Ngăn chặn dịch tả lợn châu Phi tái phát

Dịch tả lợn châu Phi là dịch bệnh nguy hiểm, tính chất lây lan nhanh, chưa có vắc-xin phòng chống. Năm 2019 ngành chăn nuôi cả nước thiệt hại nặng nề bởi dịch bệnh này. Sau thời gian dài khống chế và kiểm soát, các hộ chăn nuôi vừa mới bắt tay vào tái đàn, thì đầu tháng 5/2020 dịch  lại tái phát tại một số địa phương trong tỉnh.

Xã Quảng Long (huyện Hải Hà) thực hiện khoanh vùng, tiêu độc khử trùng tại nơi xảy ra dịch bệnh tả lợn châu Phi. Ảnh: Thanh Trường (Trung tâm TT-VH Hải Hà)

Nguy cơ tái bùng phát dịch

Chỉ vừa tái đàn được vài tháng, gia đình ông Triệu Quay Đức (thôn Nà Làng, xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ) lại đối mặt với tình trạng lợn chết hàng loạt. Ngậm ngùi nhìn số lợn bị tiêu hủy, ông Đức chia sẻ: "Vài tháng trước, tôi mua 2 con lợn nái của lái buôn bán rong, không rõ nguồn gốc. Đến ngày 22/4, lợn bắt đầu có dấu hiệu bị bệnh. Lợn có triệu chứng bị xuất huyết toàn bộ vùng ngoài da, bỏ ăn, sốt cao, sau đó yếu dần và chết. Gia đình tôi không biết phải làm thế nào”.

Tương tự hộ gia đình ông Đức, chỉ trong 7 ngày, từ 1-7/5, tại thôn Nà Làng đã có 8 hộ chăn nuôi, lợn bị lây nhiễm với tổng số 14 con lợn ốm chết. Ngay sau khi nắm được thông tin, Trung tâm Dịch vụ kỹ thuật nông nghiệp huyện đã tiến hành lấy mẫu huyết thanh gửi Chi cục Thú y vùng II (Cục Thú y, Bộ NN&PTNT) xét nghiệm và cho kết quả dương tính với virus dịch tả lợn châu Phi.

Để khống chế, không để dịch bệnh lây rộng, các lực lượng chuyên môn xã Đồn Đạc đã tiêu hủy toàn bộ số lợn bệnh, vệ sinh môi trường, phun thuốc khử trùng tiêu độc. Đồng thời, thành lập 2 chốt kiểm dịch, phân công thành viên trong tổ trực kiểm dịch theo quy định.

Tại huyện Hải Hà, ngày 12/6 vừa qua đã ghi nhận hộ đầu tiên có lợn bị nhiễm dịch tả lợn châu Phi. Đến ngày 14/6, dịch đã xuất hiện tại 5 hộ chăn nuôi nhỏ lẻ ở xã Quảng Đức. Trước đó, đàn lợn của 5 hộ này đều có biểu hiện sốt cao, bỏ ăn, tiêu chảy. Cán bộ thú y huyện Hải Hà đã lấy mẫu để chuyển Chi cục Thú y vùng II xét nghiệm, kết quả bị dịch tả lợn châu Phi. Cơ quan chức năng đã tiêu hủy toàn bộ số lợn trên theo đúng quy định. Đến nay, đã có 18 hộ xuất hiện dịch, số lượng lợn phải tiêu hủy của huyện lên đến 2.211kg. 

Theo thông tin của Chi cục Chăn nuôi và Thú y (Sở NN&PTNT), từ đầu tháng 5 đến ngày 22/6/2020, đã có 62 hộ ở 24 thôn, khu của 18 xã, phường, thị trấn tại 7 huyện, thành phố (Ba Chẽ, Bình Liêu, Tiên Yên, Đầm Hà, Hạ Long, Uông Bí, Hải Hà) có lợn ốm, chết do mắc bệnh dịch tả lợn châu Phi. Tổng số lợn ốm, chết và buộc phải tiêu hủy do mắc bệnh là 168 con, trọng lượng khoảng 5.840kg.

