Đảm bảo phát triển chăn nuôi bền vững

“Cơn bão” dịch tả lợn châu Phi trên địa bàn tỉnh gần 1 năm qua đã làm 144.670 con lợn ốm, chết, tiêu hủy, giảm gần 39% tổng đàn lợn của tỉnh. Kể từ ổ dịch gần nhất được phát hiện (tại Hải Yên, TP Móng Cái), đến thời điểm này, toàn tỉnh đã qua gần 80 ngày không phát sinh ổ dịch mới, theo quy định có thể công bố hết dịch để tập trung tái đàn, nhằm phục hồi đàn lợn theo mục tiêu đưa tổng đàn lợn toàn tỉnh về mức trước dịch với gần 400.000. Tuy nhiên theo giới chuyên môn, việc tái đàn lợn lúc này không thể vội vàng, ồ ạt.

Đàn lợn giống gốc Móng Cái tại Công ty TNHH phát triển nông lâm ngư Quảng Ninh

Nhận diện “cơn khát” lợn giống

Theo Sở NN&PTNT, để luôn có tổng đàn 400.000 con, mỗi năm Quảng Ninh phải có khoảng 1 triệu con giống (phục vụ 2 - 2,5 vụ nuôi/năm), đây là khó khăn bởi hiện tình hình con giống khan hiếm.

Số liệu thống kê mới nhất cho thấy, trên địa bàn Quảng Ninh hiện chỉ còn gần 23.000 con lợn nái, chiếm trên 50% tổng đàn nái so với trước dịch. Trong đó lợn nái bố mẹ có thể sinh sản lợn giống để cung ứng ngay cho thị trường là trên 15.300 con, số con nái còn lại là lợn nái cụ kỵ, tức dành để sinh ra lợn nái bố mẹ. Tính toán theo chu kỳ sinh học, đến cuối năm 2020, tổng đàn nái của tỉnh mới cung ứng khoảng trên 600.000 lợn giống, đáp ứng gần 70% nhu cầu thực tế, nên vẫn phải nhập từ nơi khác về khoảng trên 300.000 con lợn giống. Nếu thuận lợi thì phải tới quý I/2021 thì lượng giống sản xuất tại chỗ mới có thể cơ bản đáp ứng nhu cầu người nuôi trong tỉnh.

Tình hình của Quảng Ninh cũng là tình hình chung của các tỉnh thành trong toàn quốc, tức là đều thiếu nái, thiếu lợn giống, bởi vậy nên hướng nhập 300.000 giống từ các tỉnh thành khác để bổ sung sự thiếu hụt của thị trường tại chỗ là khó khả thi. Qua đó, cho thấy ít nhất đến hết năm 2020, lợn giống trên toàn tỉnh vẫn ở tình trạng khan hiếm, dẫn đến giá giống cao, tức là suất đầu tư cao, đi liền với nó là lợi nhuận thấp.

Không những thế, chất lượng giống có thể không đảm bảo do ít nhiều các sơ sở sản xuất giống chạy theo số lượng, đặc biệt là đàn nái được nuôi trong dân với số lượng trên 20.500 con, chiếm 89% tổng đàn nái hiện có chưa phải thực sự là đàn nái tiêu chuẩn, được lựa chọn kỹ. Đây chính là bài toán mà đơn vị chuyên môn cũng như người chăn nuôi cần phải tính tới khi tiến hành tái đàn.

Đàn lợn nhà anh Anh Bùi Thanh Lâm, phường Phương Nam, TP Uông Bí mới được tái đàn từ cuối năm 2019. Ảnh Minh Đức

Không tái đàn vội vàng, ồ ạt

Ngoài cái khó về con giống, người chăn nuôi lợn thời điểm này còn gặp khó về vật tư, hóa chất, thức ăn cho lợn đều cao hơn trước đây, từ đó suất đầu tư cao. Như vậy mặc dù giá thịt lợn trên thị trường cao, song cũng không đảm bảo người nuôi sẽ thu được lãi cao, thậm chí nếu gặp con giống chất lượng kém, chậm lớn hoặc chết yểu thì coi như cầm chắc lỗ vốn. 

