Anh hùng Lao động Nguyễn Đình Các

Anh hùng Lao động Nguyễn Đình Các, sinh năm 1935 tại phường Xuân Sơn (TX Đông Triều) ngày nay. Ông gắn bó với nghề sản xuất gốm sứ thủ công mỹ nghệ dòng gốm sứ nặng lửa ở Đông Triều từ năm 1960. Ông được phong danh hiệu Anh hùng Lao động khi làm Chủ nhiệm Hợp tác xã (HTX) Cao cấp gốm sứ Ánh Hồng (Đông Triều).

Trong suốt 25 năm gắn bó với hợp tác xã, ông luôn gương mẫu, tận tụy với công việc, dám nghĩ, dám làm. Với những kế hoạch và biện pháp cụ thể, ông đã đưa Ánh Hồng từ một cơ sở sản xuất sành, sứ lao động chủ yếu là người Việt gốc Hoa có 30 người, đã đi lên vững chắc thành HTX cao cấp, sản xuất các sản phẩm gốm sứ thủ công mỹ nghệ xuất khẩu sang Liên Xô (cũ) và các nước Đông Âu, thu ngoại tệ về cho đất nước.

Di ảnh Anh hùng Lao động Nguyễn Đình Các.

Để phục vụ cho việc phát triển gốm sứ thời kỳ đầu những năm 80 của thế kỷ XX, cùng với mở rộng sản xuất, đào tạo cán bộ quản lý kinh tế, ông đã mời giảng viên Khoa gốm sứ truyền thống của Trường Đại học Mỹ thuật công nghiệp Hà Nội xuống mở lớp đào tạo nghề gốm sứ, hướng dẫn tại HTX. Đồng thời, trong HTX đã thành lập Ban kỹ thuật gồm các tổ tạo hình sản phẩm giao cho thanh niên quản lý để chế tác mẫu sản phẩm mới, tổ pha chế men do ông Đặng Đức Thạch, Phó Chủ nhiệm HTX phụ trách kỹ thuật trực tiếp quản lý, pha chế được 16 bài men nghệ thuật các loại bao gồm men đen, men trắng, men nâu, men xanh các loại, men rạn, men sao, men rêu, men máu bò, men tiết dê, phục chế men ngọc cổ thời Lý, men thời Trần và các bài men chảy tổng hợp đạt trình độ nghệ thuật cao và có giá trị kinh tế, kỹ thuật, mỹ thuật cao. Thời kỳ ấy, HTX Ánh Hồng bình quân sản xuất trên 6 triệu sản phẩm/năm, phần lớn để xuất khẩu.

Từ năm 1979 đến năm 1985, Nguyễn Đình Các cũng là người đầu tiên trong số các chủ nhiệm HTX tiểu công nghiệp, thủ công nghiệp của cả nước mạnh dạn áp dụng khoán sản phẩm cho người lao động và xây dựng 360 định mức. Tổ chức dây chuyền sản xuất hợp lý bằng 17 sáng kiến cải tiến kỹ thuật mang lại hiệu quả kinh tế cao. Điển hình là cải tiến trụ chuyền trong khâu ép, rửa gạt bát, dùng nguyên vật liệu địa phương thay cho nguyên liệu Trung ương cấp...

Một số sản phẩm gốm sứ thủ công mỹ nghệ xuất khẩu sản xuất năm 1985, gia đình Anh hùng Lao động Nguyễn Đình Các còn lưu giữ.

Thời kỳ này, tại 4 phân xưởng lò nung của HTX có trên 800 xã viên, kể cả số lao động của Nhà máy sứ Móng Cái đã chuyển về Yên Hưng (TX Quảng Yên ngày nay) đến làm việc tại HTX. Để đáp ứng nhu cầu về chỗ ở cho xã viên, HTX đã xây dựng hệ thống  nhà tập thể cho xã viên ở từ nguồn lợi nhuận thu được do xuất khẩu sản phẩm. Đồng thời, xây dựng nhà trẻ, lớp mẫu giáo của HTX cho con em xã viên đã tạo ra diện mạo mới của một khu phố phía Tây của thị trấn Mạo Khê ngày đó (nay là phường Mạo Khê) phát triển sầm uất. Sau năm 1985, ông tiếp tục đưa xã viên trẻ có tay nghề cao sang Tiệp Khắc - đất nước có sản phẩm gốm sứ chất lượng cao, danh tiếng trên toàn thế giới lúc bấy giờ để học nghề gốm sứ.

Cũng vào thời điểm đó, HTX còn đào tạo và duy trì đội bóng chuyền nữ của Liên hiệp Hợp tác xã tiểu công nghiệp, thủ công nghiệp tỉnh (năm 1991 sáp nhập cùng Liên hiệp HTX Mua bán chuyển thành Liên minh Hợp tác xã) sôi nổi tham gia phong trào TDTT cùng với các công ty, xí nghiệp quốc doanh.

Ngày 29/8/1985, Nguyễn Đình Các được Nhà nước tặng danh hiệu Anh hùng Lao động cho những đóng góp đặc biệt xuất sắc trong lao động sản xuất. Tháng 1/1986, ông vinh dự được dự Đại hội Anh hùng chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ V tại Hà Nội.

Năm 1991, HTX Cao cấp gốm sứ Ánh Hồng giải thể, trong xu thế phát triển kinh tế tư nhân, xã viên cũ của HTX đã phát triển thành làng nghề gốm sứ Vĩnh Hồng ngày nay.

Ông Nguyễn Đình Các mất năm 2009 trong khi vẫn còn nhiều dang dở với nghệ thuật gốm sứ thủ công mỹ nghệ dòng nặng lửa của làng nghề gốm sứ Vĩnh Hồng.

Nguyễn Xuân (CTV)