Trao đổi với phóng viên, ông Trần Xuân Đông, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y, cho biết: Có nhiều nguyên nhân gây phát sinh ổ dịch. Trong đó, nguyên nhân chính là do không kiểm soát nguồn giống nhập vào địa phương, các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ mua lợn từ các chợ, điểm buôn bán hoặc thương lái, không rõ nguồn gốc. Các ổ dịch đều phát sinh tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, không đảm bảo các điều kiện chăn nuôi an toàn sinh học. Bên cạnh đó, người chăn nuôi không báo chính quyền cơ sở để xử lý kịp thời, nhiều hộ tự chôn hủy lợn, ốm chết. Công tác giám sát dịch bệnh tại cấp cơ sở chưa được thực hiện nghiêm túc, thiếu sự kiểm tra và thông tin không kịp thời. Công tác kiểm tra, kiểm soát vận chuyển lợn, nhất là vận chuyển lợn để nuôi thương phẩm và lợn đến cơ sở giết mổ còn lơ là.

Năm 2019, dịch tả lợn châu Phi đã khiến ngành chăn nuôi Việt Nam nói chung, Quảng Ninh nói riêng thiệt hại nặng nề. Xuất hiện từ tháng 3/2019, đến tháng 12/2019, dịch tả lợn châu Phi đã xảy ra tại 16.062 hộ/968 thôn, khu, ở 162 xã, phường trên địa bàn tỉnh. Tuy tỉnh chỉ đạo quyết liệt, ngành Nông nghiệp và các địa phương vào cuộc khẩn trương, nghiêm túc, triển khai nhiều giải pháp khoanh vùng, khống chế dịch, thành lập 7 chốt kiểm dịch động vật, nhưng chỉ trong một thời gian không dài, ngành chăn nuôi địa phương đã buộc phải tiêu hủy hơn 150.000 con (chiếm trên 38,4% tổng đàn lợn), trọng lượng tiêu hủy trên 6.700 tấn.

Từ tháng 1 đến hết tháng 5/2020, dịch tả lợn châu Phi cơ bản được kiểm soát, không phát sinh ổ dịch mới. Thực hiện chỉ đạo của Bộ NN&PTNT, UBND tỉnh, các địa phương đã từng bước tái đàn, tăng đàn lợn. Tổng số 5.508 hộ tái đàn, chiếm khoảng 35% số hộ bị dịch tả lợn châu Phi. Việc tăng đàn chủ yếu ở các hộ, gia trại, trang trại chủ động được nguồn giống với số lượng 93.795 con lợn, tăng 55% so với tháng 12/2019. Đến hết tháng 5/2020, tổng đàn lợn của cả tỉnh là 265.200 con, trong đó lợn nái các loại là 24.000 con, đực giống 535 con, lợn thịt 240.665 con.

Hộ nuôi tại xã Hải Tiến (TP Móng Cái) phun khử trùng tiêu độc cho chuồng trại. Ảnh: Nguyễn Thanh

Tạo “lá chắn thép” phòng dịch

Cơ quan thú y khẳng định, dịch tả lợn châu Phi cực kỳ nguy hiểm với đàn lợn. Loại virus này khi xâm nhập vào đàn lợn gây tỷ lệ chết tới 100%, trong khi 100 năm nay thế giới không sản xuất được vắc-xin. Hơn nữa, đây là một trong số những dịch bệnh có tốc độ lây lan cực nhanh. Vì vậy, nếu không kịp thời có biện pháp dập dịch sớm thì nguy cơ lây lan rộng sẽ rất cao, nhất là trong điều kiện thời tiết nắng nóng như hiện nay.

Bên cạnh đó, cơ quan chức năng còn gặp khó khăn trong phòng chống dịch tả lợn châu Phi do nhiều hộ gia đình nuôi tái đàn lợn, tăng đàn lợn chủ yếu ở các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, khó kiểm soát nguồn giống; áp dụng các biện pháp an toàn sinh học hạn chế; không đăng ký kê khai với chính quyền cơ sở để được kiểm tra và hướng dẫn biện pháp phòng dịch...

Hộ chăn nuôi lợn ở xã Hiệp Hòa (TX Quảng Yên) thực hiện tái đàn lợn theo hướng đảm bảo an toàn sinh học.