Cùng với đó, thực trạng chăn nuôi chủ yếu là nông hộ, quy mô nhỏ lẻ, thiết kế kiến trúc chuồng trại, công trình xử lý thải không đạt chuẩn, sử dụng thức ăn tạp, không coi trọng và chủ động trong khâu phòng chống dịch bệnh… thì nguy cơ dịch bệnh, bao gồm cả dịch tả lợn châu Phi luôn hiện hữu, có thể quay lại bất cứ lúc nào. Trong khi đó, chính sách hỗ trợ người nuôi khi đàn lợn mắc dịch bệnh của Chính phủ hết hạn từ cuối năm 2019, mà hiện nay vẫn chưa có quy định thay thế, điều này cho thấy người nuôi có thể trắng tay khi dịch bệnh xảy ra…

Từ những khó khăn trên, theo giới chuyên môn, giải pháp đưa ra chính là không nên tái đàn một cách ồ ạt, tự phát, mà thay vào đó cần phải có sự tính toán, chắc chắn và theo quy hoạch. Việc này cần trách nhiệm của 2 phía, cơ quan quản lý nhà nước và người chăn nuôi. Trong đó, người chăn nuôi phải nâng cao nhận thức về việc nuôi đúng quy trình, đảm bảo an toàn sinh học, cân nhắc những rủi ro có thể gặp trước khi đầu tư tái đàn.

Cơ quan quản lý nhà nước có trách nhiệm chính trong việc rà soát, đánh giá thực trạng chăn nuôi lợn hiện nay một cách tổng thể và sát thực tế, làm cơ sở để sớm đưa ra hành lang pháp lý cho người dân vận dụng. Đơn cử như công tác quy hoạch vùng nuôi; đầu tư hạ tầng cần thiết cho các vùng nuôi tập trung; xây dựng quy trình, tiêu chuẩn nuôi; đưa ra chế tài xử lý vi phạm, cũng như cơ chế chính sách khuyến khích người dân chuyển đổi thói quen nuôi tự phát sang nuôi theo quy hoạch, tiêu chuẩn, giám sát việc nhập lợn hơi từ nơi khác về…

Lợn giống Móng Cái có nhiều ưu thế, được thị trường tiêu dùng lớn, tuy nhiên hiện cung chưa đủ cầu

Bên cạnh đó tỉnh cần cần tăng cường thu hút đầu tư từ doanh nghiệp, tạo ra những dự án chăn nuôi lớn có nguồn vốn ngoài ngân sách, đóng vai trò hạt nhân phát triển của ngành; tiếp tục định hướng người dân hình thành thói quen tiêu dùng thích ứng với tình hình thực tế, đơn cử như việc giảm khẩu phần thịt để thay thế bằng thủy hải sản, đây vốn là thực phẩm lợi thế của tỉnh…

Có thể thấy, việc tái đàn lợn thế nào để hiệu quả hiện nay thực sự cần sự vào cuộc tích cực của cả người chăn nuôi và cơ quan chức năng.

