Phát triển thương mại miền núi, hải đảo: Ưu tiên sản phẩm tiềm năng

Sau 5 năm thực hiện Quyết định 964/QĐ-TTg giai đoạn 2015 – 2020, bộ mặt thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo đã thay đổi nhiều trong việc hình thành những chuỗi sản xuất, cung ứng, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp hiện đại, bền vững.

Kết quả tích cực

Nhằm tổng kết, chia sẻ các kinh nghiệm hoạt động trong thực hiện Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo giai đoạn 2015 – 2020 theo Quyết định 964/QĐ-TTg ngày 30 tháng 6 năm 2015 của Thủ tướng chính phủ và đưa ra đề xuất về phương hướng phát triển mới trong giai đoạn tiếp theo 2021 - 2025, ngày 11/8, tại Hà Nội, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội nghị Tổng kết Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo giai đoạn 5 năm (2015 – 2020).

Thông tin tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải nhận định: “Qua 5 năm triển khai, Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo đã đem lại những kết quả tích cực về sản xuất, phân phối và tiêu dùng trên các địa bàn còn nhiều khó khăn”.

Chương trình không chỉ kết nối và thu hút được các thương nhân, doanh nghiệp đầu tư, phát triển hoạt động thu mua, quảng bá sản phẩm hàng hóa nông, lâm, thủy sản của khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, mà thông qua tổ chức các Hội nghị, hội thảo còn hình thành được những chuỗi cung ứng, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp hiện đại, bền vững. Nhiều đặc sản vùng, miền như xoài Sơn La, sâm Ngọc Linh, bơ sáp Đắk Lắk, cá hồi Sapa, rượu sim Phú Quốc, … đã mở được đường vào hệ thống phân phối có uy tín trên cả nước và xuất khẩu sang thị trường nước ngoài.

Các đại biểu tham quan khu trưng bày, giới thiệu kết quả trong 5 năm thực hiện Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo trong giai đoạn 2015-2020

Bên cạnh việc đẩy mạnh sản xuất, tiêu thụ hàng hóa, Chương trình đã nghiên cứu xây dựng và phát triển hệ thống chính sách, cơ chế thương mại đặc thù với một số huyện đảo, xã đảo; xây dựng, áp dụng và phát triển cơ chế “biên mậu trên biển” đối với một số huyện đảo, xã đảo; xây dựng mô hình phân phối đặc thù phục vụ cho sản xuất và tiêu dùng tại một số huyện đảo như Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi; huyện đảo Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu; xây dựng được Cơ sở dữ liệu sản phẩm - ngành hàng có lợi thế tại các địa phương miền núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo và 35 bộ cẩm nang hồ sơ các mặt hàng có lợi thế cho 35 tỉnh miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo; đào tạo nguồn nhân lực cho hơn 4.000 doanh nghiệp, hộ kinh doanh, tiểu thương hoạt động kinh doanh tại thị trường miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo; rà soát phát triển và quản lý chợ miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo từ đó nghiên cứu xây dựng các cơ chế chính sách đối với quản lý, phát triển chợ, xây dựng các đề án kết nối, phát triển hạ tầng thương mại biên giới…

Chia sẻ kinh nghiệm về phát triển thương mại tại địa phương, ông Đinh Lâm Sáng - Phó Giám đốc Sở Công Thương Bắc Kạn – cho biết: Trong giai đoạn 2015 - 2020 trên địa bàn Bắc Kạn đã chú trọng triển khai thực hiện nhiều giải pháp thúc đẩy thương mại miền núi. Trong đó, tỉnh lồng ghép vào các chương trình phát triển các sản phẩm đặc sản, đặc trưng, sản phẩm nông nghiệp, sản phẩm OCOP của địa phương. Nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác đã được thành lập từng bước thay đổi nhận thức, tư duy trong sản xuất, tạo ra sản phẩm có giá trị góp phần nâng cao thu nhập, giải quyết việc làm, xóa đói, giảm nghèo.