Ngay khi có ổ dịch xuất hiện tại các địa phương, cán bộ Sở NN&PTNT đã trực tiếp đến cơ sở để phối hợp với các địa phương thống nhất các biện pháp chỉ đạo, bao vây dập dịch; điều tra dịch tễ, truy xuất nguồn gốc ca bệnh phát sinh; khoanh vùng, xử lý tiêu hủy lợn bệnh theo quy định. Đồng thời, hướng dẫn công tác khử trùng tiêu độc các xã có dịch; đặt biển báo, chốt kiểm soát hạn chế ra, vào vùng dịch và hoàn tất thủ tục công bố ổ dịch dịch tả lợn châu Phi theo quy định.

Tại khu vực xuất hiện dịch, việc thực hiện tiêu hủy lợn mắc bệnh, tiêu độc khử trùng xử lý ổ dịch, tiêm phòng vắc xin phòng bệnh cho đàn gia súc, gia cầm được thực hiện nghiêm túc, đảm bảo theo đúng quy trình, quy định. Các địa phương đã phân công, bố trí cán bộ thực hiện giám sát dịch bệnh đến cơ sở, hộ dân để phát hiện sớm, xử lý kịp thời ổ dịch khi phát sinh. Đồng thời, trang bị đầy đủ vật tư, hóa chất để thực hiện công tác khử trùng tiêu độc, vệ sinh môi trường.

Cán bộ thú y xã kiểm tra công tác phòng, chống dịch bệnh sau khi tái đàn lợn tại gia đình ông Đinh Công Hữu (thôn 13, xã Hiệp Hòa, TX Quảng Yên), ngày 17/4/2020.

Cùng với tập trung xử lý các ổ dịch, công tác kiểm tra, giám sát đặc biệt được tăng cường. Trong những ngày qua, lực lượng thú y từ tỉnh đến cơ sở đã khẩn trương kiểm tra, rà soát số lượng đàn lợn của các địa phương; tăng cường giám sát để phát hiện sớm, kịp thời xử lý dứt điểm ngay khi phát hiện lợn mắc bệnh, nghi mắc bệnh, tránh lây lan ra diện rộng. Việc vận chuyển lợn và các sản phẩm lợn, nhất là vận chuyển, buôn bán lợn để làm giống, nuôi thương phẩm và lợn đến cơ sở giết mổ; lợn vận chuyển từ ngoài tỉnh được kiểm soát chặt chẽ. Tỉnh đã thành lập các tổ liên ngành kiểm tra, kiểm soát để xử lý nghiêm những trường hợp buôn bán giống lợn không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không có giấy tờ kiểm dịch, lý lịch giống trong quá trình vận chuyển, bán giống. Đến nay, tổ liên ngành đã xử lý 2 trường hợp buôn bán giống lợn không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không có giấy tờ kiểm dịch, lý lịch giống trong quá trình vận chuyển, bán giống.

Công tác tái đàn lợn cũng được các ngành chức năng kiểm soát rất chặt chẽ. Theo đó, đối với các hộ chăn nuôi muốn tái đàn đều phải ký cam kết chăn nuôi an toàn sinh học và kê khai chăn nuôi ngay từ lúc ban đầu; đồng thời được lực lượng thú y địa phương vào cuộc hướng dẫn ứng dụng công nghệ, kỹ thuật tiên tiến vào chăn nuôi an toàn sinh học, vệ sinh môi trường.

Theo ông Nguyễn Hữu Giang, Giám đốc Sở NN&PTNT: Với tính chất nguy hiểm của bệnh dịch tả lợn châu Phi, chủ trương của tỉnh là không tái đàn một cách ồ ạt dẫn đến phát sinh dịch bệnh, gây thiệt hại cho hộ chăn nuôi và ngành Nông nghiệp, mà thực hiện tái đàn phải đảm bảo an toàn sinh học. Vì vậy để an toàn, hiệu quả, trong thời điểm này, cùng với các biện pháp ứng phó quyết liệt, khẩn trương của các ngành chức năng từ tỉnh đến cơ sở, đòi hỏi người chăn nuôi trong toàn tỉnh phải nâng cao ý thức trong việc phòng, chống dịch và thực hiện đúng những khuyến cáo của ngành chăn nuôi. Có như vậy, dịch tả lợn châu Phi mới được kiểm soát, không lây lan, bùng phát trở lại, góp phần sớm phục hồi ngành chăn nuôi, đóng góp cho tăng trưởng kinh tế của tỉnh, đặc biệt trong thời điểm nền kinh tế đang bị ảnh hưởng của dịch Covid-19.

Thu Chung - Hoàng Quỳnh