Việt Hoa

Việc tái đàn lợn sau dịch là xu hướng và nhu cầu tất yếu, tuy nhiên nếu tái đàn ồ ạt, vội vàng chắc chắn sẽ gây ra những hệ lụy. Dưới đây là một số ý kiến về việc tái đàn thế nào để hiệu quả. Ông Nguyễn Hữu Giang, Giám đốc Sở NN&PTNT: “Đẩy mạnh thu hút doanh nghiệp đầu tư". Việc chăn nuôi nhỏ lẻ, manh mún nhiều năm nay để lại những hệ lụy mà đến nay chúng ta vẫn đang giải quyết, hiệu quả những mô hình này mang lại không cao, người dân khó mà làm giàu, nâng cao chất lượng cuộc sống. Chăn nuôi tập trung đã cho thấy ưu thế, mang lại lợi ích cho cả người sản xuất lẫn cộng đồng. Nhiều năm qua, Sở NN&PTNT đã triển khai nhiều hoạt động thúc đẩy sản xuất nông nghiệp tập trung, trong đó có chăn nuôi tập trung. Thời gian tới, Sở sẽ triển khai triệt để, quyết liệt nội dung này. Bên cạnh đó Sở xác định thu hút đầu tư từ doanh nghiệp vào chăn nuôi là hạt nhân phát triển của ngành. Hiện ngoài các dự án đã có, Sở đang cùng doanh nghiệp đẩy mạnh tiến độ đối với 2 dự án nuôi lợn công nghệ cao, quy mô lớn tại Đông Triều và TP Hạ Long. Đây sẽ là những dự án động lực, mang lại “cú hích” lớn cho ngành thời gian tới. Ông Trần Việt Dũng, Chủ tịch UBND huyện Đầm Hà: "Xây dựng quy hoạch vùng chăn nuôi tập trung phù hợp với thực tế" Sau dịch tả lợn châu Phi, huyện đang khuyến cáo người dân thực hiện tái đàn thận trọng, có kế hoạch cụ thể, không ồ ạt. Bên cạnh đó, huyện định hướng cho các hộ chăn nuôi chuyển đổi sang chăn nuôi vật nuôi khác, như gà, vịt, bò; tạo điều kiện để người dân tham gia làm việc tại các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, KCN trên địa bàn; từng bước di dời cơ sở chăn nuôi nhỏ lẻ ra khỏi khu dân cư. Việc phát triển chăn nuôi lợn với quy mô tập trung, đảm bảo hiệu quả, giải quyết ô nhiễm môi trường là bài toán được đặt ra từ nhiều năm nay. Để giải bài toán nêu trên, các cấp ngành chức năng cần rà soát, đánh giá, nghiên cứu xây dựng quy hoạch vùng chăn nuôi tập trung phù hợp với thực tế từng địa phương, đảm bảo không chồng chéo. Ông Vũ Ngọc Hùng, Trưởng Phòng Kinh tế thị xã Quảng Yên: “Không nên tái đàn ồ ạt”. Tôi đồng tình với định hướng không tái đàn lợn ồ ạt, dù là lâu nay mức giá lợn thịt trên thị trường luôn ở mức cao, người nuôi có lãi. Thực tế thì sản phẩm nào, dù là nhu yếu phẩm, để phát triển bền vững cũng đều cần trở về ngưỡng ổn định, cung - cầu gặp nhau. Quảng Ninh thực chất không phải là vùng trọng điển chăn nuôi, ngược lại rất có lợi thế về việc nhập khẩu hàng hóa từ nơi khác đến. Ở nhiều sản phẩm, khi hoạch toán kinh tế thì nhập khẩu lại giảm chi phí hơn sản xuất tại chỗ. Kể cả sản phẩm thịt lợn, trước dịch chúng ta vẫn là địa phương nhập chứ chưa bao giờ xuất. Nếu tái đàn ồ ạt, không được kiểm soát, có thể phát sinh hệ lụy. Chị Lê Thị Thúy Dung, Giám đốc Công ty TNHH phát triển nông lâm ngư nghiệp Quảng Ninh: “Quan tâm chất lượng đàn nái bố mẹ”. Trong xu thế nhu cầu lợn giống lớn mà đàn nái bố mẹ lại thiếu như hiện nay, chắc chắn không tránh khỏi trường hợp sử dụng lợn nuôi thương phẩm thành lợn nái bố mẹ. Điều này là rất nguy hại, bởi sẽ sinh sản ra những con giống kém chất lượng, ốm yếu, chất lượng thịt thấp, không chỉ khiến người nuôi mất tiền, mà còn có thể ảnh hưởng đến người tiêu dùng cũng như dễ nhiễm và lây lan dịch bệnh cho cả đàn, rộng hơn là toàn ngành. Bởi vậy cần phải quan tâm đầu tư, nâng số lượng, chất lượng tổng đàn nái, bao gồm cả nái bố mẹ và nái cụ kỵ. Đây chính là giải pháp căn cơ, gốc gác để phát triển đàn lợn bền vững.       Bà Nguyễn Thị Thu, phường Minh Thành, TX Quảng Yên: "Chưa dám nghĩ đến việc tái đàn lợn". Gia đình tôi đã nuôi lợn 12 năm nay. Dịch tả lợn châu Phi vừa qua khiến đàn lợn của gia đình chết hết, bao nhiêu vốn liếng phút chốc tiêu tan. Việc chăn nuôi nhỏ lẻ như gia đình tôi vệ sinh chuồng trại không được đảm bảo, thức ăn tạp, áp dụng khoa học kỹ thuật hạn chế, nên rất dễ phát sinh dịch bệnh. Tuy nhiên, chăn nuôi tập trung đòi hỏi vốn lớn, đất rộng rãi, nắm vững kỹ thuật, không phải hộ nào cũng đáp ứng được. Hiện nay, địa phương cũng chưa có quy hoạch vùng chăn nuôi tập trung. Vì vậy, trước mắt, chúng tôi chỉ biết chăn nuôi đàn gà, chưa dám nghĩ đến tái đàn lợn. Nhóm PV

[links()]