên liệu bản địa. Trong đó, các chủ thể sản xuất (từ cá thể, hộ sản xuất, tổ hợp tác, HTX, doanh nghiệp) có sự chủ động về ý tưởng sản phẩm, xác định thị trường, chủ động sản xuất, tiêu thụ. Nhà nước đóng vai trò tạo sân chơi, hỗ trợ chính sách, xúc tiến thương mại. Hiện thực hoá mục tiêu trên, thời gian qua, từ tỉnh đến các địa phương đã chủ động thành lập Ban Điều hành OCOP, triển khai các dự án phát triển sản xuất, tổ chức hội thi đánh giá và phân hạng sản phẩm...

Công nhân Công ty CP Đầu tư Song Hành (TX Quảng Yên) thu hoạch rau sạch.

Với hướng đi đúng đắn, cách làm hiệu quả, đến nay toàn tỉnh đã có 280 sản phẩm OCOP đã và đang được hỗ trợ thiết kế bộ nhận diện thương hiệu, thiết kế bao bì nhãn mác đẹp, kiểu dáng chuyên nghiệp. Đặc biệt, nhãn hiệu OCOP đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) cấp bằng bảo hộ trong phạm vi quốc gia. Các sản phẩm được tổ chức đánh giá và phân hạng theo Bộ tiêu chí của tỉnh từ 1-5 sao. Hiện 99 sản phẩm được cấp giấy chứng nhận từ 3-5 sao.

Đáng chú ý, chương trình không chỉ thúc đẩy sản xuất, khai thác các tiềm năng và thế mạnh của địa phương, mà còn xây dựng các mối liên kết giữa các hộ sản xuất, tổ chức, cá nhân qua mô hình doanh nghiệp vừa và nhỏ, HTX, tổ hợp tác. Điều này được thể hiện rõ qua các con số: Toàn tỉnh hiện có 119 đơn vị, tổ chức, cá nhân sản xuất tham gia OCOP (33 doanh nghiệp, 35 HTX, 51 tổ hợp tác). Phần lớn các mô hình kinh tế này bước đầu phát huy hiệu quả, tạo sự liên kết chặt chẽ giữa sản xuất và tiêu thụ nông sản. Chương trình là đòn bẩy tăng cường sự liên kết giữa 4 nhà (nhà nông, nhà khoa học, nhà quản lý và doanh nghiệp) như mô hình của Công ty TNHH Nuôi trồng, sản xuất và chế biến dược liệu Đông Bắc (TP Cẩm Phả), HTX Nông - lâm - ngư nghiệp Thái An... Bên cạnh đó, thông qua các kỳ hội chợ như: Hội chợ OCOP Quảng Ninh, Hội chợ thương mại ASEAN tại Nam Ninh (Trung Quốc), Hội chợ đưa hàng về miền núi... không chỉ tạo chỗ đứng vững chắc cho các sản phẩm, mà còn hình thành chuỗi phát triển sản phẩm từ nguyên liệu, sản xuất, chế biến đến quảng bá, tiêu thụ.

Với những thành công của Quảng Ninh, tại Quyết định số 524/QĐ-TTg ngày 1-4-2016 về việc ban hành Chương trình công tác năm 2016 của Ban Chỉ đạo Trung ương Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu nhân rộng phong trào OCOP trên phạm vi toàn quốc. Chương trình OCOP cũng là mô hình tiêu biểu cho các địa phương trong toàn quốc đến Quảng Ninh học tập.

Lộ trình cho tương lai

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, nhằm khắc phục những hạn chế còn tồn tại và từng bước nâng tầm các sản phẩm, tỉnh đã xây dựng một chiến lược dài hơi nhằm đưa chương trình trở thành động lực phát triển kinh tế quan trọng. Đồng thời, phát triển khối kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân trở thành động lực theo hướng gia tăng lợi ích cho cộng đồng dân cư. Song song với đó, tỉnh sẽ triển khai các dự án khai thác thế mạnh thuỷ sản, lâm sản và dược liệu. Cụ thể hoá các định hướng trên, Ban Điều hành OCOP tỉnh đã xây dựng các mục tiêu theo lộ trình, các địa phương đã chủ động xây dựng các kế hoạch cụ thể phát triển sản phẩm OCOP trong giai đoạn tới.

Trao đổi với chúng tôi, ông Chu Quốc Dân, Phó Phòng NN&PTNT huyện Hải Hà, cho biết: Thực hiện Chương trình OCOP, Hải Hà đã xây dựng kế hoạch cụ thể phát triển sản phẩm trong từng giai đoạn, năm và sản phẩm. Trong đó, năm 2016, huyện sẽ hoàn thành hỗ trợ bao bì cho 7 sản phẩm OCOP là chè Đường Hoa, chanh đào, vịt trời, cá thu... Huyện cũng tổ chức tập huấn cho các cơ sở, doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác sản xuất sản phẩm đảm bảo an toàn thực phẩm, có nguồn gốc, xuất xứ. Trong giai đoạn 2017-2020, huyện sẽ tập trung phát triển sản phẩm nước khoáng biển mơ Cái Chiên, khoai lang Cái Chiên, ngao hai cùi, cá song và dịch vụ du lịch tuyến đảo...

Tương tự như Hải Hà, thời gian tới, huyện Ba Chẽ sẽ tập trung đầu tư phát triển sản phẩm theo vùng sản xuất tập trung, xây dựng thương hiệu gà đồi, ngan đen địa phương, cây dược liệu. Đồng thời, huyện sẽ thành lập mới 5 doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác; bố trí 1 cán bộ chuyên trách thực hiện Chương trình OCOP cấp huyện và 1 cán bộ chuyên trách cấp xã.

Cùng với tỉnh, địa phương, các doanh nghiệp, HTX đã hoạch định chiến lược bài bản để phát triển các sản phẩm. Trong đó, thay vì sản xuất những sản phẩm dưới dạng chế biến thô, các doanh nghiệp, HTX, cơ sở sản xuất đang từng bước tập trung đầu tư trang thiết bị, ứng dụng KHCN để sản xuất ra các sản phẩm chế biến sâu, nhằm nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm. Đây là hướng đi mới của Chương trình OCOP trong giai đoạn 2017-2020. Có thể kể đến một số sản phẩm như tỏi đen, tinh dầu tỏi, trà chùm ngây của HTX Nông, lâm, ngư nghiệp Thái An; kẹo ba kích, cao ba kích, cao trà hoa vàng của HTX Dược liệu xanh Đông Triều; trà túi lọc của Công ty CP Kinh doanh lâm sản Đạp Thanh; ruốc hàu, ruốc cơ trai, mực rim me của Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại thuỷ sản Quảng Ninh...

Hy vọng rằng, với sự chủ động, tích cực, nỗ lực từ tỉnh, địa phương đến doanh nghiệp, HTX, cơ sở sản xuất, Chương trình OCOP sẽ tiếp tục gặt hái được thành công trong giai đoạn mới, trở thành chương trình phát triển kinh tế khu vực nông thôn và đô thị trong tiến trình xây dựng Quảng Ninh trở thành tỉnh dịch vụ, công nghiệp vào năm 2020.

Cao Quỳnh[links()]