Đặc biệt, tỉnh Bắc Kạn khuyến khích phát triển các sản phẩm, hàng hóa có thương hiệu là đặc trưng, có tiềm năng của địa phương để đưa vào các chợ, siêu thị, trung tâm thương mại trong cả nước và xuất khẩu. Hiện, Bắc Kạn có nhiều sản phẩm hình thành được thương hiệu, có chỉ dẫn địa lý, bảo hộ nhãn hiệu tập thể: Chỉ dẫn địa lý “Quýt Bắc Kạn”; Nhãn hiệu tập thể “Gạo Nếp Khẩu Nua Lếch Ngân Sơn”, “Chè Shan tuyết Bằng Phúc”, “Miến dong Bắc Kạn ”...

Hướng tới thu hẹp khoảng cách giữa các vùng miền

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác thực hiện Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo trong những năm qua vẫn còn những khó khăn. Việc triển khai Chương trình còn hạn chế, chưa triển khai rộng rãi được khắp các tỉnh miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo. Kinh phí thấp, khiến cho việc thực hiện chỉ giới hạn trong phạm vi nhất định, chưa tạo được sự tương tác và bổ trợ lẫn nhau trong quá trình phát triển. Đặc biệt, vấn đề xây dựng, sửa chữa cải tạo và nâng cấp các hạng mục chợ miền núi, vùng sâu vùng xa và hải đảo rất cần thiết và quan trọng nhưng thực tế, chưa bố trí được kinh phí cho địa phương trong việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng.

Bên cạnh đó, các mặt hàng tiềm năng chỉ mới chỉ đạt ở mức sản xuất nhỏ lẻ, đơn thuần, thiếu tập trung, chưa đủ lớn để thu hút đầu tư phát triển. Sản phẩm đặc trưng sản xuất nhỏ lẻ, theo mùa vụ, chưa được tổ chức/cá nhân chú trọng đến bao bì, mẫu mã, đăng ký nhãn hiệu. Cơ cấu hàng hóa bất cập, thiếu bền vững, chủ yếu là thô sơ, không có giá trị cao.

Ngoài ra, nhiều cơ sở sản xuất chưa quan tâm đến phát triển thương hiệu, bao bì, tem nhãn, vệ sinh an toàn thực phẩm nên chưa thu hút tiêu thụ sản phẩm. Hàng hóa chưa có tính ổn định, chưa có tính bền vững. Các cơ sở, doanh nghiệp còn thiếu tính chủ động, chưa tích cực tham gia các phong trào, các hoạt động kết nối…

Do vậy, hướng tới mục tiêu xây dựng và phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo nhằm thu hẹp khoảng cách chênh lệch giữa các miền, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao thu nhập của người dân, đảm bảo an ninh quốc phòng ở miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, thời gian tới, Bộ Công Thương tiếp tục tăng cường thông tin, tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông đại chúng (TTXVN, VOV1, VTV1, VTV5, Báo Công Thương…), xuất bản và phát hành phóng sự, tin, bài về diễn biến, hoạt động thương mại diễn ra tại khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo. Bên cạnh đó, cũng đã xây dựng và duy trì chuyên trang thông tin về sản phẩm miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo trên website: www.sanphamvungmien.vn; xuất bản và phát hành ấn phẩm “Hàng hóa thương hiệu miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo Việt Nam” để giới thiệu, quảng bá, tiêu thụ sản phẩm hàng hóa đối với các mặt hàng là lợi thế của các địa phương…

Đồng thời, Bộ Công Thương sẽ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ tiếp tục phê duyệt thực hiện Chương trình 05 năm, giai đoạn 2021 – 2025; đề nghị Chính phủ quan tâm, bố trí nguồn ngân sách Nhà nước để hỗ trợ đầu tư xây dựng, cải tạo nâng cấp các chợ truyền thống ở khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo, đặc biệt ở những vùng khó khăn và đặc biệt khó khăn; tăng cường đẩy mạnh liên kết vùng miền nhằm tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa của khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo; đề nghị các địa phương hàng năm cần bố trí một phần kinh phí nhất định từ nguồn ngân sách địa phương để thực hiện Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo.

Theo Báo Công Thương