Bảo vệ thương hiệu ba kích Quảng Ninh

Rượu ba kích Quảng Ninh từ nguyên liệu củ ba kích là một trong 23 sản phẩm được lựa chọn để xây dựng thương hiệu trong giai đoạn 2012-2015 của tỉnh. Đến tháng 2-2013, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) có Quyết định số 7203 về việc cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu Rượu ba kích Quảng Ninh. Đây là tiền đề quan trọng để nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng tính cạnh tranh cho sản phẩm rượu ba kích Quảng Ninh. Từ đó, tỉnh đã quy hoạch trồng ba kích tại các huyện: Ba Chẽ, Tiên Yên, Đầm Hà, Hải Hà, Vân Đồn, Hoành Bồ, Bình Liêu.

Đóng chai rượu ba kích tại Công ty TNHH MTV Sản xuất và thương mại Thức Hoài (TX Quảng Yên).

Cũng từ đây, nhiều địa phương đã mở rộng cánh cửa thu hút các doanh nghiệp đầu tư trồng cây ba kích với hàng trăm ha. Tuy nhiên, nhu cầu sử dụng ngày càng tăng cao, nhưng lượng ba kích (cả tươi và khô) của Quảng Ninh sản xuất vẫn không đủ tiêu thụ (củ ba kích khô “chính hãng” qua sơ chế có giá trên 1 triệu đồng/kg). Với nhu cầu và giá trị cao, củ ba kích đã bị những thương lái thu gom, nhập lậu đưa từ Trung Quốc rồi trà trộn bán ở thị trường Quảng Ninh hoặc mang danh ba kích Quảng Ninh để bán ở các tỉnh, thành trong nước.

Đầu tháng 1-2017, Phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, Công an tỉnh phối hợp với Đội QLTT số 13 (huyện Hoành Bồ) bắt giữ 2 vụ nhập lậu củ ba kích với số lượng trên 1,6 tấn. Chủ lô hàng trên khai nhận tất cả số ba kích này có nguồn gốc từ Trung Quốc, được thu mua, vận chuyển về tiêu thụ tại Quảng Ninh và các tỉnh khác. Lực lượng chức năng đã xử phạt hành chính 2 chủ hàng với số tiền 38 triệu đồng; tiêu huỷ số ba kích trên. Cũng trong thời gian này, lực lượng QLTT tỉnh bắt thêm 2 vụ nhập lậu ba kích từ Trung Quốc với số lượng trên 600kg...

Hoạt động sản xuất, kinh doanh rượu ba kích đã hơn 5 năm và được Cục Sở hữu trí tuệ cấp nhãn hiệu “Rượu ba kích Thức Hoài”, ông Nguyễn Văn Thức, Giám đốc Công ty TNHH MTV Sản xuất và Thương mại Thức Hoài (TX Quảng Yên), tỏ ra vô cùng lo lắng trước việc nguyên liệu ba kích Trung Quốc tràn lan thị trường trong nước. Ông nói: “Mỗi năm, Công ty sử dụng trên 1,3 tấn nguyên liệu ba kích khô, chủ yếu mua tại các hộ dân ở Tiên Yên, Ba Chẽ. Sản phẩm của Công ty được nhiều nơi đón nhận và giữ được uy tín với khách hàng. Tuy nhiên, chúng tôi rất lo lắng trước việc nguyên liệu ba kích Trung Quốc nhập lậu, bán tràn lan, đội lốt sản phẩm rượu ba kích Quảng Ninh, bán với giá rẻ. Như vậy, những công ty làm ăn chân chính rất khó đứng vững. Nếu tình trạng này cứ tiếp diễn, Công ty cũng khó mà duy trì sản xuất rượu ba kích”. HTX Kinh doanh dịch vụ lâm sản ngoài gỗ Ba Chẽ (thôn Tân Tiến, xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ) thu mua ba kích trên địa bàn từ năm 2014. Ông Vũ Văn Minh, Giám đốc HTX, chia sẻ: “Mỗi năm, HTX thu mua khoảng 1,5 tấn ba kích tươi do người dân Ba Chẽ thu hái trên rừng. Từ nguồn nguyên liệu này, HTX sử dụng để ngâm làm rượu, bán ra thị trường. Chúng tôi rất muốn mở rộng sản xuất, nhưng nguồn nguyên liệu có hạn, dự kiến năm 2017 quy mô sản xuất của HTX bị thu hẹp do nguyên liệu ba kích từ rừng đã cạn kiệt, trong khi đó ba kích trồng tại đây chưa cho thu hoạch. Trên thị trường hiện có rất nhiều loại ba kích, nếu không biết, rất dễ mua phải ba kích Trung Quốc hoặc ba kích ở tỉnh khác trồng”. Một số doanh nghiệp lớn như Công ty CP Y tế Đức Minh (Tập đoàn Y tế AMV) đã đầu tư trồng 90ha ba kích tại 2 xã Đồng Sơn và Kỳ Thượng (huyện Hoành Bồ) từ năm 2013; theo lãnh đạo Công ty, đến nay ba kích mới cho thu hoạch số lượng rất ít, chưa có để bán ra thị trường... Huyện Ba Chẽ cũng đã quy hoạch, thu hút tổ chức, cá nhân phát triển mở rộng vùng sản xuất ba kích, hiện có khoảng 120ha ba kích, tập trung tại các xã Thanh Lâm, Thanh Sơn, Minh Cầm, Đồn Đạc, Lương Mông; tuy nhiên, số lượng ba kích cho thu hoạch cũng rất ít.

Để nguyên liệu ba kích Quảng Ninh đáp ứng được nhu cầu thị trường, thời gian tới, các cấp, ngành, địa phương cần tiếp tục quan tâm mở rộng vùng nguyên liệu, nhằm tạo thêm việc làm, tăng thu nhập, giảm nghèo cho người dân địa phương, góp phần giữ vững thương hiệu ba kích Quảng Ninh.

Nguyễn Hoa